آزمون های بدنی, بدنسازی در ورزش

نقش های حرکتی عضلات

نقش عضلات

یک عضله فقط می تواند منقبض یا آرامش یابد و در شرایط عادی انقباض فقط از یک سری از تکان های عصبی حاصل می شود. یک عضله ممکن است کاملاً یا جزئی با حداکثر نیرو یا کمتر منقبض شود. یک عضله ممکن است بطور جداگانه (در موارد نادر) یا به عنوان عضوی از یک گروه به صورت ایزومتریک یا ایزوتونیک منقبض شود. از آنجا که ماهیچه ها می توانند به این روش های مختلف منقبض شوند، این توانایی را دارند که در نقش های مختلف عمل کنند(نقش عضلات) و سریع از نقشی به نقش دیگر تغییر کنند.

 

نقش عضلات

در هر زمان مشخصی ممکن است یک عضله اسکلتی خاص نقش موافق، مخالف، ثبات دهنده یا خنثی کننده(همکار) را بازی کند. ممکن است فوراً از یک نقش به نقش دیگر تغییر کند، و در حین عملکرد حرکتی، یک عضله خاص ممکن است در همه نقشهای مختلف در زمانهای مختلف عمل کند. نقش عضله توسط عملکرد خاص آن در یک زمان معین در حین انجام کار یا حرکت مشخص می شود.

 

نقش موافق agonist(حرکت دهنده)

یک عضله زمانی حرکت دهنده (موافق حرکت) است که آن با انقباض کانسنتیریک (جمع شونده) در حرکت بخشی از بدن مشارکت میکند. به عنوان مثال ، در حرکت خم شدن آرنج، عضله دو سر بازویی حرکت دهنده(اصلی) است، اما در عین حال هفت عضله دیگر نیز در این حرکت وجود(نقش) دارند.

برخی از ماهیچه ها بیش از یک عمل را در یک مفصل خاص ایجاد می کنند و برخی باعث ایجاد حرکات در بیش از یک مفصل می شوند. به عنوان مثال عضله دو سر بازویی ، بسته به اقدامات همزمان عضلات دیگر ، ممکن است باعث خم شدن آرنج ، خم شدن شانه یا چرخش داخلی بخش پایینی بازو(ساعد) شود. اگر دوسر به صورت تنهایی منقبض شوند ، هر سه حرکات آن به طور همزمان اتفاق می افتد. اگر فقط یک یا دو حرکت انجام شود، حرکات دیگر ممکن است توسط انقباضات هماهنگ عضلات دیگر حذف شوند.

وقتی این کار انجام شد، به عضلات دیگر گفته می شود که بخشی از عملکردهای دوسر را خنثی می کنند. عضلات متحرک به عنوان حرکت دهنده های اصلی و دستیار حرکت طبقه بندی می شوند. حرکت کننده اصلی عضله ای است که وظیفه اصلی آن ایجاد حرکت خاص است و در این حرکت سهم مهمی دارد.

دستیار متحرک

عضله ای است که توانایی کمک به حرکت را دارد اما فقط اهمیت ثانویه برای حرکت دارد. به طور مثال عضله سه سر بازویی ، یک حرکت دهنده اصلی در باز شدن آرنج است اما در باز شدن شانه فقط یک دستیار حرکت دهنده است. در پایین کشیدن شانه شانه، عضلات لاتیسیموس دورسی و گرد بزرگ ماهیچه های اصلی حرکت هستند.

هنگامی که بار سنگین است ، عضله سه سر (به همراه دیگران) برای کمک فراخوانی می شوند. در یک عمل مشترک معمولاً بیش از یک حرکت دهنده اصلی وجود دارد، و اغلب چندین حرکت دهنده کمک کننده وجود دارد. برای تمام مفاصل متحرک عضلات متحرک وجود دارد و برای بیشتر اتصالات حرکات کمکی وجود دارد.

 

نقش مخالف antagonist

یک عضله هنگامی نقش مخالف دارد که با در حالت استراحت بودن، اجازه می دهد تا حرکت را تحریک کند. عضلات آنتاگونیست باعث ایجاد اقدامات مخالف آنهایی می شوند که توسط عضلات آگونیست ایجاد می شوند. عضله سه سر بازویی عضله مخالف تا شدن بازو است. بنابراین باید عضله سه سر شل شود تا امکان ایجاد انعطاف پذیری مؤثر واقع شود.

