تغذیه و سلامت, علم و بدن

اختلالات چربی خون(کلسترول)

کلسترول

 

چربی یکی از مواد غذایی اصلی برای حفظ سلامت است اما هنگامی که میزان آن در خون افزایش می یابد، ممکن است به آسیب عروقی در بدن منجر شود. افزایش جربیهای موجود در خون علاوه بر افزایش خطر بروز بیماریهای قلبی – عروقی با بروز بسیاری دیگر از بیماریهای مزمن همجون دیابت نوع ۲ و سرطان نیز در ارتباط است.

در خون چند نوع چربی وجود دارد، این جربی ها عبارت اند از:

Cholesterol:گلسترول ماده ای از جنس چربی است که در تمام سلولهای بدن وجود دارد. بیشترین قسمت کلسترول در داخل بدن، در کبد،ساخته می شود و بقیه آن با مصرف غذاهای پرچرب وارد بدن می گردد.كلسترول يك ماده واكسي شكل است كه در بدن بطور
طبيعي وجود دارد.بيشترين مقداركلسترول ( ۷۵ %) بوسيله كبد و بقيه( ۲۵ %) از طريق غذاهاي مصرف شده ساخته مي شود.

•سطح بالاي كلسترول براي سلامت مضر اسکت اما مقدار طبيعي آن براي ساخته شدن غشاء سلولي و هورمون ها ضروري است.
•گاهي اختلال درچربي خون ارثي است.
•چاقي، افزايش سن و يائسگي نيز از عوامل افزايش چربيهاي مضر خون است.

۱٫کلسترول HDL :

این نوع کسترول ، کلسترول های LDL موجود در طول دیواره رگ ها را پیدا کرده و به آن ها می چسبد و آن ها را از جدار رگ ها پاک می کند و از باریک شدن و انسداد رگ ها جلوگیری می نماید. به همین جهت به کلسترول خوب معروف است.

این نوع چربی باعث میشود تا کلسترول از جدار داخلی شریان ها جدا شود به همین دل آن گلسترول خوب می گویند. سطح این چربی با بروز بیماریهای قلبی – عروقی ارتباط عکس دالو با افزایش میزان آن در خون، خطر بیماریهای قلبی ـ عروقی کاهش مییابد .

۲٫کلسترول LDL :

این نوع کلسترول خاصیت چسبندگی دارد و به راحتی به جدار داخلی دیواره رگ ها می چسبد و باعث باریک شدن و در نهایت انسداد مجرای داخلی رگ ها می گردد. از این رو به کلسترول بد معروف است.

با افزایش سطح LDL خون، خطر بروز بیماریهای قلبی ـ عروقی افزایش می یابد، زیرا بخشی از LDL خون اکسیده شده و در جدار شریانها رسوب می کند و منجر به سخت شدن و تنگ شدن جدار شریانها میشود، به همین دلیل به آن کلسترول بد گفته می شود.

۳٫ کلسترول VLDL:

این نوع کلسترول مولکول های چربی را از کبد به دیگر قسمت های بدن حمل می کند و بعد از انتقال چربی به بافت ها تبدیل به کلسترول LDL می گردد.

تری گلیسرید : با بالا رفتن میزان تری گلیسرید خون، سطح HDL خون کاهش می یابد، در نتیجه بالا می شود.بودن آن را به عنوان عامل خطر بروز بیماریهای قلبی – عروقی می دانند.

 

نقش چربیهای رژیم غذایی در بروز بیماریها

۱۵ تا ۳۰ درصد كل انرزی دریافتی روزانه از طریق مصرف چربیها تأمین می شود، درحالی که برخی افراد با مصرف زیاد جربی در برنامه غذای ی روزانه، خود را در معرض ابتلا به بیماریهای قلب- عروقی و سایر بیماریهای مزمن همچون انواع سرطان، دیابت و . .  قرار می دهند. برای جلوگیری از افزایش چربیهای خون توصبه می شود افراد ضمن رعایت رژیم فعالیت بدنی کافی نیز داشته باشند.

