دستگاه تنفس (respiratory system)
بدن موجودات زنده جهت تهیه اکسیژن برای متابولیسم سلولی و دفع دی کسیدکربن به دستگاه تنفس وابسته است. دستگاه گردش خون ابزار انتقال گاز بین بافتهای بدن و ش شها است، به این ترتیب گردش خون و دستگاه تنفس به یکدیگر وابسته است. دستگاه تنفس با داشتن مجاری تنفسی و هوایی وظایف خود را با پالایش هوا انجام میدهد. دستگاه تنفس به دو ناحیه هوایی و تنفسی تقسیم شده است. ناحیه هوای ی شامل حقره بيني ، حلق ، حنجره ،تای و سیستم نایژه هاست که هوا را از محیط پیرامون به قسمت تنفسی ششها می رساند.
ناحیه هوایی دستگاه تنفسی
بخش بیرونی ناحیه تنفسی دستگاه تنفس از حفره بینی تا نایژه ها دارای پوش ش مطبق کاذب مژک دار باسلولهای جامی شکل است. بافت پیوندی سست زیرین دارای تعداد زیادی غد د سروزی – مو کوسی است. ترشحات غد د به وسیله مژه حمل میشوند. مژه با حرکت موجی ترشحات را به طرف حفره بینی هدایت می کند. آستر مخاط دارای سلولهای ائوزیتوفیل، ماکروفاژ و فولیکولهای لنفاوی است.
این قسمت ایمونوگلوبولین A تولید میکند و به پوش ش مخاطی میرسد و باکتریها و ویروسها را می کشد.استخوان دیواره های حفره بینی و غضروف حنجره و نای و نایژه به دستگاه استحكام می بخشد. تا درمقابل فشار هوا فشرده شده و یا بیش از حد منبسط نشوند. رشته های ارتجاعی موجب کشیده شدنلوله های هوای ی هنگام دم و کاهش آن به هنگام بازدم میشود.
حفره بینی
حفره بینی به وسیله دیواره بینی به دو بخش فرینه تقسیم میشود. کام سخت حفره بینی را از حفره دهانی جدا می کند. پوش ش این ناحیه از بافت مطبق سنگ فرشی غیر شاخی همراه با مو، غده های چربی است. حفره بینی شامل بخش تنفسی و بویایی است. در نتیجه لایه سلولهای پوششی می تواند حفره بینی را مرطوب و به کمک رگهای خونی خود آن را گرم کند.
حلق
سه بخش بینی- حلقی، دهانی- حلقی و حنجرهای – حلقی تقسیم شده است. کام نرم، ناحیه بینی حلقی را از حفره دهان جدا می کند. ناحیه
دهانی – حلقی راه تنفسی و گوارش است. مخاط ناحیه بینی- حلقی دارای سلولهای مژهدار و غد د است و مخاط ناحیه دهانی- حلقی همراه با غدد موکوسی است. لوزه های حلقی در سقف ناحیه بینی – حلقی قرار دارند. زیر مخاط حلق محتوی غدد مو کوسی است. ماهیچه حلق مخط ط و متشکل از دو طبقه طولی در درون و حلقوی در بیرون است.
حنجره
حنجره در عقب حفره بینی و در بالای نای قرار دارد. حنجره غضروفهایی دارد که سبب باز نگه داشتن آن می شود. در حنجره تعدادی تار یا طناب صوتی وجود دارد که ارتعاش آنها به وسیله هوای بازدم باعث تولید صدا میشود یک زایده غضروفی به نام آپی گلوت در هنگام بلع غذا دهانه حنجره را میبندد و مانع ورود غذا به درون نای میشود. تارهای صوتی از جنس بافت پیوندی ارتجاعی هستند خروج هوا از ششها هنگام بازدم موجب ارتعاش این تارها و تولید صدا میشود.
شش ها
شش به صورت جفت در داخل پرده جنب قرار دارد. بافت پیوندی درون ش ش دارای مقدار زیادی رشته های ارتجاعی و ماهیچه صاف است. نایژه های اصلی و رگهای ششی از راه ناف این اندام وارد ششها میشوند. ش ش سمت راست دارای سه لوب و ش ش سمت چپ دارای دو لوب است. هر لوب یک شاحه اصلی را دریافت می کند. هر لوب به لوبولهای ی تقسیم شده است. ساختار درونی ش شها دارای سیستمی شاخهای است که به نام درخت نایژکی خوانده می شوند. در فضای میان دو لایه جنب کمی مایع وجود دارد که حرکات ششها را آسان می کند. حدود ۳۰۰ میلیون کیسه هوای ی در مجموع دو شش وجود دارد وتبادل گازهای تنفسی را برعهده دارند.
نای
نای دارای ۱۶ تا ۲۰ بند است و هوا پس از حنجره وارد نای میشود. هر یک از بندها قطعهای به شکل U و دارای غضروف شفاف با پری کندریوم است که به وسیله نوارهای ی از ماهیچه صاف در ناحیه باز U به یکدیگر متصل میشوند. نوارهای ماهیچهای به طور طولی و مایل قرار گرفتهاند. حلقه های غضروفیبه وسیله بافت پیوندی متراکم به هم متصل میشوند.
انشعابات نای
نای انشعاب یافته نایژه اصلی را می سازد. این دو شاخه به ش شها راه دارند ساختار نای و نایژه اصلی مشابه یکدیگر است گر چه غضروف بخش انتهای ی نایژه ها نامنظم میشود. نایژه های اصلی به تعدادی مجاری هوای ی تقسیم میشوند. نایژه های بزرگ، نایژکها، نایژکهای انتهای ی، نایژکهای تنفسی،مجرای آلوئولی و کیسه هوایی.
دشواری در تنفس : علل ، علائم و درمان
۱٫ ناحیه تنفسی
نایژکهای انتهایی به نایژکهای تنفسی و آنها نیز به مجاری هوایی تقسیم میشوند. نایژکهای تنفسی از نظر بافتی شبیه نایژکها هستند به جز اینکه کیسه های هوایی دارند. مجاری هوایی به تعدادی کیسه هوایی ختم میشوند. کیسه های هوای به شکل حبابهای ی با دیواره بسیار نازک، رشته های ارتجاعی و بدون ماهیچه هستند.
کیسه هوایی ظریف و فنجانی شکل بوده پوشش آن سنگفرشی ساده است. بین حبابها دیوارهای از رشته های شبکهای و ارتجاعی در میان سلولهای فعال وجود دارد. تعدادی الو کوسیت، مأست سل، فیبروبلاست و شبکه مویرگی نیز در این ناحیه دیده میشود. سلولهای دیواره دارای اکتین و میوزین است و عمل تبادل در این ناحیه صورت می گیرد. مویرگها دارای دیواره نازک با پوشش تماس دارند.
۲٫چگونگی تنفس
تنفس در آدمی شامل دو مرحله دم و بازدم است. در مرحله دم هوا وارد ش شها و در هنگام بازدم از آن خارج می شود. در انجام دم و بازدم پرده جنب نقش مهمی دارد. فشار فضای میان دو لایه پرده جنب همیشه کمتر از فشار اتمسفر است و به همین دلیل ش شها حتی در حالت بازدم ارادی نیز کاملا بسته نمیشوند.
پیش از شروع دم، کلیه ماهیچه های تنفس در حال استراحت هستند و دیافراگم به صورت یک گنبد است و دنده ها در پای ین ترین وضعیت خود قرار دارند و فشار فضای جنب کمتر از فشار اتمسفر و ششها در حالت نیمه باز هستند. هنگامی که فرمان عصبی دم توسط مراکز تنفسی در مغز صادر میشود اعصاب حرکتی ماهیچه های بین دندهای خارجی و دیافراگم را منقبض می کنند.
انقباض ماهیچه های بین دندهای خارجی موجب حرکت دنده ها به بالا و طرفين میشود. انقباض دیافراگم موجب افزایش حجم قفسه سینه می شود. این افزایش حجم باعث کاهش فشار مایع جنب و باز شدن کیسه ها شده و هوا را به درون خود می کشانند. بنابراین عامل اصلی باز شدن کیسه های هوای ی و ورود هوا به ش شها پرده جنب است.
اگر پرده جنب پاره شود ش ش کاملا جمع شده و از کار میافتد. دربابان دم، ماهیچه های ویژه دم استراحت می کن ند. خاصیت ارتجاعی ش شها و وزن قفسه سینه موجب می شود که ششها به حالت اولیه خود برگردند. بازگشت ش شها سبب افزایش فشار هوای درون شش نسبت به اتمسفر و در نتیجه بیرون راندن هوا می شود؛ بازدم را به طور فعال نیز می توان انجام داد.
۳٫تنظیم حرکات دم و بازدم
نورونهای بصل النخاع دارای فعالیت خودکار و متناسب هستند. در بصل النخاع علاوه بر نورونهای مرکز دم، نورونهای دیگری وجود دارد که تحریک آنها ماهیچه های بازدم را فعال می کند. اما در تنفس عادی پس از توقف فعالیت مرکز عصبی دم، انقباض ماهیچه های تنفسی پایان می یابد و بازدم به صورت غیرفعال و به علت خاصیت ارتجاعی ش شها صورت می گیرد. همچنین مراکز آرادی تنفس در قشرمخ وجود دارد. گازهای تنفسی نیز در میزان فعالیت تنفس نقش دارند. عامل این تنظیم مقدار اکسیژن و به ویژه دی اکسید کربن موجود در خون است. توازن این دو گاز در خون باید حفظ شود.
۴٫انتقال و تبادل گازهای تنفسی
هنگامی که یک مولکول اکسیژن هوا وارد دستگاه تنفس میشود تا زمانی که به درون یکی از سلولهای بدن برسد باید مراحل زیر طی شود:
- انتقال از هوا به شش
- انتقال از شش به خون تبادل
- انتقال در خون
- انتقال از خون به بافتها تبادل
عکس این حالات در مورد دی اکسید کربن صادق است.
شما می توانید اطلاعاتی درمورد دستگاه قلبی عروقی وسازگاری به تمرین و همچنین:
علائم عفونت دستگاه تنفس فوقانی چیست؟
استقامت قلبی_تنفسی و آشنایی با آن
ببخشید غضروف های نایژه ها نعلی شکل هستن؟
یا فقط نای هستش که غضروف نعلی شکل داره!
خیلی مهمه!ممنون میشم پاسخ بدید!
غضروف و غشای مخاطی نایژه های اولیه همانند نای است. آنها با اپیتلیوم تنفسی پوشانده می شوند ، که به عنوان اپیتلیوم ستونی ستون شبه مژه دار طبقه بندی می شود. اپیتلیوم در نایژه های اصلی شامل سلولهای جام است که سلولهای اپیتلیال ستونی ساده غده ای شکل اصلاح شده و مولکین ، مولفه اصلی مخاط است. مخاط در پاکسازی مجاری تنفسی در فرآیند پاکسازی موکوسیلیاری نقش مهمی دارد.
با ادامه انشعاب از طریق درخت برونش ، میزان غضروف هیالین در دیواره ها کاهش می یابد تا زمانی که در برونشیول ها وجود نداشته باشد. با کاهش غضروف ، میزان عضله صاف افزایش می یابد. غشای مخاطی نیز از اپیتلیوم ستونی ستون شبه مژه دار ، به اپیتلیوم مکعبی ساده ، به اپیتلیوم سنگفرشی ساده در مجاری آلوئول و آلوئول ها منتقل می شود.