در صورتي كه نيروي خمش از نيروي عضله سه سر بيشتر باشد، مي توان در برابر مخالفت سه سر خم شد. با این حال، این عمل ناکارآمد است، مگر اینکه به یک حرکت مداوم نیاز باشد. در باز شدن آرنج ، سه سر به یک آگونیست تبدیل می شوند و دو سر یک آنتاگونیست می شوند. به عبارت دیگر، دو سر و سه سر متضاد یکدیگر هستند.

به طور کلی ، باز کننده ها و تا کننده ها و نزدیک کننده ها و دور کننده ها و چرخاننده های داخلی و چرخاننده های جانبی نسبت به یکدیگر متضاد هستند. در عملکرد های حرکتی مهم است که عضلات مخالف فقط به میزان مناسب آرامش کنترل شده داشته باشند تا حرکات درست و کارآمد باشند. این یک جنبه مهم از هماهنگی عصبی-عضلانی است.

نقش ثبات دهنده stabilizer

برای حرکت بخشی از بدن، آن قسمت از بدن  که حرکت روی آن صورت میگیرد، باید از مقدار مناسبی از ثبات برخوردار باشد. به طور مثال زمانی که بازو در مفصل شانه حرکت میکند، کمربند شانه ای باید با استفاده از انقباض عضلات خاصی که به آن اتصال پیدا میکنند محکم نگه داشته شود.

اگر ثبات موجود نباشد، کمربند شانه  ای حرکت کرده و در نتیجه تاثر نیرویی که از طرف مفصل شانه به بازو وارد میشود، کاهش پیدا میکند. این مسئله در مورد حرکت پا حول مفصل لگنی نیز صدق میکند. (محدوده لگن باید ثابت باشد). همچنین برای سایر مفاصل هم باید همین حالت باشد. وقتی عضله به عنوان یک تثبیت کننده عمل میکند، عموما به حالت استاتیک یا ایزومتریک منقبض میشوند ،به خاطر آن که وظیفه آن ها ثابت نگه داشتن یا بی حرکت کردن بخش های بدن است.

بنابراین عضله بسیار کوتاه میشود، در غیر این صورت در طی انقباض حرکت چندانی نخواهد داشت. نمونه واضح آن در عضلات شکم موقع بلند شدن از روی زمین دیده میشود. اگر این عضلات به صورت استاتیکی منقبض شوند، تند خم شده و باعث میشود حرکت اجرا شده عملکرد درستی نداشته باشد.

وضعیت مهم دیگر آن است که عضلات نقش مهمی در تثبیت مفاصل دارند ،اگر چه رباط ها اتصال استخوان ها را در یک مفصل ایجاد میکنند، اما تاندون های عضلاتی که از مفصل میگذرند در ایجاد و پایداری مفاصل نقش مهمی دارند و بنابراین عضلات کمک میکنند تا مانع آسیب رسیدن به مفصل شوند.

نقش تقویت کننده synergist(هم افزایی) 

کلمه تقویت کننده(هم افزا) دارای کاربرد های بسیاری بوده که گاهی گمراه کننده و مبهم است. برای مثال برخی حرکت شناسان از این واژه به عنوان حرکت دهنده کمکی استفاده کرده و برخی دیگر آن را به عنوان یک خنثی کننده به کار میبرند. بر اساس برخی منابع عضله ای که نقش ثانویه در تثبیت دارند یک سینرژیست تقویت کننده میباشد. به دلیل ابهامی که در خصوص این واژه وجود دارد عمدا آن را از این مبحث حذف میکنیم و تنها به این توضیحات اکتفا میکنیم.

نقش خنثی کننده neutralizer

عضله زمانی نقش خنثی کننده دارد که با یک یا چند عملکرد عضلات دیگر برابری کرده و یا آن هارا خنثی کند. برای خنثی کردن عملکرد های عضلات،دو عضله باید حرکت مخالف هم دیگر را داشته باشند. به عنوان مثال، عضله سینه ای بزرگ و عضلات لاتسیموس درسی(پشتی بزرگ) هر دو در ابداکشن استخوان بازو، نقش حرکت دهنده دارند.

