علم و بدن

ساختار مفصل ها

مفصل

مفاصل (Joints)

به طور کلی محل اتصال دو استخوان به یکدیگر را مفصل می نامند. شاید به نظر شما مفصل قسمت چندان مهمی از بدن انسان نباشد، ولی اصول علمی بسیار دقیقی در آن رعایت شده است. اگریک قهرمان وزنه برداری می تواند دویست کیلوگرم وزنه را روی دستش نگه دارد و هشت تکه استخوان مچ دست او از هم جدا نشود، به دلیل ارتباط محکم این استخوانها در سطوح مفصلی است و اگر فوتبالیستی با سرعت روی پاهای خود میدود و در حين دویدن با پا محکم به توپ ضربه میزند و استخوانهایش از هم جدا نمیشوند، علتش وضعیت عالی مفصلهای پا است. مفاصل ممکن است دایمی یا موقتی باشند مفاصل موقتی در دوره رشد وجود دارند.

مانند اپی فیز استخوانهای دراز که توسط صفحه آپی فیزی که یک غضروف شفاف است، به دیافیز متصل میشوند. چنین مفصلی با توقف رشد ناپدید شده و آپی فیز به دیافیز جوش میخورد. ولی اغلب مفاصل دایمی بوده و میتوان آنها را بر اساس جنس بافت، سطوح مفصلی و حركات انها، تقسیم بندی کرد. از نظر سطح استخوانی، مفاصل مختلف با هم تفاوت داشته به طوری که بعضی از آنها دارای سطوح استخوانی بزرگ و دیگر مفاصل دارای سطوح استخوانی کوچک هستند. از لحاظ دامنه حرکتی نیز مفاصلی مان ند مفصل شانه در اندام فوقانی، ران و زانو در اندام تحتانی دارای دامنه حرکتی وسیع بوده در حالی که مفاصل موجود در استخوانهای جمجمه کاملا غیر متحرک هستند.

 

انواع مفاصل از نظر قابلیت حرکتی مفاصل

از نظر قابلیت حرکتی به سه گروه: غیر متحرک، نیمه متحرک و متحرک تقسیم میشوند.

مفاصل غیر متحرک (Synarthrotic joints):در این نوع مفاصل حفره مفصلی وجود ندارد و استخوانها به وسیله یک لایه بافت پیوندی به یکدیگر متصل میشوند. این نوع مفاصل بیشتر در حفرة دندانها و درزهای استخوانهای جمجمه مشاهده میشوند.

مفاصل نیمه متحرک(amphiartrotic joints):این گونه مفاصل قابلیت حرکتی ضعیفی داشته واز نظر ساختاری به دوگروه متفاوت تقسیم می شوند.

مفاصل متحرک(Synovial joints):دارای قابلیت حرکتی بسیار بوده و از قسمتهای مختلف شامل ۱٫ کپسول مفصلی ۲٫ رباط  ۳٫غشای سینوویال ۴٫سطح مفصلی تشکیل شده اند وبه هفت گروه مختلف تقسیم می شوند:

مفاصل یک محوره

  • مفاصل لولایی یا قرقرای
  • مسطح
  • استوانه ای یا محوری

مفاصل دومحوره

  • کندیلی یا لقمه ای
  • زینی شکل
  • بیضی شکل

مفاصل چند محوره

  • گوی وکاسه(کروی)مانند مفصل ران وشانه.

انواع مفصل از نظر ساختار

مفاصل لیفی(Fibrous joints)

در این مفاصل، استخوانهای تشکيل دهنده مفصل به طور مستقیم بر روی یکدیگر قرار می گیرند و عامل ارتباط دهنده نیز از جنس بافت ليفی تارهای کلاژنی متراکم هستند که از خاصیت ارتجاعی ناچیزی برخوردارند و بین سطوح مفصلی را در بر می گیرند؛ که این نوع اتصال مفصلی امکان هیچ گونه حرکت را در بین استخوانها مقدور نمی سازد. این نوع مفاصل خود به سه دسته سين دسموز، درزی و
گامفوزیس تقسیم میشوند.

مفصل سین دسموز(Syndesmosis): در این گونه مفاصل استخوانهای مجاور با یک بافت همبند لیفی طویل به نام رباط های بین استخوانی(Interosseous ligament)به هم متصل می شوند.که همین طویل بودن و کشیده شدن مختصر رباطها، دلیلی بر وجود حرکت ناچیز این گونه مفاصل می باشد و در نتیجه این گروه از مفاصل را از لحاظ قابلیت حرکتی می توان جزو مفاصل نیمه متحرک
قرار داد که مفصل تحتانی استخوانهای درشت نی نمونه بارزی از این گونه مفصل است.

مفصل درزی (Suture): به مفاصلی که در آن لبه های دو استخوان پهن به وسیله لایه نازکی ازبافت لیفی به هم متصل شدهاند، گفته میشود. در این گونه مفاصل هیچ گونه حرکتی مشاهده نمیشود.این گونه مفاصل از لحاظ قابلیت حرکتی در گروه مفاصل غیرمتحرک قرار می گیرند و نمونه آن در استخوانهای جمجمه مشاهده میشود.

کامفوزیس (Gomphosis): این مفاصل از اتصال یک زائده استخوانی مخروطی شکل درون یک محره تشکیل شده است که در بین اسکلت بدن فقط می توان به اتصال ریشه هر یک از دندانها به فک بالایی و پای ینی اشاره کرد و به وضوح این نوع از مفاصل را میتوان جزو مفاصل غیر متحرک قرار داد.

مفاصل غضروفی (Cartilaginous joints)

مفاصلی که به وسیله صفحهای از غضروف شفاف یا دیسک لیفیغضروفی به یکدیگر متصل میشوند. بنابراین اگر فاصله بین دو استخوان از غضروف شفاف هیالن پرشده باشد این گونه مفاصل را غضروفی اولیه(Primarycartilaginous)یاکندروز(Synchondrosis)
مفصل بین صفحه اپی فیز و دیافیز در استخوانهای دراز، مفصل Y شکل بین سه قطعه استخوان بی نام وغضروفهای دندهای اشاره کرد. این گونه مفاصل را موقتی نیز می نامند.

باید گفت که برخی از این مفاصل مانند غضروف دندهای، تا سنین بزرگسالی هم استخوانی نشده و از بین نمیروند. در صورتی که فاصله بین دواستخوان تشکیل دهنده مفصل در ابتدا لیفی بوده و سپس به غضروف تبدیل شده باشد، مفصل را ليفی-غضروفی، مفصل غضروفی ثانویه یا سیمفیسیس می نامند.که مفصل موجود بین مهره ها از این نوع است. مفاصل غضروفی دارای حرکت جزی ی و بسیار کم هستند. ولی مفاصل غضروفی ثانویه دارای حرکت و استقامت بیشتری نسبت به مفاصل اولیه هستند.

 

مفاصل سینوویال(Synovial joints)

مفاصل بسیار تکامل یافتهای هستند و همان طوری که قبلا بیان شد در گروه مفاصل متحرک قرارمی گیرند. بنابراین، استخوانهای تشکیل دهنده مفصل، نسبت به دیگر مفاصل اجازه حرکت بیشتر و آزادانه تری را دارند. بیشتر مفاصل بدن از نوع سینویال است. این نوع مفاصل دارای حفره مفصلی هستد و به راحتی حرکت می کن ند. مفاصل سینوویال توسط کپسول مفصلی احاطه شدهاند که حاوی مابع سینوویال است.

 

✅درد مفاصل هنگام تمرین

✳️دلایل زیادی وجود داره که باعث میشه ما به مفاصلمون آسیب بزنیم. در حقیقت یه تمرین اصولی مانع از آسیب به مفاصل میشه و در کنار داشتن یک تمرین اصولی لازمه که به این نکات دقت کنیم تا بتونیم از مفاصلمون هنگام تمرین محافظت کنیم.

۱️⃣انجام طولانی مدت تمرینات

حتی اگر انگیزه و انرژی کافی دارید قرار نیست ۲ ساعت تمرین کنید. به مدت زمانی که در برنامه تمرینتون در نظر گرفته شده دقت کنید تمرین‌های طولانی مدت آسیب زننده است و در نظر داشته باشید همینطور که قلب و عضلاتتان در تمرین را استراحت می‌دهید مفاصل نیز به این استراحت نیاز دارد.

۲️⃣انجام یک سری تمرینات روتین

مفاصل هم مثل عضلات نیاز دارند که در جهت و شدت‌های مختلف تمرین داده بشن و یه تمرین همیشگی باعث فشار بیش از حد در آن ناحیه از مفصل میشه.

۳️⃣کفش نامناسب

ظاهر یه کفش مهمه اما اینکه آیا کفش ما برای فعالیت ورزشیمون هم مناسبه امر مهم‌تریه. پس جدا از بحث قیمت و ظاهر، کفش مناسب رو حتماً تهیه کنید.

۴️⃣تکنیک اشتباه

کار با دوچرخه، تردمیل و سایر دستگاه‌های بدنسازی اگه در فرم درست انجام نشوند میتونه به مفاصل آسیب بزنه.

۵️⃣عدم گرم کردن و یا سرد کردن مناسب

گرم کردن رو جدی بگیرید و با این بهانه که دوستش ندارید و یا می‌خواهید هر چه سریع‌تر تمرینتون رو شروع کنید ازش غافل نشید. همینطور سرد کردن باعث کاهش تدریجی ضربان قلب شده و از تجمع خون در اندام‌ها جلوگیری میکنه.

۶️⃣ انجام بیش از حد تمرینات پر شدت

درسته که این تمرین‌ها برای چربی سوزی بسیار مناسبن اما انجام بیش از حدشون باعث آسیب های جدی به مفاصل می شود.


🔰درد در مفاصل رو جدی بگیرید و اگه این موارد رو رعایت می‌کنید و همچنان درد دارید برنامه تمرینی شما نیاز به بررسی داره.شاید فهمیدن علت صدای مفاصل هم برای شما جالب باشد.

 

author-avatar

درباره علی عباس پور

دانشجوی تربیت بدنی دانشگاه فردوسی مشهد و قهرمان دو میدانی کشور و فعالیت در زمینه های بدنسازی ،آمادگی جسمانی ،تغذیه و انواع ماساژ....

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *