Hyperthyroidism
تيروئيد افراد سالم به ميزان کافی هورمون می سازد و در اعمال مهم بدن اثر می گذارد. اين هورمونها سوخت و ساز بدن را از جمله آنکه چه مقدار کالری مصرف کنيم، چه مقدار احساس گرما کنيم و وزن ما را تنظيم ميکنند، در بعضی اعضاء نيز اثرات اختصاصی دارد مانند قلب که در اثر اين هورمونها تندتر می زند. پر کاری تيروئيد حالتی است که باعث می شود مقدار زيادی هورمون به بافتهای بدن برسد.
غده تیرویید یکی از غدد درون ریز بدن است که هورمون هایی را برای تنظیم سوخت وساز بدن شما تولید می کند. دیگر غدد مهم درون ریز بدن عبارتند از: لوزالمعده، هیپوفیز، غدد فوق کلیوی، غدد پاراتیرویید و گنادها. غده تیرویید در قسمت میانی نیمه تحتانی گردن زیر حنجره و بالای استخوان های ترقوه قرار دارد. تیرویید غده ای است دمبلی شکل که از دو لب چپ وراست تشکیل شده است. این دو لب به وسیله یک لب میانی به هم متصل می شوند. البته باید بدانید که همیشه نمی توان یک غده تیرویید نرمال را لمس کرد.
لرزش دستها، نامنظم شدن و تند شدن ضربان قلب نيز ايجاد می شود. بيماران ممکن است زود رنج و به آسانی آشفته شوند.وقتی پر کاری تيروئيد خيلی شديد باشد، بيماران از تنفس کوتاه ، درد سينه و ضعف عضلات زجر می کشند.
بعضی علائم بسيار نادر هستند:
- استفراغ
- خارش
- نارسائی قلب
- سکته مغزی
- بيماری روانی
- بی خوابی
- بدخوابی
علل پر کاری تيروئيد چيست؟
علل متفاوتی برای پر کاری تيروئيد وجود دارد اما علائم و نشانه های آن مشابه است.به علت افزايش سوخت و ساز بدن بيماران احساس گرمای بيشتری می کنند و اغلب با وجود مصرف غذای زياد کاهش وزن دارند. بعضی از بيماران دچار افزايش وزن می شوند که علت آن افزايش بيش از حد اشتها می باشد. بيماران احساس خستگی می کنند و دچار اختلال خواب می شوند.
- نسج تيروئيد ممکن است فعاليت بيش از حد داشته باشد و توليد هورمون زياد شود که به اين شکل بيمار گريوز يا گواتر سمی منتشر گويند.
- يک يا چند توده در تيروئيد افزايش فعاليت پيدا می کنند . اگر توده يک عدد باشد گره سمی خودکار ناميده می شود. چندين توده گواتر سمی چند گره ای ناميده می شود.
- غده تيروئيد ممکن است دچار التهاب شود که تيروئيديت ناميده می شود و باعث آزاد شدن هورمون تيروئيد ذخيره در تيروئيد و پر کاری تيروئيد شود که برای چند هفته تا چند ماه طول می کشد.
- مصرف بيش از حد هورمون تيروئيد موجب علائم پر کاری تيروئيد می شود.
- بعضی داروها مانند آمبودارون و محلول لوگول حاوی مقدار زياد يد هستند که تيروئيد جهت توليد هورمون از آن استفاده می کند. مصرف اين دارو ها در بعضی از افراد با ايجاد پر کاری همراه است.
علائم و نشانه های پر کاری تيروئيد چيست؟
- افزايش تعداد ضربان قلب
- افزايش خفيف فشار خون
- تحريک پذير بودن
- افزايش تعريق
- ضعف عضلات به خصوص در ناحيه شانه، لگن و ران ها
- لرزش دستها
- کاهش وزن علی رغم اشتهای خوب
- ريزش مو
- جدا شدن ناخن از بستر
- تورم نوک انگشتان(چماقی شدن)
- کشيده شدن پلک بالا به سمت پايين
- تغيير در ضخامت پوست
- افزايش حرکات دستگاه گوارش
- گواتر يا بزرگی تيروئيد
- کاهش تعداد دفعات قاعدگی يا کاهش حجم خونريزی
- بزرگ شدن پستان در آقايان
- ضخيم شدن پوست در جلوی استخوان ساق پا
- برجسته شدن چشم ها
بيشتر اين علائم با درمان پر کاری تيروئيد طبيعی می شوند و ساير نشانه ها به درمان جداگانه نياز دارند.
اگزوفتالمی چيست؟
پرکاری تيروئيد می تواند باعث کشيده شدن پلک فوقانی به طرف بالا و نگاه خيره گردد و نيز باعث بيرون زدگی يک يا هر دو چشم از حدقه شود. اين حال به عنوان اگزوفتالمی شناخته می شود و می تواند سبب کاهش کنترل عضلات، دو بينی و به ندرت کاهش ديد شود. بيشتر موارد احتياج به درمان ندارند. اما بعضی بيماران ممکن است نياز به مراجعه به چشم پزشک و درمان اختصاصی داشته باشند. درمان های اختصاصی شامل تجويز کورتون، يا جراحی می باشند.
آزمايشهای تشخيصی برای پرکاری تيروئيد
- تاريخچه بيماری و معاينه بالينی برهمه مقدم است
- اندازه گيری هورمون تيروئيد، تيروتروپين و آنتی بادی های تحريک کننده تيروئيد موجود در خون برای تاييد تشخيص بکار می رود.
- ارزيابی ساختمان و عملکرد غده تيروئيد با استفاده از تجويز مقدار کم يد راديواکتيو
- اندازه گيری تيروتروپين يا هورمون تحريک کننده تيروئيدکه از هيپوفيز ترشح می شود و کنترل کننده کار تيروئيد می باشد. در پرکاری تيروئيد مقدار اين هورمون در خون کم می شود.
پر کاری تيروئيد چگونه درمان می شود
هدف از درمان طبيعی کردن سطح هورمون های تيروئيد می باشد . در بيمارانی که علت پر کاری تيروئيد مصرف زياد هورمون می باشد بايد دوز دارو تنظيم شود. در کسانی که علت بيماری التهاب تيروئيد می باشد چون بيماری خود محدود شونده است نياز به درمان اضافه ندارد.
در مواردی که علت پرکاری تيروئيد بيماری گريوز يا گواتر مولتی ندولر يا گواتر گره ای منفرد سمی باشد درمان شامل يکی از موارد زير می باشد:
داروهای ضد تيروئيد خوراکی که شامل متی مازول که برای بيماران با بيماری گريوز به مدت طولانی و برای علل ديگر پرکاری تيروئيد به مدت کوتاه مورد استفاده قرار می گيرد .بامقدار مناسب دارو کنترل پرکاری تيروئيد در عرض چند هفته ميسر است.اين داروها عوارض جانبی نيز دارند از جمله بثورات پوستی، خارش، تب و بندرت التهاب کبد يا کاهش گلبول های سفيد خون .
_بيماران بايد جهت شناخت اين عوارض آموزش داده شوند و اگر دچار زردی پوست و کهير يا خارش شديد ، تب بالا يا گلو درد شديد شدند، بايد از داروها را قطع نموده به پزشک خود مراجعه کنند.
_با قطع داروی ضد تيروئيد احتمال برگشت پر کاری تيروئيد وجود دارد.
درمان به شکل يد راديو اکتيو
يد راديو اکتيو باعث از کار افتادن گواتر يا کوچک شدن گره های سمی که توليد کننده هورمون تيروئيد می باشند، می گردد.اين درمان بدون خطر است و در بالغين با پر کاری تيروئيد بطور گسترده استفاده می شود.اشعه توليد شده توسط اين مقدار يد باعث تخريب سلولهای تيروئيد می شود،ولی به علت آنکه غلظت آن در تيروئيد بيش از نقاط ديگر است، اشعه توليد شده توسط اين مقدار يد باعث تخريب سلولهای تيروئيد می شود، ولی به علت آنکه غلظت آن در تيروئيد بيش از نقاط ديگر است اشعه به ساير نقاط بدن آسيب نمی رساند.
يد راديو اکتيو بطور خوراکی به بيمار سر پايی تجويز می شود. با اينکه مقدار زيادی از فعاليت ماده راديو اکتيو ظرف مدت چند روز از بدن خارج می شود، اثرات آن روی غده تیروئید ممکن است ظرف يک تا سه ماه طول بکشد.عارضه جانبی اين درمان کم کاری تيروئيد می باشد. مدارکی وجود ندارد که اين درمان باعث ايجاد سرطان در تيروئيد يا ديگر قسمتهای بدن شود.در زنان ايجاد نازائی نمی کند. امروزه در بسياری از مراکز دنيا تجويز يد راديو اکتيو برای درمان پرکاری تيروئيد در نوجوانان نيز استفاده می شود.
جراحی تيروئيد يک درمان دائمی ديگر بر ای پرکاری تيروئيد است.
امروزه اين درمان کمتر توصيه می شود زيرا نياز به بستری شدن در بيمارستان دارد و ايجاد مشکلات پس از جراحی از جمله ايجاد بدشکلی در گردن می شود.بعلاوه در موارد نادری ممکن است باعث صدمه به ساختمانهای نزديک به تيروئيد در گردن شود.عارضه ديگر کم کاری تيروئيد می باشد که اين عارضه براحتی با قرص لووتيروکسين که عارضه جانبی ندارد برای تمام عمر قابل کنترل است.
داروهايی مانند پروپرانول برای تسکين علائم پرکاری تيروئيد به کار می رود تا ساير درمانها اثر خود را بگذارند.
رژیم غذایی در پرکاری تیروئید
- از آنجا که میزان انرژی مورد نیاز در این شرایط ۶۰–۵۰ درصد افزایش می‌یابد، بیماران باید از رژیم پرکالری (حدود ۴۰ کیلوکالری به ازای هر کیلوگرم وزن بدن) استفاده نمایند. بهتر است بیماران تعداد وعده‌های غذایی را افزایش دهند و در مقابل، از حجم هر وعده مقداری کم کنند.
- دریافت پروتئین نیز باید بین ۷۵/۱ ۱ گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن افزایش یابد. گنجاندن تخم‌مرغ، گوشت قرمز، گوشت ماکیان و ترکیب غلات و حبوبات در رژیم غذایی برای تأمین نیاز پروتئینی توصیه می‌شود. در صورت تخلیهٔ ذخایر پروتئینی بدن، استفاده از مکمل‌های پروتئینی به‌ویژه قبل و بعد از عمل جراحی زیر نظر متخصص تغذیه، می‌تواند مفید باشد.
- با توجه به افزایش نیاز به ویتامین‌ها، استفاده از مکمل ویتامین C، ویتامین B کمپلکس خصوصاً ویتامین‌های B1، B2 و B12 همراه رژیم غذایی بسیار مفید است. به‌طور کلی استفاده از مولتی‌ویتامین و مولتی‌مینرال توصیه می‌شود. منابع غذایی ویتامین‌های فوق که باید در رژیم غذایی این بیماران گنجانده‌شود عبارت اند از: انبه، مرکبات، کیوی، شیر و فراورده‌های آن، سبزیجات سبزرنگ، جوانهٔ حبوبات و ماهی.
- مصرف کلیهٔ غذاها و نوشیدنی‌های تحریک‌کننده مانند شکلات، نوشیدنی‌های کافئین‌دار (مانند چای، قهوه، کولا) و کشیدن سیگار در این بیماران، باید محدود شود.
- گواتروژن‌ها ترکیباتی هستند که باعث کاهش عملکرد غدهٔ تیروئید می‌شوند؛ بنابراین استفاده از آن‌ها به هنگام پرکاری تیروئید مؤثر خواهدبود. منابع عمدهٔ گواتروژن‌ها عبارتنداز: سبزیجات خانوادهٔ کلم (از قبیل کلم، گل کلم، کلم قمری، کلم بروکلی و بروکسل)، اسفناج، شلغم، گلابی، هلو، بادام‌زمینی و سویا. جالب است بدانید ترکیبات گواتروژن به دنبال حرارت ازبین‌می‌روند.
- نسبت به دریافت توأم گواتروژن‌های طبیعی با داروهای ضدتیروئید باید کاملاً احتیاط نمود، زیرا این ترکیبات می‌توانند باعث افزایش عوارض جانبی داروها شوند. البته همان‌طور که اشاره شد پخت مواد غذایی فوق می‌تواند این اثرات را کاهش‌دهد.
درپایان
سبزیجات مفید در هیپرتیروئیدیسم عبارتند از: هویج، کرفس، فلفل سبز، جعفری، تره‌آبی، زردآلو، سیب، زغال‌اخته، گریپ‌فورت و آناناس. با توجه به این که سوخت‌وساز کلسیم در مبتلایان به بیماری گریو تغییر می‌کند این افراد بیشتر، در معرض پوکی استخوان (استئوپروز) قراردارند؛ بنابراین مصرف مکمل کلسیم زیر نظر متخصص می‌تواند مفید باشد.
از مصرف زیاد ید پرهیز شود. لازم است ذکر شود از آنجا که بعضی از مکمل‌های ویتامینی و مواد معدنی، دارای مقادیری ید نیز هستند، مبتلایان به پرکاری تیروئید، باید از مصرف این قبیل مکمل‌ها و هرگونه مکمل ید پرهیزکنند. در ضمن از مصرف برخی غذاهای دریایی، علف‌ها و جلبک‌های دریایی هم که غنی از ید هستند، باید اجتناب نمایند.
بیشتر بخوانید:
علائم كم كاری تیروئید (هایپوتیروئیدی) و درمان آن
علل بزرگی غده ی تیروئید (گواتر) و درمان آن
هورمون تستوسترون و چگونگی افزایش آن در تمرینات قدرتی
