کشتی نوعی ورزش است که در آن دو انسان غیر مسلح با یکدیگر گلاویز شده و برای به زمین زدن یا بی تعادل کردن حریف خود تلاش می کنند.
ورزش کشتی در ايران طرفداران بسيار زياد دارد و ورزش ملی ما محسوب می شود . اين ورزش از قديم در زورخانه ها رواج داشته است ولی مسابقات کشتی زورخانه اي رفته رفته به خارج از گود زورخانه منتقل شده و به صورت آزاد و فرنگی گسترش يافته است.
تاریخچه ورزش کشتی
شاید انسان اولین درس راه و روش زورآزمایی کردن و کشتی گرفتن را از حیوانات آموخته است . وقتی انسان های نخست دریافتند که می توانند با کمک قدرت بدنی و زوربازوی خود بهتر بر حیوانات و حریفان مهاجم خود چیره شود، بیشتر به اهمیت ورزش کشتی پی بردند. بدین ترتیب قسمتی از اوغات فراغت انسانهای نخست با ورزش کشتی و کشتی گرفتن سپری می شد تا آنها بتوانند مهارت لازم خود را در این ورزش(کشتی) پیدا کنند و در وقتی که نیاز دارند از مهارت های ورزش کشتی استفاده کنند.
فلسفه نام کشتی
نام کشتی از کمربندی به نام کُستی گرفته شده که پارسیان و زرتشتیان هنگام غروب آفتاب به کمر خود می‌بستند و در برابر کانون آتش به دعا خواندن می‌پرداختند. کشتی گرفتن به معنی کمر یکدیگر را گرفتن است. اصل آن در زبان پهلوی، کُستیک و در زبان فارسی دری گُشتی خوانده میشود.
این کمربند که زرتشتیان آن را «بندرین» نیز می‌نامند، کمربندی است با ۷۲ نخ که از پشم گوسفند توسط زن موبدی بافته میشود. ۷۲ به شش رشته تقسیم می‌گردد و هر دسته دوازه نخ دارد که هفتاد و دو اشاره دارد به هفتاد و دو فصل یسنا (یکی از بخش‌های اوستا) و دوازده به دوازده ماه سال و شش اشاره دارد به شش گاهنبار (حبش‌های دینی سال). کٌستی را سه بار برکمر می‌بستند که یادآور سه اصل زرتشت یعنی «گفتار نیک، کردار نیک و پندار نیک» بود.
زمان مسابقه کشتی آزاد و فرنگی
طبق قوانین بین المللی زمان مسابقه کشتی آزاد و فرنگی برای بزرگسالان امید و جوانان یک زمان ۵ دقیقه ای و برای نوجوانان یک زمان ۴ دقیقه ای تعیین شده است . در صورتیکه دو کشتی گیر در وقت قانونی از نظر امتیاز مساوی شدند بلافاصله کشتی به وقت اضافه ۳ دقیقه ای کشیده خواهد شد و کشتی گیر برنده طبق قانون فیلا مشخص میشود.
سبک‌های متنوعی از کشتی در کشورهای مختلف دنیا تمرین میشود. از مهمترین سبک‌های ملی و محلی کشتی می‌توان به انواع کشتی با کمربند شامل گلیما در ایسلند، شوینگن در سوئیس، گوراش در آسیای میانه و نیز سومو و جوجیتسو در ژاپن، سامبو در روسیه اشاره کرد.
تقریبا تمام کشورهای دنیا دو سبک المپیکی کشتی یعنی کشتی فرنگی و کشتی آزاد را پذیرفته‌اند، تفاوت این دو در آن است که در کشتی فرنگی، که بیشتر در اروپای قاره‌ای محبوب است، گرفتن پائین کمر و استفاده از پا ممنوع است اما در کشتی آزاد کشتی‌گیران اجازه همین اعمال را دارند. مسابقات این دو رشته زیرنظر فدراسیون بین‌المللی کشتی (فیلا) برگزار میشود.
وزن های جدید کشتی (کیلوگرم)
- کشتی آزاد (المپیک): ۱۲۵- ۹۷ – ۸۶ – ۷۴ – ۶۵ – ۵۷
- کشتی فرنگی (المپیک): ۱۳۰ – ۹۸ – ۸۵ – ۷۵ – ۶۶ – ۵۹
- کشتی آزاد زنان (المپیک): ۷۵ – ۶۹ – ۶۳ – ۵۸ – ۵۳ – ۴۸
- کشتی آزاد (جهانی): ۱۲۵ – ۹۷ – ۹۲ – ۸۶ – ۷۴ – ۷۰ – ۶۵ – ۶۱ – ۵۷
- کشتی فرنگی (جهانی): ۱۳۰ – ۹۸ – ۸۵ – ۸۰ – ۷۵ – ۷۱ – ۶۶ – ۵۹
- کشتی آزاد زنان (جهانی): ۷۵ – ۶۹ – ۶۳ – ۶۰ – ۵۸ – ۵۵ – ۵۳ – ۴۸
بر اساس اعلام فدراسیون جهانی کشتی، وزن‌های مسابقات نوجوانان و نونهالان تغییری نکرده است.
تاریخچه ورزش کشتی ایران
ورزش کشتی از باسابقه ترین رشته های ورزشی می باشد که در نزد ملل گیتی از دوران باستان به شکل های مختلف ورزش کشتی برگزار شده است و تقریباً می توان گفت در هیچ یک از ایل و قبیله و شهر و روستایی نیست که ورزش کشتی برای مردم آشنا نباشد. با اطمینان می توان این را گفت که کشتی گرفتن و زور آزمایی از دوران نخستین ظهور انسان ها بر روی کره زمین مورد توجه بوده است و معمولا در اوغات فراقت یا در جنگها به شکلی طبیعی و غریزی ورزش کشتی برگزار می شده است.
کشتی پهلوانی یا زورخانه‌ای: در سراسر ایران
کشتی لوچو: از ورزش های محبوب روستاهای مازندران است و چون جایزه کشتی‌گیران را بر نوک یک چوب در وسط میدان آویزان می‌کنند به آن لوچو گویند. جایزه؛ قواره پارچه، شال و ترمه و گاهی گاو یا گوسفند است که به همان چوب وسط میدان بسته میشود.
کشتی با چوخه: این کشتی در سراسر خراسان به ویژه قوچان، فریمان و اسفراین، رواج دارد و در فضای آزاد به اجرا در می‌آید.
کشتی گیله مردی: این کشتی در استان گیلان رواج دارد. در این کشتی هر جای بدن حریف با زمین تماس پیدا کند شکست خورده است. در این کشتی، علاوه بر فون کشتی از ضربات مشت نیز استفاده میشود. و کشتی گیران گیله مرد تنها یک شلوار تنگ استفاده می کنند و جایزه آن گاو، گوسفند، پارچه و… است.
کشتی در ايران
در ايران قديم کشتي گرفتن و زور آزمايي کردن اهميت بسيار داشته است و اين ورزش در زندگي و سنتهاي ما ايرانيان به قدري ريشه دوانده که تبديل به يک ورزش ملي شده است.
کشتی و ورزش باستاني در دوران صفويه و زنديه رونق زيادي در ايران يافت به طوري که در هر شهر صدها پهلوان بنام وجود داشت. در دوران قاجاريه علاقه به اين ورزش چنان زياد شد که در دوران ناصرالدين شاه شخصي به نام «صاحب الدوله» مأمور توسعه ورزش کشتي شد و در تمامي روزهاي تعطيل پهلوانان در ميادين شهر به کشتي گرفتن مي‌پرداختند.
مسابقات کشتی پهلوانی برای انتخاب پهلوان پايتخت از همين ايام آغاز شد و بعدها به صورت يک سنت جاري همه‌ساله درآمد. محمدصادق بلورفروش، ابراهيم يزدي معروف به يزدي بزرگ، پهلوان اکبر خراساني، حسين يوزباشي، سيد حسن رزاز، سيد اسماعيل کالسکه‌ساز از کشتي‌گيران و پهلوانان معروف آن زمان بودند.
از زمان رضاخان زورخانه با فرهنگ جديد رونق بيشتري گرفت و در کنار زورخانه‌ها، باشگاه‌ها و ورزشگاه‌ها هم شکل گرفتند. از سال ۱۳۱۸ با مطرح شدن مقررات بين‌المللي کشتي، تغيير و تحولاتي در شيوه کشتي گرفتن و طرز لباس پوشيدن کشتی گيران پديد آمد.
درباره کلمه کشتی بايد گفت که زرتشتيان و پارسيان باستان هنگام غروب آفتاب بندي به کمر خود مي بستند و در برابر کانون آتش به دعا خواندن مي پرداختند . آن کمربند کستي ناميده مي شد و کشتي گرفتن هم از اين کلمه آمده به معني کمر يکديگر را گرفتن . البته واژه کستي هم در طي زمان تبديل به کشتي شده است و امروزه براي ناميدن اين ورزش که زورگري و زور آزمايي است به کار ميرود.
معروفترين پهلوانان ایران
تاريخ پهلوانی ايران سرشار از نامهای آشنايی است که قدرت بدنی و نيروی خود را در راه مبارزه با بي عدالتي و دفاع از مظلومان بکار برده اند. از پهلوانان قديم پورياي ولی – عبدالرزاق – مفرد قلندر – فيله همداني – شمس محمد – محمد مالاني و يوسف ساوی شهرت و محبوبيت بيشتر دارند و از پهلوانان دوره معاصر ميتوان به نامهاي مشهوري همچون ابراهيم يزدي – اکبر خراساني – حاج محمد صادق بلور فروش و حاج سيد حسن رزاز اشاره کرد.
موقعيت کشورها
در مسابقات جهاني و بازيهاي المپيک هر بار حدود ۵۰۰ کشتي گير قوي هيکل و زورمند از سراسر دنيا قدم به ميدان مسابقه مي گذارند که در آن ميان کشورهاي روسيه – آمريکا – آلمان – بلغارستان و ايران از قدرتهاي برتر کشتي جهان به شمار مي روند .
معروفترين کشتی گيران جهان
جورج هاکن اشميدت معروف به شير روسي . اين پهلوان به مدت ۱۰ سال ( از سال ۱۸۹۸ تا سال ۱۹۰۸ ) از هيچ حريفي شکست نخورد . در سال ۱۹۶۸ در سن ۹۱ سالگي در گذشت .
ياشار دوغو کشتي گير معروف ترکيه و فاتح مدال طلاي المپيک ۱۹۴۸ ( در وزن ۷۳ کيلو ) و قهرمان جهان در سال ۱۹۵۱ .
تديا شويلي ( شوروي ) ازبهترين کشتي گيران جهان در دهه ۱۹۷۰ که در وزنهاي ۸۲ و ۹۰ کيلوگرم کشتي مي گرفت . او در فاصله سالهاي ۷۶ – ۱۹۷۱ تعداد ۶ مدال طلا از بازيهاي المپيک و مسابقات قهرماني جهان به گردن آويخت .
حميد کاپلان ( ترکيه ) کشتي گير سنگين وزن و قهرمان المپيک ۱۹۵۶ و قهرمان جهان در سال ۱۹۵۸ .
الکساندر مدويد ( شوروي ) برنده مدال طلا در المپيک هاي ۱۹۶۴ – ۱۹۶۸ – ۱۹۷۲ و قهرمان دنيا در سالهاي ۱۹۶۲ – ۱۹۶۳ – ۱۹۶۷ – ۱۹۶۹ – ۱۹۷۰ و ۱۹۷۱ . افتخارات و پيروزمنديهاي او در تاريخ کشتي جهان بي نظير است .
واتانابه ( ژاپن ) تنها کشتي گير بدون شکست جهان و قهرمان المپيک و دنيا در سالهاي ۱۹۶۴ – ۱۹۶۲ . او در طي سالهاي ورزش خود ۱۸۶ کشتي در ميدانهاي ملي و بين المللي گرفت و در هيچ يک از آنها مغلوب نشد.
احتمال حذف از المپیک
در فوریهٔ ۲۰۱۳، شورای اجرائی کمیتهٔ بین‌المللی المپیک پیشنهاد کرد که این رشتهٔ ورزشی از سال ۲۰۲۰ از عرصهٔ این پیکارها حذف شود. کشتی جهت باقی‌ماندن در المپیک، با ۷ رشتهٔ دیگر رقابت کرد آلمان، ایالات متحدهٔ آمریکا، ایران، بلغارستان و روسیه از جمله کشورهایی بودند که با این تصمیم مخالفت کردند.
کمیته بین‌المللی المپیک روز ۸ سپتامبر (۱۷ شهریور) در کنگره خود در شهر بوینوس آیرس رأی به ماندن کشتی در المپیک ۲۰۲۰ و ۲۰۲۴ داد. کشتی با به دست آوردن ۴۹ رأی اعضای کمیته بین‌المللی المپیک، موفق شد در بازی‌های تابستانی ۲۰۲۰ هم حضور داشته باشد. رشته‌های رقیب کشتی برای حضور در المپیک، یعنی بیسبال و سافتبال ۲۴ رأی و اسکواش تنها ۲۲ رأی کسب کردند.
دست‌فروشی قهرمان جهان در اندیمشک/پیگیری فدراسیون کشتی
ايران از سال ۱۹۴۸ ( المپيک لندن ) قدم به صحنه هاي بين المللي نهاد و به عنوان يک قدرت قابل حساب و درجه اول مطرح شد. درخشانترين پيروزي ايران ۲ بار کسب مقام قهرماني جهان در سالهاي ۱۹۶۱ ( يوکوهاما ژاپن ) و ۱۹۶۵ ( منچستر انگلستان ) بوده است . ضمن آنکه در قاره آسيا هم کشتي ايران همواره درخشش داشته و اغلب به مقام قهرماني دست يافته است.