اسیدوز (Acidosis)
اسیدوز چیست؟
انواع ، علل ، علائم و درمان اسیدوز (Acidosis) چیست؟ وقتی مایعات بدن شما بیش از حد اسید داشته باشد ، به عنوان اسیدوز شناخته می شود. اسیدوز وقتی اتفاق می افتد که کلیه ها و ریه ها نتوانند pH بدن شما را متعادل نگه دارند. بسیاری از فرآیندهای بدن اسید تولید می کنند. ریه ها و کلیه ها معمولاً می توانند عدم تعادل PH جزئی را جبران کنند ، اما مشکلات این اندام ها می تواند منجر به تجمع اسید اضافی در بدن شود.
اسیدیته خون شما با تعیین PH آن اندازه گیری می شود. PH پایین تر به معنای اسیدی بودن خون است ، در حالی که pH بالاتر به این معنی است که خون شما قلیایی است.
pH خون شما باید در حدود ۷٫۴ باشد. طبق انجمن شیمی بالینی آمریکا (AACC) ، اسیدوز با pH 7.35 یا پایین ترمشخص می شود. آلکالوز با سطح pH 7.45 یا بالاتر مشخص می شود. این اختلافات عددی هرچند به ظاهر ناچیز ، می توانند جدی باشند. اسیدوز می تواند منجر به مسائل متعددی شود و حتی می تواند زندگی را تهدید کند.
علل و انواع اسیدوز چیست؟
دو نوع اسیدوز وجود دارد که هر کدام دلایل و علل مختلفی دارند. نوع اسیدوز به دو دسته اسیدوز تنفسی یا اسیدوز متابولیک طبقه بندی می شود که این امر به علت اصلی اسیدوز شما بستگی دارد.
-
اسیدوز تنفسی
اسیدوز تنفسی هنگامی رخ می دهد که مقدار زیادی CO2 در بدن جمع شود. به طور معمول ، هنگام تنفس ، ریه ها CO2 را از بین می برند. با این حال ، گاهی اوقات بدن شما نمی تواند از CO2 خلاص شود. این نوع اسیدوز ممکن است به علل موارد زیر رخ دهد:
- مشکلات مزمن تنفسی ، مانند آسم
- آسیب به قفسه سینه
- چاقی ، که می تواند تنفس را دشوار کند
- استفاده نادرست از آرامبخش
- استفاده بیش از حد از الکل
- ضعف عضلانی در قفسه سینه
- مشکلات سیستم عصبی
- تغییر شکل ساختار قفسه سینه
-
اسیدوز متابولیک
اسیدوز متابولیک به جای ریه در کلیه ها شروع می شود. این حالت زمانی اتفاق می افتد که کلیه ها نتوانند اسید کافی را از بین ببرند یا وقتی مقدار زیادی قلیا از بین میبرند.
سه حالت عمده اسیدوز متابولیک وجود دارد:
- اسیدوز دیابتی در افراد دیابتی که کنترل ضعیفی بر آن دارند، رخ می دهد. اگر بدن شما به اندازه کافی انسولین نداشته باشد ، کتون ها در بدن جمع شده و خون شما را اسیدی می کنند.
- اسیدوز هیپرکلورمیک در نتیجه از دست دادن بی کربنات سدیم است. این قلیا به خنثی نگه داشتن خون کمک می کند. اسهال و استفراغ هم می توانند باعث این نوع اسیدوز شوند.
- اسیدوز لاکتیک زمانی اتفاق می افتد که اسید لاکتیک بیش از حد در بدن شما وجود داشته باشد. دلایل آن می تواند شامل مصرف مزمن الکل ، نارسایی قلبی ، سرطان ، تشنج ، نارسایی کبدی ، کمبود اکسیژن طولانی مدت و کاهش قند خون باشد. حتی ورزش طولانی مدت می تواند منجر به تجمع اسید لاکتیک شود.
- اسیدوز توبولی کلیه وقتی رخ می دهد که کلیه ها قادر به دفع اسید از طریق ادرار نباشند. این باعث اسیدی شدن خون می شود.
عوامل خطر ابتلا به اسیدوز چیست ؟
عواملی که می توانند در خطر ابتلا به اسیدوز نقش داشته باشند عبارتند از:
- رژیم غذایی پرچرب که کربوهیدرات کمی دارد
- نارسایی کلیه
- چاقی
- کمبود آب بدن
- مسمومیت با آسپیرین یا متانول
- دیابت
علائم اسیدوز چیست ؟
اسیدوز تنفسی و متابولیکی علائم زیادی دارند. با این حال ، علائم اسیدوز بر اساس علت آن متفاوت است.
علائم اسیدوز تنفسی
برخی از علائم رایج اسیدوز تنفسی شامل موارد زیر است:
- خستگی یا خواب آلودگی
- راحت خسته شدن
- گیجی
- تنگی نفس
- خواب آلودگی
- سردرد
اسیدوز متابولیک
برخی از علائم رایج اسیدوز متابولیک شامل موارد زیر است:
- تنفس سریع و سطحی
- گیجی
- خستگی
- سردرد
- خواب آلودگی
- بی اشتهایی
- زردی
- افزایش ضربان قلب
- بوی میوه ای نفس ، که نشانه ای از اسیدوز دیابتی (کتواسیدوز) است
آزمایش و تشخیص اسیدوز چگونه است ؟
اگر فکر می کنید ممکن است به اسیدوز مبتلا شده باشید ، سریعاً به پزشک مراجعه کنید. تشخیص به موقع می تواند تفاوت زیادی در بهبودی شما ایجاد کند.
