از دید روانشناسان انگیزه از دو بعد تشکیل می شود:
- شدت
- جهت
جهت به این ارتباط دارد که شخص چقدر فعال یا چقدر انرژی دارد، یعنی چقدر تلاش معطوف رسیدن به هدف معینی می شود. جهت به انتخاب یک هدف مربوط می شود. روانشناسان در مورد افرادی که به کاری نزدیک میشوند یا از آن پرهیز میکنند و فهمیدن اینکه چرا چنین صحبت می کنند. در ورزش مربیان بیشتر اشتیاق دارند بدانند که چرا یک جوان با استعداد ورزش خاصی را بازی نمیکند یا چرا شخصی تیم را ترک می کند. پاسخ چنین سوالاتی به هدف ها شخص مربوط می شود. درک نیازهای شخص که پایه های اهداف شخص هستند از مهمترین جنبه های انگیزه است.
انگیزه دو منبع دارد
- از درون شخص (ذاتی)
افرادی که ذاتا انگیزه دارند تلاش درونی ای دارند که شایسته و با انتخاب خود باشند تا در کارشان به مهارت برسند و موفق شوند. این ویژگی های شایستگی، خودمختاری، مهارت و موفقیت اهداف مورد نظر کسانی هستند که ذاتاً انگیزه دارند و هنگامی که حاصل شوند، پاداش خود آنها هستند. در ورزش ورزشکارانی که به این دلیل بازی می کنند که بازی را دوست دارند ذاتا انگیزه دارند. آنها برای غرور درونی بازی می کنند که چیزی است که آنها را مجبور میکند حتی هنگامی که هیچ کس نگاه نمی کند بهترین تلاششان را انجام دهند.
- از بیرون شخص (خارجی)
انگیزش خارجی از افراد دیگر از طریق تشویق های مثبت و منفی می آید (معشوق ها آن چیزهایی هستند که احتمال انجام رفتارهای خاصی را کاهش یا افزایش می دهند) این تشویق ها میتوانند مسائلی ملموس مانند جوایز یا پول یا مسائلی ناملموس مانند تحسین و شهرت عمومی باشند. هنگامی که این تشویق ها دریافت می شوند به پاداش های بیرونی معروف اند.
کاملا امکان پذیر است که ورزشکاران برای هر دوی پاداش ذاتی و غیر ذاتی ورزش کنند. هرچند اهمیتی که هر ورزشکار به این دو نوع پاداش نسبت میدهد، متفاوت است. فهم این تفاوت های انفرادی برای مربی ها مهم است.
پاداش های خارجی
اساسی ترین اصل رفتار انسانی و انگیزش وی قانون اثر است که می گوید: پاداش دادن به یک رفتار احتمال وقوع دوباره رفتار را افزایش می دهد و مجازات یک رفتار احتمال وقوع مجدد آن را کاهش می دهد.
کارهای قانون اثر با استفاده از پاداش های خارجی و تا حد خیلی کم تری مجازات هنگامی که پاداش ها و مجازات ها درست به کار روند میتواند در انگیزش ورزشکاران بسیار تاثیرگذار باشند. با این حال اغلب چنین نیست هنگامی که (a) مشوق های مناسب به کار نرود و (b) به رفتارهای خاص مشروط نشوند و (c) در زمان مناسب ارائه نشوند مسائلی به وجود می آیند.
اسکینر در توسعه حوزه های به نام تصحیح رفتار یا اصول استفاده از مشوق ها شخص برجستهای است. مربیان بسیار مشتاق تصحیح رفتارهستند، آن را راه حلی برای انگیزش میبینند یا سرسختانه مخالفند و آن را روش مخدوشی از به کارگیری افراد و سلب آزادی آنان بیان کردهاند. یک دیدگاه معتدل واقع گرایان تر خواهد بود؛ تمام آنچه که یک مربی نیاز دارد که ورزشکاران را به طور موثری تر نشان کند، این نیست ولی مجموعه مفیدی از ابزارها برای انواع خاصی از مسائل انگیزش است.
دو بیان نهایی در مورد پاداش های خارجی
اولاً مربیان تمایل دارند خود را تنها منبع پاداش در نظر بگیرند با این حال مربیان از طریق آموزش و ایجاد یک محیط گرم و صمیمی می توانند ورزشکاران را تشویق کنند به یکدیگر پاداش بدهند. هنگامیکه ورزشکاران همکار پاداش می دهند بنظر میرسد کنترل مربی روی ورزشکاران کمتر میشود یا کمتر به کار گرفته می شود و در نتیجه پاداش های بیشتری می تواند ایجاد شود. به علاوه تحقیقات نشان داده است که پاداش های به کار رفته توسط ورزشکاران از پاداش های مورد استفاده مربی در انگیزش شناگران به تمرین موثر ترند.
ثانیا مربی ها می توانند از پاداش های خارجی برای کمک به ورزشکاران در یادگیری پاداش دادن به خودشان استفاده کنند؛ که در اصل انگیزش ذاتی را توسعه میدهند.اکنون این پاداش های ذاتی را ملاحظه میکنیم.
پاداش های ذاتی
چرا اصلاحات رفتار را به صورت انحصاری در صورت موثر بودن استفاده نمیکنید؟ زیرا پاداشهای خارجی قدرت تحریک شان را نوعا سریعتر از پاداش های ذاتی از دست می دهند. در سلسله مراتب نیازهای (Maslow نیازهای) مبتنی بر فقر، به راحتی رفع میشوند.
بلافاصله بعد از اینکه نیازی تامین شد دیگر هدف نیست و قدرت پاداش دهی اش را از دست می دهد و بنابراین جوایز، مدال ها، پول و سایر اشکال پاداش های خارجی معمولا قدرت پاداش خود را سریعتر از پاداشهای ذاتی احساس شایستگی و راضی بودن که پاداشهای خودسوز هستند ، از دست میدهند. به بیان دیگر، هنگامی که شخصی فقط برای لذت بازی، فوتبال بازی می کند و سپس تجربه لذت، انگیزهی بازی دوباره را تقویت می کند.
در نهایت
یکی از مشکلات پاداش های خارجی این است که هرچه فرد پاداش بیشتری بگیرد نیاز و انگیزه کمتری به همان نوع پاداش در آینده پیدا خواهد کرد. بنابراین ضمن آنکه پاداش های خارجی به دست می آیند کم ارزش تر می شوند. خصوصاً در ورزش های حرفهای، حقوق های گزاف به زودی از هر نیاز معقول برای خرید کالاها و خدمات فراتر می روند. پول پاداش مورد جستجو نیست بلکه صرفاً به شاخصی از این مسئله تبدیل میشود که شخص چقدر مورد ارزش تیم است.
درک اینکه پاداش های خارجی لحظات زیبایی از یک تجربه موفق هستند برای ورزشکاران بسیار مهم است، ولی هدف اصلی و اولیه بازی لذت و رضایت از موفقیت است. از این رو آنچه که مربیان باید سعی کنند انجام دهند تبدیل انگیزه خارجی به انگیزه درونی می باشد.
بیشتربخوانید:
چگونه انگیزه خود را در تمرین افزایش دهیم؟
من قوی هستم! از استانداردهای قدرت واقعی در جهان