کوله سیستیت
این بیماری اغلب ناشی از سنگ کیسه صفرا می‌باشد. علائم بیماری به صورت کولیک صفراوی (درد به مدت ساعت‌ها در ربع فوقانی راست شکم که به پشت و شانه راست انتشار دارد) گاه همراه با تهوع و استفراغ است.
گاهی درد به دنبال مصرف غذای چرب می‌باشد. ممکن است فردی سال‌ها سنگ کیسه صفرا داشته باشد ولی وارد مرحله حاد نشود.
در کوله سیستیت حاد ما درد شکمی شدید، تب و لرز، زردی، استفراغ و… داریم؛ که اغلب به علت انسداد مجرای کیستیک یا گردن کیسه صفرا توسط سنگ است ولی گاهی نیز سایر علل مانند تومورها موجب انسداد مجرا می‌شوند.
تشخیص
تشخیص کوله‌سیستیت توسط شرح‌حال (درد شکمی، تهوع، استفراغ، تب) و معاینات فیزیکی علاوه بر تست‌های آزمایشگاهی و اولتراسونوگرافی پیشنهاد شده‌است. نشانه بواس که درد در ناحیه شانه راست است، می‌تواند نشانه‌ای از کوله سیستیت حاد باشد.
علائم کوله سیستیت
از مهم ترین علائم التهاب کیسه صفرا می توان به درد شدید و ناگهانی در قسمت بالا و سمت راست شکم اشاره کرد. این درد در شانه ی راست فرد نیز پخش می شود. بخش دردناک شکم معمولا بسیار حساس بوده و تنفس عمیق می تواند درد را بیشتر کند.
برخلاف دیگر درد های ناحیه ی شکمی، درد کله سیستیت حاد، معمولا مزمن و پیوسته بوده و حتی پس از چندین ساعت نیز از بین نخواهد رفت.
برخی افراد ممکن است علائم دیگری نیز داشته باشند مانند:
- بالا بودن دمای بدن (تب)
- استفراغ و حالت تهوع
- عرق کردن
- بی میلی و بی اشتهایی
- زردی پوست و زردی سفیدی چشم (یرقان)
- ورم شکم
علت بروز کوله سیستیت
علت بسیاری از کله سیستیت ها، سنگ های کیسه صفرا می باشند. این سنگ ها توده های کریستالی هستند که از رنگدانه های صفرا، کلسترول و نمک های کلسیم ساخته می شوند.
احتمال ابتلا به کله سیستیت با افزایش سن، بالا می رود. برخی موارد دیگر که این احتمال را بالا می برند عبارتند از:
- زن بودن (جنس مونث)
- بارداری
- چاقی
- دیابت
- داشتن سنگ کیسه صفرا در گذشته
- کاهش وزن شدید
مهار التهاب کیسه صفرا برای پیشگیری از عوارض خطرناک و کشنده ی آن، بسیار ضروری است.
پیشگیری از کوله سیستیت
- سریع وزن کم نکنید: کاهش وزن سریع می تواند احتمال تولید سنگ های کیسه صفرا را افزایش دهد. بنابراین در صورتی که نیاز به کاهش وزن دارید، سعی کنید در هفته تنها ۱ تا ۲ پوند (نیم تا یک کیلوگرم) وزن کم کنید.
- وزن متوسط خود را حفظ کنید: داشتن اضافه وزن، احتمال تولید سنگ های کیسه صفرا را افزایش می دهد. برای داشتن وزنی متوسط، مصرف کالری روزانه تان را کاهش دهید و فعالیت فیزیکی بیشتری داشته باشید. پس از رسیدن به وزن متوسط، با تداوم فعالیت های فیزیکی و رژیم غذایی مناسب می توانید این وزن را حفظ کنید.
عوارض کوله سیستیت
کله سیستیت می تواند عوارض بسیاری را برای فرد به دنبال داشته باشد. این عوارض شامل:
- عفونت درون کیسه صفرا: در صورت ساخته شدن صفرا درون کیسه ی صفرا و به وجود آمدن کله سیستیت، صفرا ممکن است عفونی شود.
- مرگ بافت کیسه صفرا: درمان نشدن کله سیستیت می تواند موجب مرگ (فساد) بافت کیسه صفرا شود. این یکی از شایع ترین عوارض التهاب کیسه صفرا، خصوصا در میان افراد مسن تر، دیابتی و افراد در انتظار درمان، می باشد. این حالت ممکن است در نهایت منجر به پارگی یا ترکیدن کیسه صفرا شود.
- ترکیدن کیسه صفرا: پارگی کیسه صفرا ممکن است منجر به تورم، عفونت یا مرگ بافت کیسه صفرا شود.
چگونگی درمان
معمولا درمان های اولیه شامل:
- عدم خوردن و آشامیدن (مانند روزه گرفتن) برای دفع سنگ های کیسه صفرا
- سرم زدن برای جلوگیری از کم آبی بدن
- مصرف دارو های مسکن برای تسکین درد
جراحی
ممکن است در برخی موارد پس از درمان های اولیه برای پیشگیری از بازگشت دوباره ی کله سیستیت و کاهش احتمال ایجاد عوارض جدی، لازم باشد کیسه صفرا را از بدن خارج کنند. به این نوع جراحی کوله سیستکتومی می گویند.
جراحی ممکن است به یکی از سه روش زیر انجام شود
لاپاراسکوپی ِکله سیستکتومی:
لاپاراسکوپی کله سیستکتومی نوعی جراحی است که طی آن برش های کوچکی روی شکم ایجاد می کنند و پس از وارد کردن ابزاری خاص به درون شکم، کیسه صفرا را خارج می کنند.
لاپاراسکوپی ِکله سیستکتومی تک برشی:
طی این جراحی، کیسه صفرا از یک برش که معمولا نزدیک ناف ایجاد می شود، خارج می گردد.
کله سیستکتومی باز:
در این جراحی، کیسه صفرا از یک برش بزرگتر که روی شکم ایجاد می شود، خارج می گردد.
