سکته قلبی وعوامل خطر آن

احساس فشار آزاردهنده، سنگینی یا درد در وسط قفسه سینه که معمولا به طور ناگهانی شروع می شود و بيش از چند دقیقه ادامه مییابد، مهم ترین علامت باليني در سکته قلبی است.

درد قفسه سینه با هریک از نشانه های عرق سرد، رنگ پریدگی پوست، یا خستگی بدون علت و نبض سریع با نامنظم از دیگر نشانه های حمله قلبی است و اگر این درد به شانه ها، گردن، بازوها و فک پای ین انتشار داشته باشد، جدی تر خواهد بود.

بسیاری از افراد گمان می کنند که سکته قلبی همواره به شکل ناگهانی و شدید اتفاق می افند، ولی بسیاری از حملات ممكن است به صورت آهسته و با یک درد و ناراحتی معمولی و ملایم شروع شوند که گاهی افراد به دلیل خفیف بودن نشانه ها از درخواست کمک خود داری می کن ند. در برخی از بیماران نیز ممكن است فقط نشانه های ی از درد در بازو و گلو وجود داشته باشد.

heart attack

بيماري هاي قلبي عروقي اولين علت مرگ و مير در ايران است كه براساس آمار سال ۱۳۸۳ ، بيش از ۳۹ درصد كل علل مرگ ها را شامل مي شود. عمده اين موارد مرگ مربوط به انسداد رگ هاي خون رسان به قلب يعني عروق كرونر است. رسوب تدريجي كلسترول (يكي از انواع چرب يهاي خون) و ساير چربي ها و مواد در ديواره داخلي سرخرگ (شريان) هاي بدن، باعث ايجاد پلاك هايي در جدار اين عروق مي شود كه منجر به تنگ، سفت و سخت شدن ديواره رگ ها خواهد شد.به اين حالت ،تصلب شرايين يا آترواسكلروز گفته مي شود.

با گذشت زمان، افزايش رسوب چربي مي تواند تنگي و باريك شدن شريان ها را به دنبال داشته باشد و مانع خون رساني كافي به بافت ها شود.در صورتي كه چنين اتفاقي در عروق كرونر قلب رخ دهد،مي تواند خون رساني به عضله قلب را كم و يا حتي قطع كند . به اين حالت كه در آن خون كافي به عضله قلب نمي رسد ايسكمي قلب مي گويند.اين وضعيت سبب ايجاد درد قلبي (يا آنژين صدري) خواهد شد.گاهي سطح پلاك هاي چربي در جدار شريان كرونر ترك مي خورد و دچار پارگي مي شود.

اين پديده باعث تجمع پلاكت ها (عناصري كه وظيفه انعقاد خون در زمان خونريزي را دارند) و ايجاد لخته در اين ناحيه مي شود كه به آن ترومبوز مي گويند. اين لخته سبب تنگ تر شدن مجراي عروق كرونر و كاهش بيشتر خون رساني به عضله قلب مي شود. با ادامه محروميت عضله قلب از اكسيژن ، قلب دچار آسيب مي شود. اگر اين لخته خون به حدي بزرگ شود كه به طور كامل مسير جريان خون را مسدود كند، بخشي ازبافت عضله قلب كه توسط آن شريان تغذيه مي شود، مي ميرد.به اين وضعيت حمله قلبي يا سكته قلبي مي گويند.

عوامل خطر در سكته قلبي

عوامل خطر، رفتارها يا وضعيتهايي هستند كه احتمال ابتلاي به يك بيماري را افزايش مي دهند. عوامل خطر در سكته قلبي در دو گروه هستند:

عوامل خطر ارثي يا ژنتيكي:فرد با آن ها به دنيا مي آيد و قابل تغيير نيستند . با اين حال با تغيير شيوه زندگي و مراقبت هاي بهداشتي درماني مي توان از ميزان تاثير اين عوامل كم كرد.

عوامل خطر اكتسابي: اين عوامل به نوع فعاليت ها و رفتارهايي كه در زندگي انتخاب مي كنيم و انجام مي دهيم بستگي دارند و با تغيير شيوه زندگي و مراقبت پزشكي اين عوامل قابل حذف يا كنترل هستند.

تشخيص سكته قلبي

احساس فشار آزاردهنده، سنگيني يا درد در وسط قفسه سينه كه معمولا ب ه طور ناگهاني شروع مي شود و بيش از چند دقيقه ادامه يابد ، مهم ترين علامت باليني در سكته قلبي است.

اگر اين درد به شانه ها، گردن، بازوها و فك پايين انتشار داشته باشد، جدي تر خواهد بود. گاهي افرادي كه دچار درد قلبي مي شوند اين درد و ناراحتي را به صورت احساس فشار ناشي از ايستادن فردي بر روي قفسه سينه يا احساس فشار ناشي از پيچيدن طناب به دور قفسه سينه ، شرح مي دهند. ساير نشانه هايي كه ممكن است همراه درد قفسه سينه باشند، احساس سبكي سر، سرگيجه شديد بدون علت، سنكوپ ، تنگي نفس (درحال استراحت يا در حال فعاليت )، عرق كردن و ناراحتي معده است . همراه با درد قفسه سينه يا تنگي نفس ممكن است حالت تهوع نيز رخ دهد.

وقتي نشانه هاي سكته قلبي در فردي رخ مي دهد، در اغلب اوقات وي اميدوار است كه اين وضعيت مربوط به شرايط ديگري مانند سوء هاضمه يا كشيدگي عضلات جدار سينه باشد ، به همين دليل براي مراجعه به مراكز درمان كوتاهي مي كند. اين تأخير مي تواند مرگ آور باشد. سرعت عمل در اين مواقع بسيار مهم است و هر دقيقه براي رسيدن به بيمارستان يا براى دريافت كمك پزشكي ارزش حياتي دارد. يك ساعت اول بعد از شروع سكته قلبي مهم ترين زمان است و به آن زمان طلايي گفته مي شود.

هر چه درمان زودتر انجام شود ، آسيب عضله قلب كمتر و احتمال زنده ماندن بيشتر مي شود. هر چه درمان ديرتر انجام شود و مدت زماني كه خون به عضله قلب نمي رسد طولاني تر باشد ، صدمه عضله قلب وسيع تر مي شود و مقدار بيشتري از بافت قلب از بين مي رود.

در برخورد با يك بيمار سكته قلبي چه بايد كرد؟

اگر نشانه هاي سكته قلبي در فردي رخ دهد و بيش از چند دقيقه ناراحتي او ادامه داشته باشد ، بايد بلافاصله به بيمارستان اعزام شود در اين موارد، بهتر است فورا اورژانسرا خبر كنيم.

اگر خدمات اورژانس به دلايلي در دسترس نباشد، بايد هر چه زودتر بيمار را به بيمارستاني كه داراي بخش فوريت هاي قلب است، برسانيم. در اين شرايط بيمار نبايد هيچ حركت يا فعاليتي انجام دهد و با برانكار يا صندلي چرخدار به مركز درماني حمل شود .

همچنين اطلاعات اورژانسي مربوط به شرايط خاص و بيماري هاي خود را هميشه با خود داشته باشند و اين اطلاعات را به فردي كه آن ها را مي شناسد و نزديك آن ها است بدهند.بسياري از مردم فكر مي كنند كه سكته قلبي همواره به شكل ناگهاني و شديد اتفاق مي افتد (فيلم هايي كه در آن فرد بيمار در يك لحظه دست خود را بر روي سينه اش مي گذارد و بر روي زمين مي افتد را به خاطر بياوريم).

اما واقعيت اين است كه بسياري از حملات به صورت آهسته و با يك درد و ناراحتي معمولي و ملايم شروع مي شود. اگر اين نشانه ها رخ دهد نبايد آن ها را ناديده گرفت . البته گاهي ممكن است نشانه هاي سكته قلبي در يك فرد در هر حمله متفاوت باشد و به صورت ديگري تظاهر كند ، لذا مورد توجه قرار نمي گيرد.

افراد در معرض عوامل خطر غيرقابل اصلاح:

۱٫ افرادي كه داراي سابقه خانوادگي هستند (به ويژه وجود سابقه سكته قلبي در پدر يا برادر قبل از ۵۵ سالگي و يا مادر يا خواهر قبل از ۶۵ سالگي)

۲٫ افرادي كه حداقل يكي از اعضاي درجه يك خانواده (پدر، مادر، خواهر و برادر ) آن ها بيماري فشارخون بالا دارند.

۳٫ افرادي كه حداقل يكي از اعضاي درجه يك خانواده آن ها مبتلا به بيماري ديابت نوع ۲ است.

۴٫ افرادي كه حداقل يكي از اعضاي درجه يك خانواده آن ها اختلالات چربي خون پايين دارند.

۵٫ سالمندان ۶۰ سال و بالاتر

۶٫ زنان بعد از سن يائسگي

افراد در معرض عوامل خطر قابل اصلاح

۱٫ افرادي كه دخانيات (سيگار، قليان، پيپ، چپق و…) مصرف مي كنند.

۲٫ افرادي كه اضافه وزن و چاقي دارند.

۳٫ افرادي كه مبتلا به فشارخون بالا و ديابت هستند.

۴٫ افرادي كه تحت فشارهاي رواني (استرس) هستند.

۵٫ افراد با فعاليت بدني ناكافي و تغذيه نامناسب

در صورت وجود بيش از يك عامل خطر در فرد، اثرات نامطلوب آن ها تشديد مي شود .بنابراين با مشاهده يك يا چند مورد از اين عوامل ، مراجعه به پزشك و كنترل آن ها ضروري است تا به اين ترتيب، از بروز سكته قلبي جلوگيري شود.

چرا در سكته قلبي بايد بلافاصله به بيمارستان مراجعه كرد؟

۱- واكنش سريع براي درمان ، مؤثرترين اقدام در سكته قلبي است . اغلب بيماراني كه به سرعت مراقبت پزشكي لازم را دريافت مي كنند، بدون ا يجاد عوارض جدي بهبود مي يابند. بنابراين، كيفيت زندگي بعد از سكته قلبي بستگي به مقدار آسيب عضله قلب دارد. خوشبختانه دارو هايي در حال حاضر موجود هستند كه مي توانند لخته خون مسدود كننده شريان قلب را تا حدودي حل كنند و مجراي رگ را به طور نسبي باز كنند و از ميزان آسيب به عضله قلب بكاهند ،به شرطي كه بلافاصله بعد از ايجاد علايم سكته قلبي استفاده شوند.

۲- راه ديگري كه مي تواند عضله قلب را از آسيب نجات دهد انجام آنژيوپلاستي اوليه بااستفاده از بالون يا فنر (استنت) است . در بدو ورود بيماري كه در شرف سكته قلبي است يا از سكته قلبي او مدت زمان كوتاهي مي گذرد (كمتر از ۹۰ دقيقه ) بلافاصله آنژيوپلاستي عروق كرونر انجام مي شود و شريان مسدود باز ميشود.۳ راه ديگر براي درمان سكته قلبي احياي قلبي تنفسي است.

دلايل عدم مراجعه به موقع بيماران دچار سكته قلبي به بيمارستان:

۱٫ برخي بيماران چون از علايم بيماري هاي قلبي اطلاع ندارند، نشانه هاي خود را به ساير مسايل مرتبط مي دانند.
۲٫ گروهي از بيماران از اين كه با تشخيص يك بيماري خطرناك بستري شوند ،وحشت دارند.
۳٫ برخي احساس مي كنند اگر به بيمارستان مراجعه كنند و لي بيماري آن ها جدي نباشد، شرمنده مي شوند.
۴٫ بعضي نمي دانند كه مراجعه فوري به بيمارستان چقدر اهميت دارد.
۵٫ سالمندان و افراد جوان در كمك گرفتن از مركز درماني، تأخير بيشتري دارند.

✔️خواب و ورزش کافی از احتمال سکته قلبی میکاهد

طبق مطالعات ارائه شده در کنفرانس انجمن سکته قلبی آمریکا، هفت تا هشت ساعت خواب و ۳۰ دقیقه تا ۶۰ دقیقه ورزش، سه تا شش بار در هفته‌ از احتمال سکته قلبی در افراد بز‌ر‌گسال می‌کاهد.

به نقل از سایت MNT، محققان در این مطالعات ۲۸۸ هزار نفر را مورد بررسی قرار دادند. این افراد به مدت ۹ سال تحت بررسی بودند. محققان بررسی کردند که چه میزان خواب و فعالیت فیزیکی مانند پیاده‌روی، شنا، دوچرخه‌سواری و … به سکته قلبی تاثیر می‌گذارد.

یافته‌های این تحقیقات نشان داد افرادی که به صورت متوسط هفت تا هشت ساعت در شب می‌خوابند، ۲۵ درصد کمتر به سکته قلبی دچار می‌شوند. البته افرادی که زیاد می خوابند یعنی پیش از هشت ساعت در طول شب می‌خوابند ۱۴۶ درصد بیشتر به سکته قلبی دچار می‌شوند.

افرادی که کمتر از هفت ساعت در طول شب می خوابند ۲۲ درصد احتمال سکته قلبی بیشتری دارند. داشتن خواب متوسط یعنی هفت تا هشت ساعت در روز و انجام ورزش ۳۰ تا ۶۰ دقیقه‌ای، سه تا شش بار در هفته‌ باعث کاهش احتمال سکته قلبی می‌شود.