سرطان خون یا چنگار خون یا لوسمی یا لوکمیا
گروهی از انواع سرطان است که معمولاً از مغزاستخوان شروع میشود و باعث شکلگیری تعداد زیادی گلبول سفید غیرطبیعی میگردد. این گلبولهای سفید خونی به صورت کامل تشکیل نشدهاند و به آنها بلاست یا سلولهای لوکمی یا سرطان خون گفته میشود.
نشانههای این بیماری شامل مشکلات خونریزی و کبودشدگی، احساس خستگی شدید، تب و خطر افزایش عفونت میشود. این نشانهها به دلیل نبودِ سلول های خونی طبیعی ایجاد میشوند.
تشخیص این بیماری با استفاده از آزمایش خون و بیوپسبی مغز استخوان صورت میگیرد.
چهار نوع اصلی سرطان خون: لوسمی حاد لنفوئیدی (ALL)، لوسمی حاد میلوئیدی (AML)، لوسمی مزمن لنفوئیدی (CLL) و لوسمی مزمن میلوئیدی (CML). همچنین انواع دیگری هم هستند که رواج کمتری دارند.
سرطان خون بخشی از یک گروه وسیعتر به نام نئوپلاسم است که شامل خون، مغز استخوان و سیستم لنفوئیدی میشود که به تومورهای بافتهای خونساز و لنفوئیدی معروف هستند.
نشانهها
نشانههای نمادین لوکمی موارد زیر میباشند: اختلالات خونی که با رنگ پریدگی و سستی یا خستگی مشخص میشود، کبودی پوست، تهوع، لثههای متورم و خونین در دورههای مختلف، تب خفیف (۳۸/۵ درجه سانتی گراد).
غده های لنفاوی متورم (با اینکه غدهها نه دردناک و نه قرمز میباشند). درد استخوان، خونریزی شدید و پی در پی از بینی به صورت رقیق همراه با لختههای نرم متعاقب آن سرگیجه و کاهش تدریجی وزن.
علائم عمده سرطان خون عبارتند از:
درد استخوان: سلولهای بدخیم در مغز استخوان ساخته میشوند، بنابراین درد خفیف تا شدید در استخوانها میتواند نشانه ای از لوکمی باشد.
ورم غدد لنفاوی: گردن، زیر بغل، کشاله ران و مناطق دیگر بدن را جهت پیدا کردن ورم قابل توجه، اما بدون درد غدد لنفاوی بررسی کنید. برای غدد در طول یک عفونت طبیعی است که متورم شوند،
اما باقی ماندن در این حالت و یا رشد روز به روز میتواند نشانهی لوسمی و یا لنفوم باشد.
خونریزی غیرمعمول: خونریزی غیرعادی از بینی، لثه، روده، ریه و یا حتی سر ممکن است نشانه کمبود پلاکت و مشکلات انعقاد خون و نوع حاد سرطان خون باشد.
بثورات پوستی: لوسمی پوست یا بثورات، ناشی از سندروم شیرین هستند که معمولاً با سرطان خون در ارتباط است. لوسمی پوست تقریباً همیشه طوری به نظر میرسد که در زیر پوستتان یک توده قرار دارد و این توده شروع به رشد میکند و گاهی شبیه پلاک میشود.
تنگی نفس: این علامت نتیجه کم خونی و یا در موارد نادر نتیجه وجود توده در قفسه سینه است. افراد مبتلا در این شرایط برای تنفس دچار مشکل جدی میشوند.
کبودی خود به خودی و طولانی مدت: کبودیهای بدون دلیل ممکن است نشانه سرطان خون باشد. این کبودیها ممکن است در هر جای بدن وجود داشته باشند، اما بیشتر در پاها و دستها دیده میشوند.
لثههای متورم: معمولاً یکی از بارزترین نشانههای ابتلا به بیماری لوسمی حاد است.
تب یا لرز: بیقراری و لرز معمولاً در یک چهارم افراد مبتلا به لوسمی حاد دیده میشوند. در اغلب موارد، تب مکرر درجه پایین نشانه عفونت و ضعف سیستم ایمنی است که ممکن است ناشی از سرطان خون باشد.
تعریق شبانه: این نوع تعریق آنقدر زیاد است که بستر فرد خیس میشود.
علت سرطان خون
- ژنتیک: ناهنجاریهای ژنتیکی نقش بسیار مهمی در رشد لوکمی در بدن دارد. برخی بیماریهای ژنتیکی مثل سندرم داون، احتمال ابتلا به لوکمی را بالا میبرد.
- قرار گرفتن در معرض پرتو های یونیزه کننده و برخی مواد شیمیایی خاص: افرادی که در معرض پرتوهای شدید قرار گیرند مانند بازماندگان بعد از حملات اتمی یا رویدادهای رآکتورهای هستهای، احتمال دچار شدن به لوکمی در آنها بیشتر است. قرار گرفتن در معرض برخی موادشیمیایی خاص مانند بنزین نیز میتواند احتمال ابتلا به لوکمی را افزایش دهد.
- نارسایی سیستم ایمنی طبیعی بدن
- سن در میان بزرگسالان: آمادگی ابتلا به لوسمی با افزایش سن ارتباط مستقیم دارد. افراد بالای ۵۵ سال باید بیشتر مراقب علایم هشدار دهنده این بیماری باشند. با این حال لوسمی میتواند کودکان را هم در هر سنی گرفتار کند ولی بیشتر در سنین سه تا چهار سال اتفاق میافتد.
انواع سرطان خون
- لنفوئیدی یا لنفوبلاستی: این نوع لوسمی سلولهای لنفاوی یا لنفوسیتها را تحت تأثیر قرار میدهد که بافتهای لنفاوی را میسازند. این بافت جزء اصلی سیستم ایمنی بدن است و در قسمتهای مختلف بدن از جمله غدد لنفاوی، طحال یا لوزهها یافت میشود.
- میلوئیدی یا مغز استخوانی: این نوع لوسمی سلولهای مغز استخوانی را تخت تأثیر قرار میدهند. سلولهای مغز استخوان شامل سلولهایی است که بعداً به گلبولهای قرمز، گلبولهای سفید و سلولهای پلاکت ساز تبدیل میشوند.
درمان
- شیمی درمانی
- پرتو درمانی
- پیوند مغزاستخوان و سلول های بنیادی