درست نوک زبانم است
می خواهید یکی از دوستان قدیمی خود را به کسی معرفی کنید، اما یکباره متوجه می شوید که اسمش را از یاد برده اید، حتی گاهی حس می کنید که اسمش درست بر سر زبانتان است یا نمی توانید اسم فیلمی را که چند وقت پیش دیده اید به طور کامل بر زبان آورید. این لغزش های حافظه و فراموشی هیچ ربطی به یاد آوری مفهوم واژه ای ندارد بلکه به آوای آن مربوط است، بهترین راه کار برای این معضل این است که تا سر حد ممكن اشیاء یا اشخاص را نام ببریم.
تجربه نوک زبانی آن زمان آزار دهنده است که کلمه ای دارای تلفظی مشابه با واژه اصلی داشته باشد وارد ذهن شود و در آن جای گیرد. وقتی چنین موردی صورت گرفت باید توجه خویش را به موضوع دیگری معطوف کرد تا سبب مشوش شدن ذهن نشود و آن مسئله را در زمان مناسب دیگری حل کرد.
غالب اوقات کم توجهی ساده سبب حواس پرتی هایی از این قبیل می شود مثلا یادتان نیست که فلان چیز را کجا گذاشته اید و یا نمی دانید چرا وارد مکانی شده اید. رمز گذاری شیوه ویژه ای است برای توجه به رخدادهایی که یادآوری آن در آینده لازم است. عدم رمز گذاری مناسب ممکن است اوضاع آزار دهنده ای را به وجود آورد. امکان دارد که بی علاقگی هم به بی حواسی منتهی شود. هر گاه کسی به این مشکل مواجه شود بهترین کاری که می توان در این موقع انجام داد این است که از محلی که رفته اید خارج شوید. شاید با این عمل علت رفتن به آن مکان را به یاد آورید.
علل عدم تمرکز حواس و انگیزه، در یادگیری
عدم تمرکز حواس و فراموشی موضوعی است که جوانان از آن رنج می برند و دلایل مختلف و متعددی دارد. همانطور که می دانید تمرکز حواس در هر کاری از جمله مطالعه و درس خواندن از ضروریات است. تمرکز حواس حالتی ذهنی و روانی است که در آن حالت تمام قره حسی و فکری انسان روی موضوع خاصی متمرکز می شود و تضمین کننده امر یادگیری و انجام صحیح کار ها است. به هر حال بطور کلی می توان گفت بیشتر افراد به دلایل زیر با عدم تمرکز فکر و حواس مواجه می شوند.
✅1-کسانی که خود را به انجام دادن کار یا مطالعه مجبور می کنند در حالی که تمایل چندانی به آن ندارند.
-
در این صورت تمام قوه ذهنی و روانیشان بطور خودکار از آن موضوع پرت می شود و دچار حواس پرتی می گردند. چنین افرادی ممکن است مدت ها با بی علاقگی به کارها و مطالعه بپردازند.
✅2.فشار های روانی عوامل عمده نشست فکری است.
-
بیشتر افراد زمانی که با مسئله ای مواجه می شوند، اگر معتقد باشند که توانایی حل مسئله را ندارند دچار اضطراب و نگرانی می شوند و در نتیجه ترس از شکست و افکار منفی، عدم اعتماد به نفس را به دنبال دارد و از آنها توان عمل و خلاقیت سلب می شود و نا امیدی بر چهره آنها چیره می شود.
✅3-گاهی برخی حوادث و اتفاقات، روان فرد را مختل می کند و امکان تمرکز حواس را از بین می برد.
✅4-اگر مشکلات شخصی، اجتماعی و خانوادگی و… باعث عدم تمرکز حواستان می شود بدانید که:
-
زندگی هیچ فردی خالی از مشکل نیست. از طرف دیگر با صرف کردن وقت خود درباره این مشکلات، هیچ دردی را دوا نخواهید کرد.
-
به هنگام مزاحمت این افکار، به خودتان قول دهید در این مورد خواهم اندیشید.
-
در صورت امکان به اتفاق یکی از دوستان به مباحثه بپردازید.
-
در صورتی که ذهنتان به موضوع خاصی مشغول شده، برای آن راه حل مناسبی بیاندیشید.
✅5-گاهی عدم رعایت اصول و قوانین مطالعه آنها را از بهره گرفتن روش صحیح مطالعه محروم می کند و باعث خستگی جسمی و روانی می شود در نتیجه احساس بی علاقگی و بدنبال آن عدم تمرکز حواس را بدنبال دارد.
✅6-از امور وحشت زا که نفس را مضطرب و باعث پریشانی خاطر می گردد باید دوری کرد.
✅7-تعداد و تكثر فعالیت ها مخصوصا اگر در توان انسان نباشد باعث عدم تمرکز حواس می شود. گاه علت عدم رغبت به تحصیل افکار پوچی مانند بی فایده بودن تحصیل و یا اینکه وقت برای مطالعه زیاد است یا من توان تحصیل ندارم را در بر دارد.
-
در این صورت باید به شدت با این افکار مقابله کرد و این گونه سخنان رادیگر بر زبان نیاورید بلکه با بار مثبت به نقطه مقابل آن به تقویت روحی ورقبت خود بپردازید، بنابراین راه مقابله با اندیشه منفی، ایجاد ذهنیت مثبت است.
✅8-برخی مواقع علت عدم رقبت، روش مند نبودن تحصیل و مطالعه است یعنی شیوه مناسب و خوبی را به خدمت نمی گیرید، لذا خستگی زودرس و سطحی خوانی از عوارض این شیوه نامناسب است.
✅9-برای یادگیری و مطالعه دروس عقلی و استدلالی در ساعات اولیه روز و قبل از خسته شدن ذهن استفاده کنید.
✅10-توجه داشته باشید که مطالعه کردن و درک مطلب و یادگیری یک عمل تدریجی است لذا از عجولانه برخورد کردن پرهیز کنید. حوصله و تکرار به همراه تمرکز بر مطلب از عناصر ضروری در درک و فهم است.
✅11-در هنگام مطالعه از افکار نا امید کننده و کسل کننده و غیر منطقی پرهیز کنید.
✅12-جرات و اعتماد به توانمندی های خود را تقویت کنید و تنها راه آن اقدام کردن جسورانه است.
✅13-برنامه از پیش تعیین شده داشته باشید و براساس آن برنامه به یادگیری و تحصیل خود ادامه دهید.
✅14-برای موفقیت در هر مقطعی پیامد های مثبت آن را در نظر بگیرید.
✅15-درباره مسائلی که احتیاج به تجزیه و تحلیل دارد بیشتر مطالعه کنید.
✅16-درباره مسائل مورد نظر در اوقات مناسب فکر کنید.
✅17-با افرادی که صاحب نظر و تجربه هستند مشورت کنید و آنها را سرمشق و الگو قرار دهید.
✅18-به منظور استفاده بهینه از قوه یادگیری سه امر هدف، اراده و برنامه را در نظر گرفته و به آن عمل کنید.
-
با خود عهد کنید که به هدف مشخص خود نائل شوید و با برنامه ریزی مدون ودقيق فعالیت ها را انجام دهید. بدین منظور جدولی تدوین نموده و در یک ستون ایام هفته و در ستون دیگر ساعات شبانه روز را یادداشت کنید و تمام فعالیت هارا متناسب با زمان خاص خود در جدول نوشته و سعی کنید طبق جدول عمل کنید.
علل فراموشی
معمولا یکی از نگرانی های شایع در میان افراد، به ویژه کسانی که حرفه و کارشان با حافظه ارتباط دارد، ضعف حافظه است. فراموشی علل بسیار می تواند داشته باشد. گاه آسیب های جسمانی مانند ضربه مغزی، سكته و بعضی از بیماری ها سبب ضعف حافظه می شود و گاه مشکلات روحی مثل افسردگی و اضطراب. افزون بر این ممکن است در یکی از مراحل حافظه (رمز گردانی یا سپردن به حافظه، اندوزش یا نگهداری در حافظه و بازیابی با فراخوانی از حافظه) خطاهایی به وجود آید و باعث فراموشی گردد.
بخشی از این علل عبارت است از:
۱-زوال نافعال
عدم به کار گیری مطالب حفظ شده سبب از یاد رفتن می گردد.
۲-عدم توجه به رمز گردانی
برای این که اطلاعات را در حافظه خود رمز گردانی کنیم، نخست باید توجه را بر آن متمرکز کنیم وگرنه خیلی زود از حافظه رخت برمی بندد و دچار فراموشی می شویم.
۳-تداخل
مطالب موجود در ذهن ما به کلی از حافظه پاک نمی شود. تداخل مطالب مشابه سبب می گردد هنگام استفاده و به خاطر آوردن و بازیابی، ماده های مشابه به ذهن آید و مزاحم بازیابی شود. به این پدیده تداخل می گویند.
۴-عوامل هیجانی
عواملی مانند اضطراب و وحشت مانع بازیابی مطالب می شود.
برای مبارزه با این علل راه های زیر توصیه می شود:
الف)توجه کافی
هنگام مطالعه و یادگیری مطالب توجه کافی به مطلب امری ضروری است چنان که اگر هنگام به خاطر سپاری توجه کافی نداشته باشیم مطالب به صورت ناقص رمزگردانی می شود و در نتیجه هنگام بازیابی دچار مشکل خواهیم شد.
ب) معنادار کردن مطالب
یکی از بهترین راه ها برای یادگیری و حفظ مطالب باید آنها را معنادار کرد چنانکه وقتی مطلبی معنادار باشد بهتر در می شود و هر چیزی که درک شود بهتر حفظ می شود بنابر این قبل از فهمیدن مطلبی نباید آن را حفظ کنیم.
ج) سازماندهی کردن مطالب
بسیاری از اوقات مطالب در انبار حافظه وجود دارد و از ذهن ما محو نشده است اما به دلیل عدم سازماندهی آنها در ذهن، در بازیابی آنها دچار مشکل می شویم درست مانند یک کتابداری که اگر کتابها را روی اصول کتابداری در قفسه ها نگذاشته باشد پیدا کردن آنها برای او غیر ممکن یا دشوار است. بنابر این سازماندهی مطالب هم در به خاطر سپاری و هم در مرحله بازیابی بسیار مفید و موثر است.
د) توجه به بافت حاکم بر شرایط یادگیری
ما معمولا در یک شرایط زمانی، مکانی و یا یک حالت هیجانی، مطالب را یاد می گیریم مجموعه این شرایط بر فرایند یادگیری را بافت می گویند. اگر هنگام بازیابی مطالب شرایط خودمان را جوری قرار دهیم که بافت حاکم بر بازیابی شبیه به بافت حاکم بر یادگیری باشد مطالب یاد گرفته شده را راحت تر به یاد می آوریم.
به طور خلاصه می توان علل فراموشی را گذشت زمان، تداخل مطالب، اضطراب و تغییر محیط دانست و در صورتی که این عوامل را، از فرایند مطالعات و آموخته های خود برداریم خیلی به ندرت دچار فراموشی می شویم.
کاهش اشتغالات ذهنی، تمرین و تکرار مطلب، تغذیه مناسب، ورزش و داشتن تفریح مناسب، یاد خدا و داشتن خواب به اندازه کافی بسیار مفید می باشند.
بیشتر بخوانید:
تمرکز برترین تکنیک تقویت حافظه
حافظه و انواع آن (تقسیم بندی های حافظه)
چگونه حافظه خود را تقویت کنیم؟
۵۵ تکنیک مطالعه و تقویت قوه حافظه
