مقدمه
فراگیری اصول بازی شطرنج ارتقای سریع سطح توانایی از یک بازیکن مبتدی به یک بازیکن پیشرفته و حرفه ای را در پی داشته ودستیابی به مهارتهای فنی این بازی را میسر می گرداند؛ در غیر اینصورت یک بازیکن مبتدی برای اگاهی از این اصول و رسیدن به رتبه های بالاتر باید بازی های بیشماری را انجام دهد تا به اهمیت آنها پی ببرد.
آموزش های حرفه ای شطرنج در واقع یک راه میانبر محسوب می شود که هر علاقه مندی را در مدت زمان کوتاه با مفاهیم اساسی و اصول اجتناب ناپذیر شطرنج آشنا می سازد. از طرف دیگر ، بازیکنی که هنوز با این اصول و مفاهیم اساسی آشنا نگردیده باشد هیچگاه عصاره اصلی بازی را درك نکرده و آنچه که بازی خواهد کرد بیشتر گذراندن وقت است تا اجتماع تمرکز و تفکر منطقی. راجع به پیامدهای سازنده بازي شطرنج و تاثیرات آن بر عملکرد منطقی افراد در رده های سنی مختلف از کتابها و نوشته های مربوط بیشتر می توان کسب اطلاع نمود ، آنچه که در حال حاضر می توان اشاره نمود این است که تفاوت های بسیاری بین شطرنج عوام و شطرنج فنی وجود دارد که این مجموعه تلاش می کند گوشه ای از این تفاوت ها را جبران نماید.
۸۰تکنیک طلایی برای پیروزی در بازی شطرنج
۱-مهره های خود را هر چه سریعتر گسترش دهید.
هدف اصلی در شروع بازي ، گسترش مهره ها به بهترین محل ممکن و قلعه گرفتن شاه است. گشایش زمانی کامل می شود که گسترش سوارها و ارتباط بین رخ ها برقرار شود . بازیکنی که گشایش خود را زودتر به پایان رساند از ابتکار عمل برخوردار خواهد بود.
اصولی که در ابتداي بازي باید بر اساس آنها نسبت به انتخاب حرکات اقدام نمود عبارتند از : کنترل مرکز، گسترش بی درنگ سوارها، هماهنگی بین سوارها و پیاده ها و قلعه گرفتن شاه.
۲-اسب را قبل از فیل گسترش دهید.
اگر پیاده ها مسیر را مسدود نکرده باشند فیل در وضعیت اولیه ي خود می تواند چندین خانه را کنترل نماید در صورتی که اسب تنها خانه هاي همجوار را کنترل کرده و مسیر طولانی تري تا رسیدن به مرکز میدان دارد و از پویایی کمتري برخوردار است.
۳-از حرکت دادن مجدد مهره ها در شروع بازی و گشایش اجتناب نمایید.
سعی کنید مهره هایتان را با یک حرکت در بهترین مربع ممکن قرار دهید . حرکت دوباره ي مهره موجب از دست دادن فرصت و ابتکارعمل خواهد شد.
۴-از حرکت دادن غیر ضروری پیاده ها پرهیز نمایید.
در شروع بازی، حرکت پیاده ها تنها براي باز شدن قطر وزیر و فیل و کنترل مرکز انجام می شود و بجز این موارد غیر ضروري می باشد.
۵-از کیش دادن غیر ضروری شاه حریف پرهیز کنید.
کیش شاه حریف که به سادگی قابل دفاع باشد ضرورتی ندارد . تنها در مواردي که این حرکت مربو ط به گشایش انتخابی باشد مانعی ندارد.
۶-در صورتی که در گسترش مهره ها از حریف عقب هستید ازباز کردن وضعیت پرهیز نمایید.
وضعیت باز مطلوب بازیکنی است که مهره هاي خود را بهتر و بیشتر گسترش داده باشد . بنابراین بازیکنی که از برتري در گشایش برخوردار است می تواند بازي را باز نماید.
۷-در صورت گشایش، وزیر را پشت سر خط پیاده های خودی قرار دهید.
از آنجا که وزیر مهره اي بسیار قدرتمند است بسیار آسیب پذیر نیز هست ، چرا که هر گونه تهدید و حمله از جانب سوارهاي سبک حریف را باید با فرار پاسخ دهد . به همین دلیل سفارش می شود وزیر را در عرض دوم پشت پیاده ها قرار داده تا ضمن حفظ ایمنی آن، ارتباط بین رخ ها نیز میسر گردد.
۸-از تعویض مهره گسترش یافته با مهره ای که هنوز گسترش ندارد پرهیز نمایید.