دررژیم غذایی مناسب علاوه بر رعایت تعادل در دریافت میزان چربی، به نوع چربی موجود درمواد غذایی نیزرا درسه نوع قرارمیدهند:

آسیدهای چرب اشباع:اسیدهای چرب اشباع موجب افزایش سطح کلسترول و بالارفتن احتمال بیماریهای قلبي – عروقی میشوند، از این رو توصیه می شود در برنامه غذایی روزانه، مصرف آنها محدود شود.

اسیدهای چرب غیر اشباع : برخلاف اسیدهای چرب اشباح این اسید ها موجب کاهش سطح کلسترول،سطح LDL و تری گلیسرید خون می شوند. از این رو توصیه میشود به جای سایر روغنهای خوراکی مورد استفاده قرار گیرند. اسیدهای جرب غیر اشباع در روغن زیتون، روغن بادام زمینی ومغز ها وماهی های چرب ازجمله قزل آلا وسالمون و . . . وجود دارد.

آسیدهای چرب ترانس : ثابت شده است که اسیدهای ترانس موجب افزایش LDL و کاهش HDL میشوند. از این رو مصرف زیاد آنها با
بالا رفتن خطر ابتلا به بیماریهای قلبی – عروقی ارتباط مستقیم دارد. توصیه میشود در هنگام خرید روغنها، با مطالعه چسب آنها دقت شود تا میزان چربی ترانس آنها تا حد امکان در حد صفر و یا کمتر از ۵ درصد باشد. أسیدهای چرب ترانس در روغنهای نباتی جامد موجود در غذاهای سرخ شده، شیرینی ها، غذاهای آماده و برخی از کره های گیاهی وجود دارد.

روغن حیوانی خوب یا بد؟

باور غلط بسیاری از مردم درباره ی روغن حیوانی یکی از دردناک ترین مسائلی است ک روزانه با آن سر و کار دارم… وقتی میگویند روغن حیوانی هرچی بخوری ایرادی ندارد یا اینکه قدیمی ها روغن حیوانی را به تنهایی در کاسه می ریختند و سر می کشیدند.

پیش از هر چیزی شاید این سوال پیش بیاید ک چرا بسیاری از مردم تا این حد به “روغن حیوانی” یا بهتر بگویم چربی حیوانی اعتقاد دارند. چربی حیوانی به دلیل اسیدهای چرب اشباع و ترنس, مقاومت زیاد و طول عمر بالایی در شرایط محیطی دارد و قرن ها زندگی انسان با این چربی عجین گشته است. این یکی از مهمترین دلایلی است ک روغن حیوانی نسل به نسل سر سفره های ایرانی بوده است تا حدی ک برخی به آن لقب روغن خوب داده اند. اما واقعیت چیز دیگری است.

متاسفانه علی رغم مقالات و مطالعات بسیار زیاد در جهت تایید این مطلب, هنوز برخی, علی الخصوص پزشکان طب سنتی, از روغن حیوانی دفاع می کنند و برایش خواص بسیاری را نام می برند. خواصی ک واقعا خنده دار است.

به طور خلاصه مصرف روغن حیوانی به دلیل ترکیب اسیدهای چربی ک دارد برای سلامتی شما مضر می باشد و سخنانی ک در جهت مفید بودن آن می باشد به هیچ عنوان جنبه ی علمی ندارد. طی رژیم حیوان آزمایشگاهی مانند موش که از لحاظ فیزیولوژیکی بسیار مشابه انسان است طی چند هفته سطح کلسترول و چربی خونش افزایش می یابد.

در مقالات مختلف این ادعا به سه صورت بیان شده است:
۱٫ برخی مطالعات ارتباط مستقیم چربی های ترنس با بیماری های مزمن مخصوصا بیماری های قلبی عروق را گزارش کرده اند.
۲٫ برخی ارتباط فوق را در چربی های اشباع دیده اند ک هر دو نوع آنها در چربی حیوانی به وفور یافت می شود.
۳٫ برخی مطالعات کاهش نسبت دریافت اسیدهای چرب غیر اشباع به اشباع را به عنوان شاخص بیماری های مزمن نشان داده اند و گزارش کرده اند که جایگزینی اسیدهای چرب اشباع و ترنس با چربی های مفید اشباع می تواند خطر این بیماری ها را کاهش دهد.

 

علایم کلسترول بالا

  • معمولا چربي خون بالا علامتي ايجاد نمي كندو ممكن است فرد مدت ها كلسترول بالا داشته باشد اما متوجه آن نشود.
  • با وجود مقدارزياد كلسترول در بدن، اين ماده در جدار رگها رسوب كرده و باعث سخت شدن جدار رگها(تصلب شرائين) و يا آترواسكلروز مي شود.
  • رسوب اين ماده درجداررگ وتشكيل پلاك باعث انسداد رگ هاخواهد شد كه علائم انسداد شريانها در قسمت هاي مختلف بدن متفاوت است.
  • اگر عروق كرونر(عروق تغذيه كننده قلب) بيمار شود منجر به حمله قلبي شده و درصورتي كه عروق مغز درگير شود باعث سكته مغزي خواهد شد.

 

از چه سني كلسترول بايد اندازه گيري شود؟

  • از سن ۲۰ سالگي به بعد كلسترول خون اندازه گيري مي شود.
  •  اين اندازه گيري شامل كلسترول سبك (كلسترول بد)و كلسترول سنگين(كلسترول خوب) و تري گليسريد(TG)
  • سطح مطلوب براي كلسترول بد كمتراز ۱۰۰ميلي گرم دردسي ليتر است.
  •  سطح مطلوب كلسترول خوب کمتر از ۲۰۰ میلی گرم دردسی لیتر است.

 

چه كسي و چه وقت بايد اختلال ليپيد را غربالگري كرد؟

  • افراد بالاي ۳۰
  • سال افرادمبتلا به ديابت،بيماري قلبي عروقي، سابقه فاميلي و چاقي و همچنينخانم هاي يائسه
  • ۱۰ تا ۱۲ ساعت ناشتا باشند و اگر الكل مصرف مي كنند ۲۴ قطع شود.
  • در آزمايش بايد كلسترول تام ،ال دي ال كلسترول و اچ دي ال كلسترول و تري گليسريد اندازه گيري شود.

 

اگر آزمايش چربي خون غير طبيعي باشد چه بايد كرد؟ *رژيم غذايي*

  • مقدارمصرف چربي اشباع كاهش يابد( ۷ درصد از كا كالري مصرفي در روز)و ميزان دريافتي كلسترول كمتراز ۲۰۰ ميلي گرم در روز باشد.
  • فيبرهاي قابل حل مثل غلات(نان كامل، ميوه ها،سبزيجات، ميوه جات خشكو حبوبات مثل لوبيا)
  • كاهش چربيهاي ترانس مانند غذاهاي آماده، چيپس،بيسكويت، كوكي ها لازم بذكر است كه آواكادو،روغن زيتون و كنجد چربيهاي بدون ترانس هستند.
  • مصرف ماهي و مرغ(بدون پوست)بجاي گوشت در كاهش كلسترول بد موثر است.
  • كنترل وزن
  • مصرف نكردن دخانيات
  • انجام فعاليت بدني حداقل روزي نيم ساعت
  • در صورتي كه با تغيير شيوه زندگي چربي بدن به حالت مطلوب نرسد بايد همراه با تغيير شيوه زندگي دارو نيز مصرف شود.

داروهايي كه براي كاهش چربي خون تجويز مي شود

  1. استاتين ها كه بيشترين اثر را بر روي كلسترول بد دارد
  2. نياسين ها
  3. فيبراتها
  4. داروهايي مثل كلستيرامين

هرم چربی سوزی

کبد چرب

دستگاه قلبی عروقی وسازگاری به تمرین


 

author-avatar

درباره علی عباس پور

دانشجوی تربیت بدنی دانشگاه فردوسی مشهد و قهرمان دو میدانی کشور و فعالیت در زمینه های بدنسازی ،آمادگی جسمانی ،تغذیه و انواع ماساژ....

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *