در فصل گرم، شنا به تن آدم می چسبد. تابستان که می آید، بازار استخرها رونق می گیرد و شنا تبدیل می شود به یک تفریح پرطرفدار و لذت بخش و البته نه چندان بی خطر. می پرسید کدام خطر؟ جوابش ساده است: بیماری های ناشی از تفریحات آبی. این بیماری ها معمولاً از طریق بلع، تنفس و تماس پوست بدن با آب آلوده استخرها، چشمه های آب معدنی، دریاچه ها، رودخانه ها و دریا ها منتقل و منتشر می شوند و فهرست عریض و طویلی دارند: عفونت های پوست، گوش، چشم، اسهال و … بد نیست با برخی از مهم ترینِ این بیماری ها و راه های پیشگیری از آن ها بیشتر آشنا شوید.
تفریحات آبی در استخرهای شنا، پارک های آبی، حوضچه های آب گرم، دریاچه ها، رودخانه ها و دریا ها صورت می پذیرد. شنا، یکی از محبوب ترین ورزش های دنیا و راهی شاد، فعال و سالم برای گذران اوقات فراغت است. در طول قرن گذشته، استفاده از سیستم های مدرن ضد عفونی کننده استخرها باعث بهبود کیفیت تفریحات و سرگرمی های آبی شده است. با وجود این، در دهه اخیر، درصد شیوع بیماری های ناشی از شنا افزایش چشمگیری داشته است. با تمرین رفتارهای بهداشتی می توان خطر این بیماری ها را به حداقل رساند.
طبق آمار، بیشترین بیماری های ناشی از شنا در استخرهای عمومی، عبارت است از بیماری های پوستی، به ویژه انواع حساسیت های پوستی و عفونت های قارچی. پس از این بیماری ها، ناراحتی معده (به ویژه زخم معده) و ناراحتی های گوش (به ویژه عفونت قسمت میانی گوش)، از شایع ترین بیماری هایی هستند که در استخرهای آلوده منتقل می شوند. بر اساس نظر متخصصان، استفاده از ضدعفونی كننده های مناسب و رعایت بهداشت توسط شناگران، مهم ترین عامل در جلوگیری از آلودگی استخرها است.
تفریحات آبی و آدم های بااستعداد
چه کسانی استعداد بیشتری برای مبتلا شدن به بیماری های ناشی از تفریحات آبی دارند؟ کارشناسان می گویند: «كودكان، زنان باردار، افرادی كه دچار ضعف دستگاه ایمنی هستند (مثلاً بیمارانی که سابقه شیمی درمــــانی دارنــد)، در صورت قرار گرفتن در معرض این بیماری ها، دچار مشكلات جدی تری خواهند شد و لازم است که این افراد پیشاپیش با پزشك خود مشورت كنند.»
طرز ورود میکرو ب ها به آب استخر
ورود میکروب ها از بدن شناگران به درون آب معمولاً از طریق مدفوع است. ممكن است بعضی از شناگران دچار اسهال باشند یا مشكل دیگری مانند قاعدگی (در خانم ها) داشته باشند. پس همیشه خطر آلودگی آب وجود دارد و برای جلوگیری از انتقال چنین بیماری هایی، بهترین راه این است که این افراد شناسایی شوند و اجازه شنا به آن ها داده نشود؛ هر چند که نمی توان جلوی آن ها را گرفت یا به طور کامل شناسایی شان كرد.
به علاوه، برای چنین افرادی بسیار سخت است كه جلوی ترشح مواد آلوده از بدن گرفته شود. شناگران باید مراقب باشند كه آب استخر را قورت ندهند. همه افرادی هم كه شنا می كنند، در صورت بروز مشكل یا بعد از توالت باید به طور کامل بهداشت فردی را رعایت كنند.
چه وسایلی باید هنگام استخر رفتن همراه داشته باشیم
- ۱) کرم ضد آفتاب (که ضد آب هم باشد):یک کرم ضد آفتاب با عیار محافظتی یا spf برابر ۲۵ یا بالاتر به شما کمک می کند تا از پوست خودتان در مقابل اشعه زیان آور ماوراء بنفش محافظت کنید. یادتان باشد که کرم ضد آفتاب را باید حداقل ۱۵ دقیقه پیش از خروج از منزل، روی پوست مالید تا به داخل پوست نفوذ کند. همچنین پس از شنا و عرق کردن، کرم باید مجدداً استفاده شود. تقریباً ۳۰ گرم از کرم، برای پوشاندن مناسب نقاطی که در معرض آفتاب قرار می گیرند، کافی است.
- ۲) مرطوب كننده لب:بهترین محافظ برای مراقبت از لب ها در مقابل نور خورشید، داروهای ضد آبی هستند که هم لب ها را مرطوب نگه می دارند، هم دارای عیار محافظتی یا spf برابر ۱۵ یا بالاتر هستند.
- ۳) کلاه لبه دار بزرگ:جدا از این که صورتتان را با پوششی از ضدآفتاب ها محفوظ نگه می دارید، توصیه می شود با استفاد از کلاه هم موهایتان را در مقابل آفتاب محافظت کنید تا بتوانید از فرسودگی، خراب شدن و شکنندگی لایه های خارجی موهایتان جلوگیری نمایید. یک کلاه راحت و مناسب انتخاب کنید که دارای لبه های بزرگ باشد تا بتواند از گردن شما نیز محافظت کند. بهتر است در صورت امکان زیر سایه بنشینید.
- ۴) اسپری ضد آفتاب برای موها:یکی دیگر از روش های محافظتی برای موها در مقابل نور خورشید، استفاده از اسپری محافظتی است که مخصوص همین کار ساخته شده. اسپری ضد آفتاب باید قبل، بعد و هنگام قرار گرفتن در معرض نور خورشید مورد استفاده قرار گیرد.
- ۵) پماد برای جوش ها:گاهی این بیماری به علت قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور خورشید بروز می کند. داروی لازم برای این وقایع محتمل را هم در دسترس داشته باشید.
شنا و قرمزی چشم
اگرچه شنا جزء ورزش هایی نیست كه آسیب های چشمی خطرناک به دنبال داشته باشد (در مقایسه با فوتبال، تنیس، و غیره …)، ولی قرمزی و سوزش چشم بعد از شنا، به ویژه بعد از شنا در استخر، یكی از مسائلی است كه بسیاری با آن مواجه می شوند. ولی آیا باید نگران این مسأله بود؟ خیر؛ چون قرمزی پس از شنا در استخر سبب آسیب درازمدت نمی شود.
كلر كه برای ضد عفونی كردن و از بین بردن باكتری ها به آب استخر اضافه می شود، به خودی خود مشكل ساز نیست. مشكل زمانی رخ می دهد كه كلر در مجاورت نیتروژن یا آمونیاك موجود در آب قرار می گیرد و از تركیب این ها كلرامین تشكیل می شود. در حقیقت، علت اصلی قرمزی چشم، كلرامین است. عروق سطحی چشم بر اثر تماس با كلرامین، ملتهب و سبب قرمز شدن چشم می شود. كلرامین همچنین لایه موقتی روی قرنیه ایجاد می كند كه سبب التهاب، حساسیت، خشكی و قرمزی چشم می شود. به این وضعیت، التهاب قرنیه (كراتیت) می گویند.
برخلاف بسیاری كه تصور می كنند درمان این مشکل استفاده از قطره هایی است كه قرمزی چشم را كم می كنند، درمان صحیح این مشکل، استفاده از تركیباتی نظیر اشك مصنوعی است. اشك مصنوعی، لایه ای روی قرنیه ایجاد می کند و به آن فرصت می دهد تا بهبود پیدا کند. تركیباتی كه قرمزی چشم را كم می كنند با منقبض كردن عروق خونی این کار را انجام می دهند و قطع این داروها سبب تشدید مشكل خواهد شد. اگر قرمزی و سوزش چشم شدید باشد یا به دفعات تكرار شود، یك راه دیگر، استفاده از عینك شنا است.
اغلب تصور می شود قرمزی چشم، ناشی از زیاد بودن كلر آب استخر است؛ در حالی كه واقعیت دقیقاً برعكس است و این مشکل معمولاً ناشی از كم بودن كلر آب است. حتی آن بوی تندی كه شناگران تصور می كنند به خاطر زیاد بودن كلر آب است، دلیلش این است که کلر آب كم است.
مولكول های آزاد كلر با نیتروژن و آمونیاك تركیب می شوند و كلرامین ایجاد می كنند. افزایش كلر آب، علاوه بر این كه مانع رشد باكتری ها در آب استخر می شود، سبب شكسته شدن پیوند های شیمیایی كلرامین و شكسته شدن مولكول های آن می شود و مشكلات مربوطه را كاهش می دهد.
در صورتی كه كلر آب كم باشد، احتمال عفونت چشم در اثر تماس با باكتری های آب افزایش می یابد. عفونت چشمی معمولاً علاوه بر قرمزی و التهاب، با درد و ترشح نیز همراه است. در صورتی كه بعد از شنا، قرمزی چشمتان از حد یك التهاب خفیف فراتر برود و با ترشح همراه باشد، ضرورت دارد به چشم پزشك مراجعه كنید.
شنا و پوست
آفتاب سوختگی شایع ترین مشكلی است كه با آن مواجه می شوید. موها نیز پس از تماس طولانی با آب و بعد از تبخیر این آب در اثر تابش آفتاب، خشك تر می شوند.
موها همچنین ممكن است سفید شوند. بعضی ها هم در استخر، دریاچه، دریا و حتی در مرداب یا آب شور شنا می كنند و بنابراین هر ماده موجود در آب ممكن است برای پوستشان مشكل ساز باشد؛ از جمله آلوده كننده ها، داروها، مواد شیمیایی موجود در آب، میکروب ها، جلبك ها، كرم ها، نباتات، مرجان ها و سنگ های تیزی كه هر كدام می توانند مشكل خاص خودشان را ایجاد کنند. به عنوان مثال، در استخرها به خاطر استفاده از سولفات مس برای كنترل خزه و جانوران ذره بینی، امكان دارد موهای بلوند و سفید در تماس با آب سبزرنگ شوند.
كلر می تواند چشم ها را بسوزاند و آن ها را قرمز و تحریك پذیر كند و همچنین باعث خشكی پوست و مو شود. عفونت قارچی پاها نیز زیاد دیده می شود.
امكان دارد پوست به خاطر تماس زیاد با لباس شنا، خیس و سفید و متورم شود و این موضوع باعث عفونت قارچی ثانویه شود. ساییدگی های ناشی از برخورد با كناره های سخت استخر یا تخته سنگ ها هم اگر معالجه نشوند، ممکن است منجر به عفونت پوست شوند.
پس همیشه باید بعد از شنا، حمام یا دوش بگیرید و برای كنترل خشكی پوستتان توصیه می شود به تمام سطح بدن، کرم یا محلول مرطوب كننده بمالید، موها را با شامپو بشویید و در صورت لزوم، نرم كننده بزنید و سپس لباس های تمیز و خشك به تن كنید.
به بریدگی ها و ساییدگی های غیر عادی پوستتان توجه داشته باشید. اگر موهایتان به سبزی گرایید، با آرایشگر مشورت کنید تا رنگ مویتان را كنترل كند. اگر آفتاب سوختگی یا ناراحتی پوستی پیدا کردید، حتماً با متخصص پوست مشورت کنید.
به طور كلی، بعضی از مشكلات پوستی شایع در شناگران را می توان به شکل زیر فهرست کرد:
▪ خشکی پوست شناگران:
این مسأله، مشکل شایعی است که علتش حل شدن و از بین رفتن تدریجی چربی محافظ پوست است. این امر موجب كاهش رطوبت لایه شاخی پوست و سبب ایجاد خشکی، پوسته پوسته شدن و خارش می شود.
این وضعیت با دوش های داغ و طولانی كه شناگران به انجام آن شهرت دارند و نیز با نشستن طولانی مدت در جكوزی های گرم، بدتر می شود.
برای رفع این مشکل می توان با كاهش مدت دوش گرفتن و در واقع، با استفاده از یك دوش سریع با آب ولرم، از خشكی بیش از حد پوست جلوگیری كرد و از صابون های ملایم تر استفاده نمود.
همچنین باید بلافاصله پس از خشك كردن بدن با حوله، از یك نرم كننده روغنی استفاده كنید. وازلین ساده یا روغن معدنی ، از مرطوب كننده های خوب و ارزان قیمت هستند. تجویز داروهای تركیبی حاوی كورتون، اگر خشكی پوست به اگزما و حساسیت تبدیل شود، ضرورت پیدا می كنند.
▪ التهاب پوست در اثر پوشیدن لباس شنا:
ممكن است پس از یك روز استفاده طولانی مدت از یك مایوی مرطوب و تنگ و چسبان، این حالت اتفاق بیفتد. این حالت در واقع، یک التهاب عفونی و عمیق و میکروبی است و باعث می شود بیمار، دچار توده های زیر پوستی عمیق ملتهب و سفت در ناحیه باسن شود. برای رفع این مشکل، یک دوره آنتی بیوتیك باید توسط پزشک تجویز شود.
▪ التهاب فولیكول در حوضچه آب داغ:
این مشکل توسط نوعی باكتری به نام پسودومونا ایجاد می شود و در افرادی كه از حوضچه های آب داغ یا استخر آب های گردان یا آب معدنی و جكوزی با لوله های داغ استفاده می كنند، دیده می شود.
در این افراد، در نواحی تماس با آب داغ، ضایعات پوستی به صورت دانه های برجسته قرمزرنگ یا چركی پیدا می شود كه خودبه خود در طول ۷ تا ۱۰ روز خوب می شود. پس از استفاده از جكوزی، برجستگی های زیرپوستی حساس روی پاشنه پای بچه ها دیده می شود که درمانش معمولاً حمایتی است و با استفاده از داروهای ضد خارش خوراكی بهبود می یابد.
در صورت وجود علایم تب و لرز و بزرگ شدن غده های لنفی گردن یا زیر بغل، یك دوره درمان با آنتی بیوتیك خوراكی با تجویز پزشك توصیه می شود. كافی بودن کلر آب می تواند به پیشگیری از این مشكل كمك كند.
▪ آلرژی به وسایل شنا:
برخی ضایعات پوستی هستند که صرفاً توسط وسایل شنا ایجاد می شوند؛ مثلاً حساسیت به عینك شنا یا ماسك غواصی می تواند علایمی از این قبیل ایجاد کند: قرمزی پوست، خارش و گاهی ضایعات ترشحی همراه با دلمه در محل تماس. حساسیت پوستی نسبت به گیره بینی، گوشی ها و وسایل دیگر شنا نیز ممكن است دیده شود.
آزمایش پوستی می تواند در تأیید تشخیص آلرژی نسبت به وسایل شنا كمك كند. کورتون موضعی یا خوراكی و آنتی هیستامین نیز برای درمان موارد حاد و شدید استفاده می شود. باید به این افراد توصیه كرد كه از مواد آلرژن دوری كند؛ مثلاً استفاده از عینك های شنای بدون لاتكس برایشان توصیه می شود.
▪ خارش شنا گران یا التهاب لاروی:
یك واكنش آلرژی نسبت به لارو (نوعی كرم) است كه با خارش و دانه های قرمز موقتی همراه است و پس از شنا به صورت لكه ها و دانه های برجسته قرمز ظاهر می شود. معمولاً در عرض چند روز ناپدید می گردد و اگر ضایعات موجود در مناطق درگیر، چندان بزرگ نباشند؛ نیازی به درمان ندارد.
▪ قارچ كف پا:
این قارچ پوستی روی كف پا و كناره های پاشنه و پنجه پا رشد می كند و به علت این كه معمولاً شناگران با پاهای برهنه در محوطه استخر راه می روند، به آسانی قابل انتقال به دیگران است.
علایم بیماری می تواند شامل لكه های قرمز یا قهوه ای همراه با پوسته پوسته شدن و گاهی بروز تاول باشد. برای رفع این مشكل، از درمان های رایج موضعی ضد قارچ می توان بهره گرفت. اگر ph آب استخر شدیداً قلیایی یا شدیداً اسیدی باشد، می تواند سبب گلودرد، تحریك و سوزش پوست و چشم ها شود. Ph آب استخر باید در حدود ۴/۷ نگه داشته شود. گاهی ممكن است شنا در استخر سبب سبز شدن موهای روشن شود.
در این صورت، میزان مس موجود در آب استخر زیاد است و این ممكن است به علت اسیدی بودن آب استخر باشد كه مس موجود در لوله های آب را حل كرده و سبب تغییر رنگ موهای روشن و رنگ كرده می شود.
شنا علیه گوش
گوش درد شناگران یک بیماری مشهور عفونی است که به لاله گوش یا مجرای گوش بیرونی مربوط می شود و می تواند باعث خارش و قرمزی یا التهاب گوش شود. بدین ترتیب، گوش در حركت یا لمس، بسیار دردناك می شود و ممكن است چرك از گوش خارج شود.
عامل ایجاد كننده این عفونت، اغلب میكروبی است كه پسودومونا نامیده می شود. این میكروب در محیط (خاك و آب) وجود دارد و با چشم غیر مسلح دیده نمی شود.
اگرچه این بیماری در همه گروه های سنی شایع است، اما بیشتر كودكان و نوجوانان به آن مبتلا می شوند. ورود آب آلوده به گوش شناگران می تواند عامل اصلی این بیماری باشد.
این گوش درد عموماً چند روز پس از ورود آب یا جسم آلوده به گوش، ظاهر می شود. گوش درد شناگران مانند آن گوش درد های شایعی كه در دوران كودكی ایجاد می شود، نیست.
اگر می توانید لاله گوشتان را بدون درد یا ناراحتی تكان بدهید، دراین صورت احتمالاً بیماری شما، گوش درد شناگران نیست. برای جلوگیری از ابتلا به این بیماری، بهتر است از ۴ توصیه زیر غفلت نکنید:
۱) گوش هایتان را پس از شنا خشك كنید. چنان چه خارج كردن آب از گوش مشكل بود، از چند قطره شستشودهنده الكلی مخصوص گوش استفاده كنید.
۲) از مدیریت استخر در رابطه با كنترل ph آب سؤال كنید. استخرهایی كه به خوبی از لحاظ ph و میزان كلر كنترل شده اند، كمتر موجب انتشار گوش درد شناگران می شوند.
۳) به علامت ها توجه كنید و از شنا در مكان هایی كه به علت آلودگی بسته شده اند، خوداری نمایید.
۴) از داخل كردن اشیایی مانند انگشت، گوش پاك كن و سایر اجسام، به درون گوش خودداری کنید؛ چراکه ممكن است این کار باعث خراش دادن مجرای گوش شود و راهی را برای عفونت باز كند. چنان چه تصور می كنید به گوش درد شناگران مبتلا شده اید، این مسأله را با پزشك خود در میان بگذارید.
شنا علیه سینوس
سینوزیت یك بیماری عفونی است كه تقریباً به طور شایع در بین شناگران نیمه حرفه ای و حرفه ای دیده می شود. شاید یك عامل مستعدكننده این افراد به سینوزیت، تماس زیاد مخاط بینی و سینوس ها با كلر است كه باعث حساسیت بیشتر آن ها در مواجهه بعدی با عفونت های سینوس می شود.
استفاده از بینی بند ها كمك كننده است، ولی متأسفانه چاره ساز نیست. شستشوی مخاط بینی بعد از هر نوبت شنا با سرم فیزیولوژی هم می تواند مؤثر باشد.
▪ ۱۲ حرکت برای افزایش ضریب ایمنی شنا
۱) استخرهای خلوت و مطمئن را برای شنا انتخاب کنید.
۲) اگر پوستتان چرب است یا به خاطر استفاده از لوازم آرایشی یا كرم های مخصوص این فصل چرب شده، از تماس پوست با آب استخر كه حاوی كلر است جداً بپرهیزید؛ چراکه این مسأله باعث ایجاد حساسیت پوستی می شود.
۳) حتماً پیش از ورود به استخر، سونا یا جكوزی، چند دقیقه ای دوش بگیرید.
۴) از كلاه و عینك مخصوص شنا استفاده كنید تا از آسیب به چشم ها و موهایتان جلوگیری شود.
۵) فقط از لوازم شخصی خودتان استفاده كنید. هر شناگر باید مایو، حوله، كلاه و دمپایی مخصوص به خود را داشته باشد.
۶) پیش از پوشیدن لباس هایتان و پس از خروج از استخر، حتماً دوش بگیرید و بدن و سرتان را با صابون و شامپو بشویید تا كلر، روی پوست بدن، چشم و موهایتان باقی نماند.
۷) اگر به بیماری پوستی، ناراحتی گوش یا هر بیماری دیگری دچارید، توصیه می شود به هیچ وجه به استخر نروید تا بیماری شما به دیگران منتقل نشود و روند بهبودی خودتان هم به تأخیر نیفتد.
۸) در طول استخر شنا نكنید، بلكه ترجیحاً در عرض حركت كنید.
۹) توی آب، با دوستان و همراهانتان زیاد شوخی نكنید، مخصوصاً از این که بخواهید آن ها را شوخی شوخی از غرق شدن بترسانید، پرهیز کنید.
۱۰) توصیه های نجات غریق را جدی بگیرید.
۱۱) بلافاصله پس از بیرون آمدن از آب دوش بگیرید. دوش گرفتن سبب می شود كلر از پوست، مو و چشمتان شسته شود.
۱۲) بلافاصله پس از شنا از قطره های اشك مصنوعی استفاده كنید.
کلر بالاخره خوب یا بد؟
برای ضدعفونی كردن استخرها معمولاً از تركیبات شیمیایی كلردار مثل گاز كلر و شستشو دهنده های مایعی که حاوی ترکیبات كلر هستند، استفاده می شود.
استفاده از یك محلول گندزدا یا هر ضد عفونی كننده دارای عامل كلر ضروری است؛ چرا كه این تركیبات می توانند باكتری ها را در زمانی كمتر از ۳۰ ثانیه از بین ببرند و مانع تكثیرشان شوند.
علاوه بر این، باقی مانده كلر موجود در آب باعث از بین رفتن پسودومونا می شود که در آب استخر و جكوزی موجود است و این کار از ابتلای افراد به بیماری های پوستی و ناراحتی های گوش جلوگیری می كند.
ماده ضد عفونی كننده باید توان از بین بردن انواع زیادی از میکروب ها را داشته باشد. از این رو، تركیبات حاوی عامل «كلر» بهترین گندزداها هستند؛ چرا كه توان از بین بردن بسیاری از گونه های مختلف را دارند.
باكتری ها و ویروس ها را در كمتر از چند ثانیه از بین می برند و قارچ ها و انگل ها را در چند دقیقه.اما حواستان باشد مقدار كلری كه در آب استخر وجود دارد، نمی تواند ایمنی لازم را در برابر تمام میكروب ها و انگل ها فراهم كند و همیشه باید بدانید که استخرهای عمومی و جاهایی كه از آب به طور مشترك استفاده می شود، به راحتی می توانند بعضی بیماری ها را انتقال دهند
بیشتر بدانید:
بعد یک مدت دوری از تمرینات چگونه دوباره شروع کنیم؟
کابوسی برای ورزشکاران به نام اسید لاکتیک