در کل تعویض یک مهره با موقعیت خوب با مهره اي با موقعیت بد مناسب نیست . در واقع تعویض مهره ي گسترش یافته با مهره ای که گسترش ندارد موجب از دست دادن زمان می شود ؛ در نهایت مهره ي گسترشی خود را باید با مهره اي تعویض نمایید که حداقل یک حرکت کرده است.
۹-به سرعت شاه را به قلعه ببرید.
امنیت شاه از مواردي است که در شروع یا وسط بازي باید مورد توجه قرار گیرد. شاه در مرکز بخصوص در وضعیتهاي باز از حمله
هاي حریف بسیار آسب پذیر خواهد بود . قلعه گرفتن به این معناست که شاه با خیال راحت پشت خط پیاده اي خود قرار گرفته و یکی از رخ ها نیز گسترش می یابد و می تواند به سرعت کنترل یک ستون نیمه باز یا کاملا باز را در اختیار بگیرد.
۱۰-قلعه در جناح شاه از امنیت بیشتری نسبت به قلعه در جناح وزیر برخوردار است.
قلعه گرفتن در جناح شاه او را بیشتر از مرکز دور کرده و پشت پیاده هاي خودي قرار می دهد . ضمنا این قلعه نیز زودتر از قلعه گرفتن در جناح وزیر میسر می گردد . همچنین قلعه ي مخالف قلعه ي حریف موجب می شود که حملات حریف از توانایی بیشتري برخوردار گردد.
۱۱-تلاش کنید از قلعه گرفتن حریف جلوگیری نمایید.
اگر حریف در انتظار قلعه گرفتن شاه است تلاش کنید شاه او را براي مدت طولانی تري در مرکز نگه دارید . یکی از رایج ترین راهها کنترل خانه هایی است که شاه براي قلعه گرفتن باید از آنها عبور نماید. بیشتر مواقع قربانی یک پیاده برای نگه داشتن شاه در مرکز از اهمیت بالایی برخوردار است.
۱۲-تا آنجا که ممکن است فضاي بیشتری را کنترل نمایید.
بازیکنی که از برتري فضایی بهره مند باشد و کنترل فضاي بیشتري را در اختیار داشته باشد از پویایی بیشتري براي مهره هایش برخوردار بوده و امکان تحرك بیشتري براي انتقال آنها به هر دو جناح در اختیار دارد . از طرف دیگر بازیکنی که فضاي کمتري در اختیار دارد جهت مانور مهره هاي خود محدودیت داشته و در صورت لزوم براي دفاع از شاه خود با مشکل مواجه خواهد شد.
۱۳-پیاده ها را برای کسب فضای بیشتر پیش برانید.
اگر چه پیشروي پیاده ها به محدودیت حریف و کسب فضا منجر می شود اما این اصل نیز باید با دقت در نظر گرفته شود که دفاع از پیاده ي پیش رفته سخت تر است. بعلاوه با پیشروي هر پیاده خانه هایی ضعیف در مجاور آن بوجود می آید که ممکن است توسط سوارهاي حریف اشغال شوند.
۱۴-حمایت و حفاظت از پیاده ای که جلو رفته است مشکل تر است.
پیاده ضعیف آن است که توسط پیاده ي دیگر حمایت نشود و باید در مقابل حم له ي حریف با سوار از آن حمایت نمود و این موجب می شود کارایی این سوار کم شود چرا که در مقابل حمله ي حریف باید ماهیت دفاعی به خود بگیرد.
۱۵-پیاده های خود را در مرکز قرار دهید.
خانه های d4و d4 , e5 , e4مرکز صفحه را تشکیل می دهند و گسترش مرکز خانه های f6 وf3 ,c6 ,c3 را شامل می شود.پیاده ها بهترین مهره براي ساختار مرکز هستند چرا که اسیب پذیري آنها نسبت به حمله ي پیاده هاي حریف از سوارها کمتر است.
۱۶-تا آنجا که ممکن است سوارها را نزدیک به مرکز قرار دهید.
سوارها در مرکز خانه هاي بیشتري را نسبت به هر جاي دیگر کنترل می کنند. به عنوان مثال اسب در مرکز ۸ خانه مختلف را کنترل می کند در صورتی که در هر کدام از گوشه ها تنها ۲ خانه را کنترل خواهد کرد. کنترل مرکز نیز از اهمیت بالایی برخوردار است چرا که انتقال سریع سوارها را به جناحین مقدور می سازد و سواري که از قدرت انتقال بیشتري نسبت به سوار حریف برخوردار باشد شانس بیشتري براي فراهم کردن یک حمله ي موفق دارد.
۱۷-پیاده های خود را طوری تعویض نمایید که به مرکز نزدیک شوند.
اگر در آن واحد دو پیاده ي شما می توانند مهره ي حریف را بگیرند با پیاده اي این کار را انجام دهید که درنهایت وضعیت پیاده اي مرکز مطلوب تر گردد چرا که پیاده هاي مرکزي از وضعیت بهتري نسبت به پیاده هاي جناحی برخوردارهستند.
۱۸-پیاده ها، پایه های استراتژی تلقی می شوند.
ساختار پیاده اي اساس هر وضعیت را تشکیل می دهد، چرا که پیاده ها موجب افزایش یا کاهش اثرسوارها می شوند . براي رسیدن به یک فرم مطلوب پیاده اي ، از هر گونه ضعف در ساختار آنها جلوگیري باید نمود. ضعف هایی مانند پیاده هاي ایزوله، دوبل، عقب افتاده و آویزان.
۱۹-ضعف پیاده ها ماندگار خواهد بود.
سوارها می توانند با حرکت خود به وضعیت فعال تر برسند اما هر گونه نارسایی در ساختار پیاده ها یک ضعف بلند مدت تلقی می شود. بنابراین اگر حریف از پیاده هاي ضعیف برخوردار است لازم نیست براي دستیابی به آنها عجله کنید.
۲۰-از دوبل شدن پیاده های خود اجتناب نمایید.
پیاده هاي دوبل پیاده هایی همرنگ هستند که در یک ستون قرار دارند و از تحرك کمتر و آسب پذیري بیشتر برخوردارند مخصوصا زمانی که ایزوله نیز باشند ، هرچند همیشه موجب عدم برتري نیز نمی شوند چرا که تسلط بر یک ستون باز یا نیمه باز یا کنترل بیشتر بر مرکز جبران این ضعف تلقی می گردد.
۲۱-از ایزوله شدن(تنها شدن) پیاده ها جلوگیری نمایید.
پیاده ایزوله پیاده اي است که در ستون هاي کنار خود پیاده ي همرنگ ند اشته و وقتی که مورد حمله قرار می گیرد باید با سوار از آن دفاع نمود. ضعف اصلی این پیاده ها ، خانه ي جلوي آنها است که به عنوان روزنه ي حمله ي حریف مورد استفاده قرار می گیرد چرا که نمی توان این خانه را با یک پیاده کنترل کرد و براحتی توسط هر سوار حریف اشغال می شود . آسیب پذیري پیاده هاي ایزوله زمانی که در یک ستون نیمه باز قرار داشته باشند افزایش پیدا می کند چرا که به اهداف روشنی براي رخ هاي حریف تبدیل می شوند.
۲۲-پیاده عقب افتاده ضعف محسوب می شود.
پیاده عقب افتاده در وضعیت اولیه ي خود بوده و امکان پیشرفت ندارد چرا که خانه ي جلوي آن توسط حریف تحت کنترل است. یک پیاده عقب افتاده مانع ارتباط سوارهاي مدافع شده و خانه ي جلوي آن توسط سوارهاي حریف اشغال می شود.
۲۳-از تشکیل روزنه حمله برای حریف و مربع های ضعیف اجتناب نمایید.
با پیشروي هر پیاده، خانه هاي کناري آن به رو زنه اي براي حریف تبدیل می شوند. سوارهاي حریف براحتی این خانه را اشغال نموده و تاثیر خود را افزایش می دهند، چرا که این خانه ها از تهدید حمله ي پیاده در امان بوده و نمی توان آنان را براحتی فراری داد.
۲۴-گروه پیاده های جداگانه ضعف محسوب می گردند.
یک گروه جد اگانه از پیاده ها با فاصله ي یک ستون یا بیشتر ازدیگر پیاده ها را جزیره ي پیاده اي می نامند . هر گروه از وضعیت مشخصی برخوردار بوده و باید توسط سوارها حمایت شوند . بنابراین هرچه این گروه ها بیشتر باشند حمایت از آنها سخت تر خواهد بود. براورد میزان دسترسی و تاثی ر بر ساختار پیاده ها جهت انجام تعویض سودمند می باشد . در آخربازي تعداد این گروها در میزان برتري هر یک از طرفین تاثیر گذار می باشد.
۲۵-پیش از راندن پیاده های آویزان دقت کنید.
پیاده هاي آویزان آنهایی هستند که از حمایت پیاده هاي خودي در ستون هاي مجاور بی بهره هستند . اگر این پیاده ها در یک عرض باشند برتري آنها این است که می توانند تعدادي از خانه هاي جلوي خود را کنترل نمایند اما نمی توان آنها را با پیاده های دیگر حمایت نمود. پیشروي هر کدام از آنها به خلق یک پیاده ي عقب افتاده و یک روزنه براي حریف منجر می شود که توسط حریف مورد استفاده قرار می گیرند.
۲۶-پیاده های عقب افتاده حریف را تحت فشار قرار دهید.
معمولا بهترین راه براي دسترسی به ضعف یک پیاده ي عقب مانده تحت فشار گذاشتن آن است که دفاع حریف از آن را بدنبال خواهد داشت در ادامه حمله به نقاط ضعف دیگر کار ساز خواهد بود.
۲۷-حریف را مجبور به راندن پیاده های آویزان خود کنید.
براي مقابله با پیاده هاي آویزان ، باید آنها را تحت فشار گذاشته تا یکی از آنها مجبور به پیشروي گردد که منجر به تشکیل یک روزنه و محلی براي سوار مهاجم می گردد.
۲۸-تا آنجا که ممکن است پیاده رونده درست کنید.
پیاده رونده آن است که پیاده ي حریف در ستون حرکت یا ستون هاي همجوار آن نباشد. یک پیاده رونده به عنوان یک سلاح خطرناك تلقی می گردد، چرا که ممکن است در نهایت به عرض آخر رسیده و ارتقا یابد.
۲۹-پیاده رونده حریف را بلوکه کنید.
یک پیاده رو نده ممکن است به تهدیدي قدرتمند تبدیل شود، مخصوصا وقتی که به خوبی توسط سوارهاي حریف حمایت شود؛ بنا براین باید هرچه سریعتر براي از کار انداختن آن اقدام شود . براي نگه داشتن یک پیاده ي رونده از حرکت باید یک سوار در مسیر حرکت آن قرارداد. فیل و اسب به عنوان بهترین سوار نگه دارنده ي این پیاده تلقی می شوند.
۳۰-اسب بهترین سوار برای بلوکه کردن پیاده رونده به شمار می رود.
توانایی اسب در پریدن از روي مهره ها موجب می شود به عنوان بهترین سوار براي بلوکه کردن پیاده هاي رونده مورد استفاده قرار
گیرد، چرا که محدوده فعا لیتش با پیاده هاي خودي کم نمی شود . فیل دومین سوار مناسب براي این کار می باشد مخصوصا اگر قطر ستون هاي مجاور باز باشند.
۳۱-اکثریت پیاده ای فاصله دار از شاه حریف برتری محسوب می گردد.
اکثریت پیاده ای زمانی اتفاق می افتد که یک بازیکن پیاده هاي بیشتري در یک سمت داشته باشد. به عنوان مثال: ۲ در مقابل ۱ و یا ۳ در مقابل ۲ پیاده و یا بیشتر. در بیشتر مواقع اکثریت پیاده اي منجر به برتري فضا می گردد. در صورتی که پیشروي پیاده ها بدرستی انجام شود به تولید یک پیاده ي رونده منجر شده که این مهم ترین برتري این پیاده ها تلقی می شود.
۳۲-از تعویض های غیر ضروری دوری کنید.
به طور کلی در حالات زیر باید تعویض نمود:
- وقتی حریف از ابتکار عمل برخوردار است.
- وقتی وضعیت، محدود و فضا بسته است.
- تضعیف ساختار پیاده اي حریف.
- در شرایط برتري مهره.
- تعویض یک سوار ضعیف با سوار فعال حریف.
- ساده سازي وضعیت و رسیدن به یک آخر بازي مطلوب.
- حذف مهره با اهمیت دفاعی حریف.
- ارزش مهره به وضعیت و موقعیت آن است.
ارزش یک سوار در تعداد خانه هایی است که می تواند کنترل کند، چرا که تهدید بیشتري نیز براي حریف در اختیار خواهد داشت. یک سوار با موقعیت خوب از یک سوار معادل با وضعیت نامناسب بسیار برتر است . به طور کلی یک سوار با موقعیت خوب از شرایط کیفی زیر برخوردار است : محفاظت شده است، تحرك بالایی دارد، براحتی مورد حمله قرار نمی گیرد، توسط سوارهاي دیگر حمایت می شود و به سوارها یا پیاده هاي حریف حمله می کند.
۳۳-رخ ها را به عرض هفتم یا هشتم منتقل نمایید.
حضور رخ در عرض هفتم برتري محسوب می شود ، نه فقط به این دلیل که تهدیدي براي پیاده ها محسوب می شود بلکه موجب محدودیت در وضعیت شاه حریف و ایجاد مات می شود.
۳۴-رخ ها را در عرض هفتم دوبل نمایید.
اشغال عرض هفتم توسط دو رخ تهدیدي بسیار خطرناك محسوب می شود، چرا که موجب بیشترین انفعال براي حریف می گردد. فشار بسیار زیاد بر پیاده هاي پایه و امکان انجام تم هاي مختلف تاکتیکی؛ این برتري اغلب منجر به برد می شود.
۳۵-همیشه لازم نیست پیاده را به وزیر ارتقا داد.
در بعضی بازی هاي آماتوری، وزیر شدن خودبخود یک پیاده منجر به تساوي می شود . دقت در ارتقاي پیاده به کدام سوار و در نظر گرفتن بیشترین کارایی از نکات مهم این عملیات تلقی می شود.
۳۶-اسب ها را نزدیک به مرکز نگه دارید.
اسب ها بیشتر از هر سواري نیازمند نزدیکی به مرکز هستند . اولا در مرکز ۸ خانه را کنترل می کنند و در جاي خود ۳ خانه. همچنین از آنجا که اسب نیازمند ۴ حرکت است تا عرض صفحه را طی کرده و از یک سمت به سمت دیگر منتقل شود اگر در مرکز باشد با ۲ حرکت این انتقال را انجام می دهد.
۳۷-رخ ها را باید هر چه سریعتر به ستونهای باز یا نیمه باز برد.
در اثناي گشایش رخ ها آخرین سواري هستند که گسترش می یابند چرا که تاثیر تاکتیکی آنها زمانی است که در ستون باز یا نیمه معمولا خانه هاي ایده آل براي رخ ها عبارتند از c8 و d8 ،e8 برای سیاه و c1 و d1 ،e1 براي سفید باز قرار گیرند .رخ ها از این خانه ها می توانند به مرکز فشار آورده و از عرض آخر دفاع کنند . اگر چه می توان رخ را براي دفاع در ستون دوم قرار داد و در آن واحد از خواص هجومی آن نیز استفاده برد.
۳۸-فیل های خود را در وضعیت فعال قرار دهید.
فعالیت فیل وابسته به وضعیت پیاده هاي خودي می باشد . فیلی که با پیاده هاي خودي محدود نشده باشد یک فیل خوب و در غیر این صورت یک فیل بد است.
۳۹-پیاده های خود را در خانه های همرنگ حرکت فیل حریف قرار دهید.
وقتی حریف تنها یک فیل دارد ، براي محدود ساختن آن، باید پیاده ها را در خانه هایی با رنگ مطابق خانه هاي حرکت فیل حریف قرار داد . اگر چه اگر شما یک فیل دارید باید رنگ خانه ي پیاده هاي خودي با رنگ حرکت فیل متفاوت باشد چه حریف یک فیل داشته باشد یا نه.
۴۰-فیل در وضعیتهای باز از اسب با ارزش تر است.
فیل باید براي فعالیت و تاثیرگذاري بیشتر از قطر استفاده کند ، بنابراین وجود پیاده ي کمتر در صفحه موجب افزایش کارایی آنها می شود . در وضعیتهاي باز وقتی قطرها با پیاده مسدود نشده باشند، فیل می تواند به جناح شاه حمله کرده و در همان زمان از جناح دیگر حمایت کند. به بیان دیگر یک اسب تنها در یک سمت می تواند مانور دهد و فیل در دوسمت.
۴۱-اسب را باید در پایگاه نفوذی حریف قرار داد.
پایگاه نفوذي ، خانه اي است که معمولا در عرض پنجم یا ششم و تحت حمایت ی ک پیاده ي خودي قرار داشته و از حمله ي پیاده حریف نیز در امان است . وقتی یک اسب در این خانه قرار گیرد می تواند فشار زیادي بر کانون حریف وارد آورده و از حمله هاي جناحی حمایت کند.
۴۲-معمولا در آخر بازی های پیاده سیار، فیل از اسب با ارزش تر است.
در مقابل فیل در برابر اسب باید تحرك و پویایی پیاده ها را حفظ کرده و با تلاش حریف براي از کار انداختن فعالیت آنها مقابله نمود و پیاده ها را در خانه هایی با رنگ خانه هاي حرکت فیل خودي حمایت نمود.
۴۳-دو فیل معمولا از فیل و اسب و یا دو اسب قوی تر هستند.
فیل سواری با حیطه ي فعالیت زیاد است و اشکال این سوار هم در این است که تنها خانه هاي همرنگ مسیر حرکت خود را کنترل می کند . بنابراین دو فیل هماهنگ مکمل یکدیگر بوده و فعالیت کامل دارند و نسبت به یک فیل و یک اسب برتري دارند چرا که اسب تحرك کمتري نسبت به فیل داشته و ترکیب فیل و اسب براي رسیدن به حالت فعال زمان بیشتري صرف خواهد کرد. برتری دیگر دو فیل آن است که در هر زمان می توان یکی از آنها را با اسب حریف تعویض نمود در صورتی که اقدام به تعویض اسب با یکی از فیل ها بسیار مشکل است.
۴۴-مقابله با یک فیل و یک اسب
اگر شما یک جفت فیل و حریف یک فیل و یک اسب دارد، با قرار دان پیاده ها در خانه هاي همرنگ خانه هاي حرکت، فیل حریف را محدود کرده و قدرت اسب را نیز با جلوگیري از قرار گرفتن در پایگاه نفوذي و خانه های مرکزي کاهش دهید.
۴۵-پیاده های خود را در خانه های نا همرنگ با تک فیل خود قرار دهید.
اگر فقط یک فیل دارید تلاش کنید پیاده هاي خود را در خانه هاي نا همرنگ با خانه هاي حرکت فیل قرار داده و قطر حرکت فیل خود را باز نگه دارید . این کار به هماهنگی کامل پیاده ها با سوار منجر می شود، کنترل خانه هاي ناهمرنگ با پیاده و کنترل خانه هاي دیگر با فیل.
۴۶-فیل را باید جلوی زنجیر پیاده ای خود قرار داد.
فیل اگر با پیاده ها محدود شود بسیار ضعیف خواهد شد، بن ابراین همیشه تلاش کنید وقتی رنگ خانه هاي حرکت فیل و پیاده ها یکی است، آن را خارج از زنجیر پیاده اي قرار دهید.
۴۷-مواظب خانه هایی که توسط فیل حریف کنترل می شوند باشید.
اگر حریف دو فیل دارد و شما یک فیل (به عنوان مثال فیل سفید رو) حریف روي خانه هاي سیاه کنترل کاملی دارد. این به این معناست که شما باید به دقت از خانه هاي سیاه مراقبت کرده و مواظب حمله ي فیل حریف به پیاده ها و خانه هایی که فیل خودی نمی تواند از آنها دفاع نماید باشید.
۴۸-ابتدا به دفاع فکر کنید.
ایمنی مهم ترین اصل شطرنج است. پس از هر حرکت حریف درنگ کرده و از خود بپرسید:
- تهدید این حرکت کجاست؟
- منظور حریف از این حرکت چیست؟
- اگر جاي حریف بودم چه کار می کردم؟
۵۰-تغییرات حاصل از حرکت حریف را مشخص نمایید.
انجام هر حرکت تغییر قابل ملاحظه اي در وضعیت صفحه بوجود می آورد، بنابر این لازم است پس از هر حرکت ، پاسخ مناسبی براي پرسش هاي زیر بیابید:
- این حرکت هجومی است یا دفاعی؟
- محل مورد حمله یا مورد دفاع کجاست؟
- کدام قطر، عرض یا ستون مسدود شده است؟
- کدام قطر، عرض یا ستون آزاد شده است؟
- خانه اي که توسط مهره ي حریف خالی شده بوسیله ي کدام سوار اشغال خواهد شد؟
- اکنون این مهره به کجا خواهد رفت؟
۵۱-فیل می تواند اسب را تحت تسلط خود درآورد.
توانایی فیل نسبت به اسب در وسعت فعالیت و حرکت، موجب می شود که فیل بتواند یک اسب را که در حاشیه صفحه قرار گرفته کنترل کند . در آخر بازي این توانایی ممکن است مهلک باشد چرا که طرفی که فیل دارد در عمل مانند این است که یک سوار بیشتر دارد.
۵۲-در پس گرفتن مهره عجله نکنید.
پیش از پس گرفتن مهره، امکان انجام حرکات میانی را مورد ارزیابی قرار دهید . حرکات میانی حرکاتی قدرتمند هستند که موجب غافلگیر شدن حریف گردیده و بعنوان اجزاي مهم تاکتیکی بازي محسوب می شوند.
۵۳-از راندن پیاده هایی که از شاه محافظت می کنند خودداری کنید.
راندن هر پیاده ممکن است به ضعف هایی منجر شود که در نگاه اول نا مربوط به نظر برسد اما حریف می تواند بعدا از آنها استفاده نماید.
۵۴-با حرکت دادن شاه خطر کیش را برطرف کنید.
کیش های غیر منتظره حریف اغلب کلید ضربات تاکتیکی هستند و باید با حرکت دادن شاه از آنها اجتناب نمود.
۵۵-اگر از فضای کمی برخوردار هستید به تعویض مهره ها بپردازید.
وقتی در یک وضعیت بسته قرار دارید با تعویض یک یا دو مهره براي آزاد کردن فضا تلاش کنید . متقابلا وقتی از برتري فضا برخوردار هستید از تعویض دوري کرده و از این برتري براي انتقال سریع حمله از یک سمت به سمت دیگر استفاده نمایید.
۵۶-از سوارهای خود مراقبت نمایید.
هر سوار بی دفاع ممکن است به هدفی ترکیبی براي حریف تبدیل شود . بهترین راه این است که سوارها را با پیاده یا در غیر این صورت با سوار حمایت نمود . اشکال اصلی دفاع سوار با یک سوار دیگر این است که اگر سوار مدافع مورد حمله قرار گرفت مجبور است از دفاع سوار مورد حمایت دست بکشد.
۵۷-سوارهای خود را در خانه های ناهمرنگ با حرکت فیل حریف قرار دهید.
اگر حریف فقط یک فیل دارد تلاش کنید سوارهاي خود را در خانه هایی قرار دهید که رنگ آنها با رنگ خانه هاي حرکت فیل حریف متقاوت باشد.
۵۸-سوارهای آچمز را نجات دهید.
سوار آچمز توانایی حرکت نداشته و در مقابل حمله آسیب پذیر است . حمله به این سوار با پیاده موجب از دست رفتن آن شده و دفاع از آن غیر ممکن است.
۵۹-حمله جناحی حریف را بایک حمله متقابل مرکزی پاسخ دهید.
بعضی مواقع بهترین پاسخ به حمله ي جناحی حریف یک حمله ي متقابل در مرکز است حتی اگر به قیمت یک پیاده تمام شود.
۶۰-یکی از سوارهای حریف را محاصره نمایید.
نگه داشتن یک سوار حریف برای مدتی خارج از روند بازي، ممکن است برای کسب یک برتری قاطع کافی باشد.
۶۱-سوارهای خود را روی ضعف های حریف متمرکز نمایید.
وقتی به نقطه ي مشخصی فشار وارد می آورید، حریف مجبور است سوارهاي خود را براي دفاع ، به محل مورد نظر آورده و این موجب می شود از دفاع نقاط دیگري در صفحه دست بکشد. این نقاط به اهداف جدیدي تبدیل می شوند.
۶۲-هر چه بیشتر نیروهای خود را برای حمله متمرکز نمایید.
براي اطمینان از یک حمله ي موفقت آمیز ، لازم است نیروها را بر هدف مورد نظر متمرکز کرده و حریف را از یک دفاع مؤثر باز داشت؛ حتی اگر حمله نتیجه ندهد این احتمال وجود دارد که ضعف هاي حریف افزایش یابند.
۶۳-عرض، ستون و قطر را باز کنید.
باز کردن خطوط با حرکت پیاده ها یا قربانی سوار از اهمیت بسیاري برخوردار است چرا که از میان این خطوط باز ، سوارهای مهاجم می توانند به وضعیت حریف حمله کرده و ضربه وارد کنند.
۶۴-مهره های کلیدی حریف در دفاع را حذف کنید.
وقتی قصد حمله دارید، با اهمیت ترین مهره هاي دفاعی حریف را تشخیص داده و براي حذف آنها تلاش کنید.
۶۵-وقتی حمله می کنید از تعویض اجتناب نمایید.
در شرایط حمله، مگر در شرایطی که دلیل بسیار موجهی داشته باشید از تعویض سوارهاي مه اجم خودداري کنید، چرا که تعویض سوارهای مهاجم موجب می شود حریف آسانتر به دفاع بپردازد . خصوصا تعویض وزیر در زمان حمله موجب تضعیف حمله می گردد.
۶۶-حمله خود را به سرعت از یک جناح به جناح دیگر ببرید.
اغلب مواقع براي بردن بازي، لازم است حداقل دو ضعف عمده در وضعیت حریف ایجاد کرد. پس از آن حمله هاي متناوب به این ضعف ها به عنوان راهی بسیار قدرتمند براي برد تلقی می شود . مخصوصا وقتی سوارهاي حریف باید در آن واحد از دو وضعیت متمایز دفاع کنند دچار کمبود فضا گردیده که این کار را براي طرف مهاجم آسان تر می کند.
۶۷-وقتی برتری مهره دارید وضعیت را ساده کنید.
هر چه تعداد مهره ها کمتر باشد استفاده از برتري مهره ثمر بخش تر خواهد بود . برتري اختلاف یک مهره در مقابله ۴ به ۳ سودمند تر از ۱۰ به ۹ می باشد. پس هر چه سریعتر با تعویض مهره ها از برتري مهره اسنفاده نمایید.
۶۸-پس از حمله نیروهای خود را سازماندهی نمایید.
معمولا پس از یک حمله، سوارها هماهنگی خود را از دست می دهند . بنابراین پس از شروع یک حمله به حریف هر چه سریعتر نیروهاي خود را سازماندهی کرده و نقاط ضعف خود را مورد حمایت قرار دهید.
۶۹-بازیکنی که از پیاده اضافی برخوردار است باید سوارها را تعویض نماید.
یک قانون بسیار ساده : مهره هاي کمتر در بازي وضعیت ساده تر بدنبال خواهد داشت و امکان گرفتن برتري مهره را میسر می گرداند.
۷۰-در آخر بازی شاه را هر چه زودتر به مرکز نزدیک کنید.
پس از تعویض سوارها مخصوصا وزیر، شاه نقشی تعیین کننده پیدا کرده و به سواري مهاجم تبدیل می شود . از آنجا که شاه از قدرت تحرك کمی برخوردار است سفارش می شود در زمان مناسب هر چه سریعتر آن را از حاشیه ي صفحه به سمت مرکز انتقال دهید.
۷۱-شاه باید در آخر بازی فعال شود.
در بیشتر آخر بازي ها، شاه باید ترس مات را کنار گذ اشته و فعالیت بیشتري از خود نشان دهد. این فعالیت مخصوصا شامل تعقیب و بلوکه کردن پیاده هاي حریف می شود.
۷۲-حریف را مجبور به انجام حرکات اجباری نمایید.
اجبار در حرکت وضعیتی است که بازیکن اجبار به یک حرکت داشته و انجام هر حرکت دیگري منجر به بدتر شدن وضعیت م ی شود. این مفهوم مخصوصا در آخر بازي هاي فیل در مقابل اسب بسیار اهمیت دارد . از آنجا که فیل توانایی کنترل قطري را دارد که می تواند در آن حرکت کند نسبت به اسب که با حرکت خود کنترل بر خانه هاي قبلی را از دست می دهد از برتري زمان برخوردار است.
۷۳-تقابل موفق منجر به برد می شود.
قرار گرفتن دو شاه در یک ستون یا قطر و یا عرض با فاصله ي یک خانه ي خالی تقابل محسوب می شود . تقابل نمونه اي از اجبار در حرکت است که منجر به باز شدن راه براي یکی از آنها می شود . پیروزي تقابل به این معنی است که یک بازیکن با حرکت شاه خود شاه حریف را دچار اجبار در حرکت بعد کرده و برتری بگیرد.
۷۴-آخر بازی با فیل های ناهمرنگ اغلب به تساوی منجر می شود.
مقابله فیل های نا همرنگ در وسط بازي با برتري فیل فعال همراه خواهد بود چرا که فیل مدافع توانایی خنثی نمودن فشار موجود در قطري مشخص را ندارد . با اینحال در آخر بازي هیچ یک از فیل ها نمی توانند به نقطه اي که توسط فیل حریف دفاع می شود حمله کند.
پیروزی فیروزجا در سوپرتورنمنت حضوری شطرنج
۷۵-پیاده های جناحی در مقابل اسب بسیار قوی هستند.
از آنجا که قدرت تحرك اسب کم است مقابله ي این سوار با پیاده ي رونده مشکل است . وقتی این پیاده ها، پیاده هاي رخ باشند این موضوع سخت تر می شود چرا که فعالیت اسب در کناره هاي صفحه محدود تر است.
۷۶-رخ خود را در آخر بازی فعال نگه دارید.
رخ فعال از یک رخ غیر فعال بسیار قوي تر است. فعالیت رخ در آخر بازي ممکن است به پیروزي منجر شود.رخ ها اگر پشت سر پیاده هاي رونده قرار گیرند از فعالیت بیشتري برخوردار می شوند چرا که هم پیاده را حمایت می کنند و هم می توانند در حمله شرکت کنند.
۷۷-وقتی حریف برتری تفاوت رخ دارد از تعویض رخ دوم اجتناب نمایید.
اغلب ساده ترین راه براي بردن آخر بازي توسط بازیکنی که برتري تفاوت رخ دارد تلاش براي تعویض دومین رخ است چرا که معمولا یک سوار سبک در مقابل رخ از شانس کمی برخوردار است.
۷۸-از اکثریت پیاده ای خود یک پیاده رونده درست کنید.
براي ساختن یک پیاده رونده از اکثریت پیاده اي، ابتدا باید پیاده ي موجود در ستونی که حریف در آن ستون پیاده ندارد را راند. اگر حریف موفق شود یک پیاده جلوي اولین پیاده قرار دهد برتري اکثریت پیاده اي ثمري نخواهد داشت چرا که پیاده های کناري براي پیشروی حمایت نخواهند شد.
۷۹-آخر بازی، وزیر را در مرکز قرار دهید.
از آنجا که در اثناي شروع بازي وزیر زیاد فعال نیست، پس از تعویض تعدادي از سوارها، می تواند در زمان مناسب به مرکز برود .
در خانه های مرکزي وزیر از بیشترین تحرك برخوردار بوده (تقریبا نیمی از صفحه) و از اشغال خانه هاي مهم توسط وزیر حریف
جلوگیري می نماید.
۸۰-هر قاعده ای را می توان شکست.
شطرنج علم اجبار نیست و نمی توان تمامی قوانین و قواعد را در آن واحد مورد استفاده قرار داد که در آن صورت اطاعت کورکورانه خواهد بود . یکی از تفاوت هاي بزرگ استاد و آماتور تفاوت در آگاهی از زمان گذشتن از اصول استراتژیک یا رعایت کردن آنهاست. در کل قوانین را رعایت نمایید مگر آنکه دلیل موجهی داشته باشید.
عالی من که شطرنج خوب شد
موفق باشید