پزشکان اسیدوز را با یک سری آزمایش خون تشخیص می دهند. یک گاز خون شریانی سطح اکسیژن و دی اکسید کربن را در خون شما بررسی می کند. همچنین PH خون شما را نشان می دهد. یک صفحه متابولیکی قلیایی عملکرد کلیه و تعادل pH شما را بررسی می کند. همچنین میزان کلسیم ، پروتئین ، قند خون و الکترولیت شما را اندازه گیری می کند. اگر این آزمایشات با هم انجام شود ، می توان انواع مختلف اسیدوز را تشخیص داد.
در صورت تشخیص اسیدوز تنفسی ، پزشک سلامت ریه های شما را بررسی می کند. این امر ممکن است شامل اشعه ایکس از قفسه سینه یا آزمایش عملکرد ریوی باشد.
اگر مشکوک به اسیدوز متابولیک هستید ، باید نمونه ادرار بدهید. پزشکان pH را بررسی می کنند تا ببینند آیا اسیدها و بازها را به درستی از بین می برید یا خیر. برای تعیین علت اسیدوز احتمال دارد آزمایشات اضافی لازم باشد.
درمان اسیدوز چیست ؟
پزشکان معمولاً باید بدانند که چه چیزی اسیدوز شما را ایجاد می کند تا نحوه درمان آن را تعیین کنند. با این حال ، برخی از روش های درمانی می توانند برای هر نوع اسیدوز استفاده شوند. به عنوان مثال ، پزشک ممکن است به شما بی کربنات سدیم (جوش شیرین) دهد تا pH خون شما افزایش یابد. این می تواند از طریق دهان یا سرم داخل وریدی (IV) انجام شود. درمان انواع دیگر اسیدوز می تواند به درمان علت آنها مربوط باشد.
-
اسیدوز تنفسی
درمان های این بیماری معمولاً برای کمک به ریه های شما طراحی می شوند. به عنوان مثال ، ممکن است به شما داروهایی داده شود تا مجاری تنفسی گشاد شوند. همچنین ممکن است اکسیژن یا دستگاه فشار هوای مثبت مداوم (CPAP) به شما داده شود. اگر انسداد راه هوایی یا ضعف عضلانی داشته باشید ، دستگاه CPAP می تواند به شما کمک کند تا نفس بکشید.
-
اسیدوز متابولیک
انواع اسیدوز متابولیک هر کدام درمان های خاص خود را دارند. به افراد مبتلا به اسیدوز هیپرکلورمیک ممکن است بی کربنات سدیم خوراکی داده شود. اسیدوز ناشی از نارسایی کلیه ممکن است با سدیم سیترات درمان شود. بیماران دیابتی با کتواسیدوز سرم IV و انسولین دریافت می کنند تا pH آنها متعادل شود. درمان اسیدوز لاکتیک بسته به علت ممکن است شامل مکمل های بی کربنات ، سرم IV ، اکسیژن یا آنتی بیوتیک باشد.
عوارض اسیدوز چیست؟
بدون درمان سریع ، اسیدوز ممکن است به عوارض زیر منجر شود:
- سنگ کلیه
- مشکلات مزمن کلیه
- نارسایی کلیه
- بیماری استخوان
- تأخیر رشد
پیشگیری از اسیدوز
شما نمی توانید به طور کامل از اسیدوز جلوگیری کنید. با این حال ، مواردی وجود دارد که می توانید برای کاهش ریسک ابتلای خود انجام دهید.
-
اسیدوز تنفسی
برای کاهش خطر اسیدوز تنفسی می توانید موارد زیر را انجام دهید:
- داروهای آرامبخش را طبق دستور مصرف کنید و هرگز آنها را با الکل مخلوط نکنید.
- سیگار نکشید. سیگار کشیدن می تواند به ریه های شما آسیب برساند و تنفس را کم اثر کند.
- وزن متعادلی داشته باشید. چاقی می تواند نفس کشیدن را برای شما دشوار کند.
-
اسیدوز متابولیک
برای کاهش خطر اسیدوز متابولیک می توانید موارد زیر را انجام دهید:
- هیدراته بمانید. مقدار زیادی آب و مایعات دیگر بنوشید.
- دیابت خود را کنترل کنید. اگر سطح قند خون خود را به خوبی مدیریت کنید ، می توانید از کتواسیدوز جلوگیری کنید.
- مصرف الکل را متوقف کنید. نوشیدن مزمن الکل می تواند تجمع اسید لاکتیک را افزایش دهد.
مطلب آخر انواع ، علل ، علائم و درمان اسیدوز
برخی از افراد به طور کامل از اسیدوز بهبود می یابند. افراد دیگر با عملکرد اندام ها، نارسایی تنفسی و نارسایی کلیه مشکل دارند. اسیدوز شدید می تواند باعث شوک یا حتی مرگ شود.
میزان بهبودی شما از اسیدوز به علت آن بستگی دارد. درمان سریع و مناسب نیز به شدت بر بهبودی شما تأثیر می گذارد.
همچنین بخوانید:
علل و علائم آلکالوز متابولیک چیست؟
اسید لاکتیک و نقش آن در تمرینات
راه های تقویت سیستم ایمنی بدن در برابر کرونا