علاوه بر این عضله سینه ای بزرگ هنگام باز کردن (کشیدن) استخوان بازو به وسیله عضلات لتسیموس دورسی آن را خم میکند. هنگامی که دو عضله عملکرد های خم شدن و باز شن یکدیگر را خنثی میکنند، حاصل آن ابداکشن خواهد بود یک مثال دیگر در تمرین درازنشست دیده می شود. در قسمتی که عضلات چپ و راست مورب بیرونی با یک دیگر ترکیب شده، در خم شدن قد، خنثی کردن عملکرد های یکدیگر برای خم شدن جانبی تند و نیز چرخش تند موثر می باشد.

در صورتی که عضله مورب بیرونی انفرادی منقبض شود علاوه بر این که بدن را به سمت راست خم میکند موجب چرخش آن به سمت چپ نیز میگردد. عضله مایل بیرونی چپ به طور جانبی تنه را به سمت چپ خم کرده و آن را به راست میچرخاند. به عبارت دیگر هر دو عضله یک حرکت مشترک انجام میدهند و آن خم کردن سینه به سمت جلو و دو حرکت مخالف یعنی خم کردن جانبی تنه به راست و چپ و چرخش تنه به سمت چپ و راست میباشد. برای خم کردن تنه به جلو، دو عضله عملکرد یکدیگر را در خم کردن جانبی و چرخش تنه خنثی میکنند.

درنهایت

گاهی بخشی از عضله باید عملکرد قسمت دیگری از همان عضله را خنثی کند. برای مثال میتوان به انقباض عضله دلتوئید برای دور کردن استخوان بازو اشاره کرد. بخش قدامی عضله دلتوئید باعث خم شدن افقی میشود. در حالی که بخش خلفی باعث باز شدن افقی میشود. باز شدن در حالت افقی و حرکات خم شدن زمانی که ابداکشن روی میدهد، خننثی میشود.علاوه بر این، عضله دلتوئید قدامی استخوان بازو را به سمت داخل و عضله دلتوئید خلفی آن را به سمت خارج میچرخاند این چرخش طی ابداکشن استخوان بازو خنثی میشود. اغلب خنثی کننده ها برای هدایت جهت حرکات موثر بوده و نتیجتا در سلامت و صحت آن نقش مهمی دارد.

فعالیت های زیر بازویی در مفصل شانه مانند پرتاب (در بازی بولینگ ) در ابتدا دارای یک حرکت خم کننده است درحالی که ابداکتور ها و ادداکتور ها در حرکت به چپ یا راست هنگام حرکت بازو به سمت جلو باعث حفظ تعادل می شوند.

 

دراینجا می خواهیم با ذکر مثالی به تحلیل نقش های حرکتی یک عضله بپردازیم:

نقش عضلات عمل کننده (آگونیست) که دارای دو بخش می باشد:

۱٫اگونیست اصلی که در این حرکت شامل عضلات لتسیموس دورسی و دوسر بازویی می شود.

۲٫آگونیست فرعی که در این حرکت شامل عضلات بازویی زند اعلایی و گرد بزرگ و همچنین سینه ای بزرگ می شود.

نقش عضلات ثبات دهنده (استابیلایزر)که در این حرکت شامل عضلات کمربند شانه ای (متوازی الاضلاعی و ذوزنقه ای و تحت خاری و فوق خاری) می شود.

نقش عضلات مخالف حرکت (آنتاگونیست)که در این حرکت شامل عضلات دلتوئیدی و دلتوئید خلفی و کول ها می شود.

نقش عضلات سینرژیست(هم افزایی)که در این حرکت شامل عضلات گرد کوچک،گردبزرگ و ذوزنقه ای و هچنین سینه ای بزرگ می باشد.

نقش خنثی کننده که در آن عضلات گرد بزرگ و دالی خلفی که کار اضافی عضلات لتسیموس دورسی و ذوزنقه ای میانی و پایینی را خنثی می کنند.

همانطور که در توضیحات بالا می بینید، عضله بسته به نوع عملکرد ،انقباضات و محل قرارگیری که دارد می تواند دارای نقش های حرکتی متفاوتی باشد.


بیشتر بخوانید:

آشنایی با عضلات بدن انسان

درد عضلات و علت های آن

آتروفی عضلات چیست؟

انقباض عضلات و انواع آن


 

 

 

 

 

author-avatar

درباره علی عباس پور

دانشجوی تربیت بدنی دانشگاه فردوسی مشهد و قهرمان دو میدانی کشور و فعالیت در زمینه های بدنسازی ،آمادگی جسمانی ،تغذیه و انواع ماساژ....

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *