خالی شدن زانو یک مشکل رایج و معمول در بین افراد است که با احساس شل شدن زانو همراه بوده و این شرایط بطور خاص در هنگام حرکت دادن زانو مشاهده میشود. در واقع انجام برخی فعالیتها میتواند باعث وارد کردن فشار زیاد به مفصل زانو و ساختارهای اطراف آن شده و این شرایط میتواند ناپایداری و خالی شدن زانو را برای فرد به همراه داشته باشد. با وجودی که خالی شدن زانو دلایل متعدد دارد، وارد شدن آسیب به مفصل زانو از رایجترین دلایل ایجاد این مشکل است.
چه عواملی باعث خالی کردن زانو و بیثباتی آن میشوند؟
برخی از عوامل میتوانند با خالی شدن زانو و ناپایداری مفصل زانو ارتباط داشته باشند که برای مثال در این زمینه میتوان از کشیدگی، آسیبدیدگی، یا پارگی رباط نگهدارنده مفصل زانو نام برد. در برخی موارد، خالی شدن زانو همچنین میتواند در نتیجه شرایط خاص تشدید شده یا افراد دارای برخی مشکلات خاص ممکن است با افزایش خطر بیثباتی زانو مواجه شوند. برخی از این شرایط در ادامه توضیح داده شدهاند.
آسیبدیدگی رباط
آسیبدیدگی یا پارگی رباط یکی از دلایل اصلی خالی شدن زانو است. رباطهای زانو نقش بسیار با اهمیت در تثبیت مفصل زانو و کمک به حرکتهای مختلف در مفصل زانو دارند.
پارگی مینیسک
آسیبدیدگی مینیسک یکی از رایجترین آسیبهایی است که در بین ورزشکاران و رقصندگان ایجاد شده و بطور خاص در بین افرادی مشاهده میشود که حرکتهای چرخشی انجام میدهند. پارگی مینیسک یکی از دلایل رایج خالی شدن زانو است و میتواند به مقدار زیاد بر عملکرد این ناحیه از بدن تاثیر گذارد. آسیبدیدگی مینیسک با درد شدید زانو در ناحیه داخل یا خارج آن همراه بوده و این شرایط به وضعیت مینیسک آسیبدیده بستگی دارد.
پیچ خوردن مفصل زانو
حرکت شدید ناگهانی یا زمین خوردن میتواند باعث ایجاد کشیدگی بیش از حد در یک رباط یا یک عضله شود. به این ترتیب حتی در مواردی که یک پارگی یا پیچخوردگی شدید در رباط ایجاد نشده باشد، پیچ خوردن ساده زانو نیز میتواند باعث ایجاد کشیدگی در بافتهای نرم این ناحیه از بدن شده و خالی شدن زانو را برای فرد به همراه داشته باشد. این شرایط در ادامه میتواند درد زانو، مشکلات حرکتی، و ایجاد محدودیت در حرکتهای عادی مفصل زانو را برای فرد ایجاد کند. پیچ خوردن زانو که در اکثر موارد در هنگام انجام فعالیتهای ورزشی یا سایر فعالیتهای مشابه ایجاد میشود، در عمل میتواند یکی از دلایل اصلی خالی شدن زانو بوده و به سادگی باعث از دست دادن تعادل در هنگام دویدن یا بازی کردن شود.
دلایل فرسایشی و انحطاطی
خالی شدن زانو همچنین میتواند به خاطر تغییرات فرسایشی ایجاد شده در مفصل زانو مشاهده شود. افراد مبتلا به آرتروز اغلب از خالی شدن زانو شکایت میکنند. علاوه بر این پوکی استخوان یکی دیگر از شرایطی است که به صورت معمول باعث خالی کردن زانو میشود. تغییرات فرسایشی و انحطاطی در مفصل زانو معمولاً در هر دو پا به صورت مشابه مشاهده میشود، اما در برخی مواقع این شرایط ممکن است در یکی از زانوها متفاوت از زانوی دیگر باشد.
بالا رفتن سن
بالا رفتن سن یکی از دلایل معمول خالی کردن زانو است. در حقیقت با افزایش سن، عضلات پاها و بافتهای اطراف آن به تدریج ضعیف میشوند. علاوه بر این سطح سلامت کلی فرد نیز میتواند بر این شرایط مربوط بوده و باعث شود برخی افراد با مشکلات خاص در ارتباط با وضعیت زانو و حفظ تعادل خود مواجه شوند. با وجودی که خالی کردن زانو در این وضعیت ممکن است با دلایل دیگر نیز ارتباط داشته باشد، افزایش سن و فرسایش مفصل در نتیجه استفاده طولانیمدت از آن میتواند نقش تعیین کننده و با اهمیت در خالی کردن زانو داشته باشد.
سایر دلایل خالی کردن زانو
برخی شرایط مربوط به وضعیت زانو همچون درد در ناحیه کشکک، نرمی کشکک زانو، و درد در ناحیه جلوی زانو میتواند باعث خالی کردن زانو شود. به این ترتیب افرادی که عضلات ضعیف داشته و دچار کشیدگی بافتهای بدن شده باشند یا پای آنها دچار نقص خاص باشد، گاهی اوقات ممکن است با احساس درد در ناحیه زانوی خود مواجه شده و این شرایط میتواند باعث خالی کردن زانوی فرد شود.
تشخیص خالی کردن زانو
دلیل خالی کردن زانو را میتوان با استفاده از آزمایشهای فیزیکی شناسایی کرده و تشخیص داد. در اکثر موارد علت خالی کردن زانو آسیبدیدگیهای ایجاد شده در زانو یا رباط میباشد. علاوه بر این آزمایشهای کلینیکی همچنین ممکن است نشان دهنده علائم التهاب، ورم، گرم شدن، و حساسیت اطراف مفصل زانو بوده یا ایجاد آسیبدیدگی، کبودی، و تشکیل زخم را در محل مشخص نمایند.
عکسبرداری رادیولوژی، سی تی اسکن، و اسکن ام آر آی نیز میتوانند به شناسایی مشکلات ساختاری، شکستگی، آسیبدیدگی بافت نرم و تغییرات انحطاطی در مفصل زانو که از دلایل احتمالی خالی کردن زانو هستند، کمک کنند. در این شرایط با توجه به وضعیت فرد، ممکن است نیاز به انجام آزمایشهای بیشتر برای تشخیص عفونت، ابتلا به سایر انواع آرتروز، مشکلات بافت پیوندی، یا سایر موارد مانند آن وجود داشته باشد.
عوامل خطر که باعث خالی کردن زانو میشوند
برخی عوامل خاص میتوانند خطر خالی کردن زانو را افزایش دهند. برخی از مهمترین این عوامل به شرح زیر هستند:
- بسیاری افراد به خاطر آسیبدیدگیهای محدود ایجاد شده برای مفصل زانو، زمین خوردن، آسیبدیدگیهای ورزشی یا سایر مشکلات مانند آن با خالی کردن زانو مواجه میشوند. در حقیقت با وجودی که فرسایش یکی از شرایطی است که با استفاده مداوم از مفاصل برای فرد ایجاد میشود، هر گونه آسیب وارد شده به مفصل زانو میتواند فرآیند تحلیل مفصل را تسریع نماید.
- معمولاً تحلیل مفصل زانو در افراد مسن مشاهده میشود. به هر حال، خطر تحلیل و انحطاط مفصل زانو به عنوان یک عامل تاثیرگذار بر خالی کردن زانو بیشتر در بین افراد چاق یا افرادی که قبلاً دچار آسیبدیدگی مفصل زانو شدهاند، مشاهده میشود.
- افرادی که به انواع مختلف بیماری آرتروز، روماتیسم مفصل زانو، و سایر بیماریهای مانند آن مبتلا میشوند، در نتیجه این شرایط ممکن است با خالی کردن مفصل زانو مواجه گردند.
- افرادی که عمل جراحی برای درمان مفصل زانو انجام دادهاند، در مقایسه با سایر افراد در معرض خطر بالاتر تحلیل و خالی کردن مفصل زانو قرار دارند.
- افرادی که قبلاً از روشهای درمان مناسب برای از بین بردن خالی کردن زانو استفاده کردهاند، اما فرآیند توانبخشی یا بهبودی آنها پس از درمان مناسب نبوده است، در معرض خطر بالاتر خالی کردن زانو قرار دارند. در حقیقت در مواردی که فرآیند توانبخشی به درستی انجام نشود، عضلات و بافت نرم مفصل زانو ضعیف باقی مانده و این شرایط باعث ایجاد مشکلات بعدی برای افراد خواهد شد.
درمان خالی کردن زانو
روش درمان مناسب برای خالی شدن زانو به علت ایجاد آن بستگی دارد. در مواردی که مشکل محدود باشد، معمولاً مشکل با تجویز داروهای ضد التهاب، کمپرس یخ، و استراحت برطرف خواهد شد.
فیزیوتراپی خالی کردن زانو
افرادی که دچار آسیبدیدگی زانو یا پوکی استخوان شدهاند، احتمالاً میتوانند از روشهای فیزیوتراپی برای بهبود شرایطی که میتوانند باعث خالی شدن زانو شوند، استفاده کنند. به این ترتیب فیزیوتراپی پس از عمل جراحی در بازیابی عملکرد عادی مفصل و توانبخشی بیمار در ارتباط با راه رفتن و انجام فعالیت بدون درد یا ناراحتی تاثیر فراوان دارد. علاوه بر این معمولاً به افراد توصیه میشود در این شرایط از بریس زانو در هنگام راه رفتن، حرکت دادن مفصل و انجام فعالیتهای ورزشی پس از ریکاوری استفاده کنند.
اگر ناپایداری و خالی شدن زانو به دلیل مشکلاتی همچون آسیبهای کشکک زانو، تاندونها، رباطها و آرتروز و مشکلات دیگری باشد، متخصصان طب فیزیکی از روشهای طب فیزیکی موثری برای درمان درد ناشی از آن استفاده خواهند کرد از جمله:
- اوزون درمانی
- شاکویو تراپی
- لیزر تراپی
- مگنت تراپی
- درمانهای دستی
سبک زندگی
تغییر در سبک زندگی نقش با اهمیت در فرآیند درمان خالی شدن زانو دارد. برای مثال، افرادی که دچار اضافه وزن هستند، در مقایسه با سایر افراد در معرض خطر بیشتر خالی کردن زانو قرار دارند. به همین خاطر به این افراد توصیه میشود از کاهش وزن و نیز مصرف مکملها برای بهبود مشکلات زانوی خود استفاده کنند. با توجه به اینکه تحلیل مفصل با افزایش سن به صورت طبیعی ایجاد میشود، مصرف منظم مکملها همچون ویتامین C و D معمولاً به افراد مسن توصیه میشود. علاوه بر این معمولاً به افراد توصیه میشود از گلوکزامین (یک نوع آمینواسید که در پوستههای سخت مثل ناخن وجود دارد) به منظور کمک به کاهش درد مفصل و بهبود شرایط آن استفاده کنند.
عمل جراحی
شرایط مربوط به آسیبدیدگی یا التهاب مفصل زانو هنگامی که باعث خالی شدن زانو یا بیثباتی آن شوند، ممکن است برای درمان نیازمند عمل جراحی باشند. امروزه امکان ترمیم موفقیتآمیز آسیبدیدگی رباط از طریق عمل جراحی آرتروسکوپی وجود دارد. همچنین یکی از رایجترین موارد آسیبدیدگی رباط مربوط به پارگی رباط صلیبی قدامی است که برای درمان آن میتوان از عمل جراحی استفاده کرد. علاوه بر این برای موارد پارگی مینیسک و سایر آسیبدیدگیهای مربوط به آن، فرآیند درمان ممکن است نیازمند برداشتن بخشهای پاره شده (ﻣﯿﻨﯿﺴﮑﺘﻮﻣﯽ پارتیال) برای رفع مشکل خالی شدن زانو باشد. برای مواردی که ابتلا به آرتروز باعث بیثباتی زانو شده باشد، احتمالاً لازم است از روشهای درمان مناسب برای رفع مشکل استفاده شود. برای مواردی که این شرایط شدید باشد، احتمالاً از عمل جراحی برای جایگزین کردن مفصل زانو استفاده خواهد شد.