🔴تنفس به طور کلی ۴ مرحله تقسیم میشود که شامل : ۱_تهویه ریوی، ۲_انتشار اکسیژن و دی اکسید کربن بین آلوئول ها و خون، ۳_انتقال اکسیژن و دی اکسید کربن در خون و مایعات بدن،۴_تنظیم تهویه
🟠مکانیک تهویه ریوی
ریه ها به ۲ روش می‌توانند متسع و منقبض شوند :
✔️با حرکت بالا و پایین دیافراگم
✔️با حرکت بالا و پایین دنده ها
🔸تنفس معمولی اغلب با انقباض دیافراگم در هنگام دم و شل شدن آن در حین باز دم صورت میگیرد ولی برای تنفس شدید علاوه بر دیافراگم ،ماهیچه های دیگری نیز به کار گرفته میشوند .
🔸در دستگاه تنفس به تمام عضلاتی که قفسه سینه را بالا و حجم آن را افزایش میدهد عضلات دمی و آن دسته عضلاتی که قفسه سینه را پایین آورده و حجم آن را کاهش میدهند به عنوان عضلات بازدمی شناخته میشوند.
🔶مهم ترین عضلات دمی شامل:
🔸عضلات استرنوکلئیدوماستوئید که باعث بالا کشیدن جناغ به سمت بالا میشود .
🔸عضله سراتوس قدامی که بسیاری از دنده ها را به سمت بالا میکشد
🔸عضله اسکالن یا نردبانی که دو دنده اول را بالا میکشد
🔸عضلات بین دنده ای خارجی
🔸عضله دیافراگم
🔶مهم ترین عضلات بازدمی شامل:
🔸عضله راست شکمی که باعث پایین کشیدن دنده های تحتانی میشود
🔸عضلات بین دنده ای خارجی
🔷فشار جنب
🔹فشار مایع در فضای کوچک بین پردهٔ جنب ریه و پردهٔ جنب دیواره قفسه سینه را فشار جنب میگویند.
🔹فشار جنب ، منفی و مکش لازم برای باز نگه داری ریه در هنگام استراحت آن را تأمین می‌کند .
🔹به اختلاف فشار جنب و فشار هوای درون حبابچه ها در مژک های انتهایی ریه ها ، فشار بین دو سوی ریه می نامند.
🔷کمپلیانس ریه ها
🔹میزان گسترش ریه ها به ازای هر واحد افزایش فشار بین دو سوی ریه ، کمپلیانس ریوی خوانده میشود .که ویژگی های آن با نیروی ارتجاعی ریه ها تعیین میشود .این نیرو را به ۲ بخش تقسیم میکنند :
✔️نیروی الاستیکی بافت ریه
✔️نیرو های ارتجاعی حاصل از کشش سطحی مایع پوشاننده دیواره های داخلی حبابچه ها و سایر فضاهای هوایی ریه .
🔷سورفاکتانت
🔹وقتی آب با هوا تشکیل یک سطح را میدهد، مولکول های آب روی سطح آب ،کشش خاصی نسبت به یکدیگر ایجاد میکنند که قوی می‌باشد و درنتیجه باعث روی هم قرار گرفتن و جمع شدگی حبابچه ها میشود زیرا سطح داخلی حبابچه ها از آب تشکیل شده است.
🔹سورفاکتانت که از سلول های پوششی حبابچه نوع II ترشح میشود باعث کاهش شدید این کشش سطحی میشوند .
سورفاکتانت ترکیب پیچیده ای از چندین فسفولیپید ،پروتئین و یون های گوناگون است.
❗نکته : توجه داشته باشید که هرچه شعاع حبابچه ها کوچک تر باشد ، فشار آلوئولی حاصل از کشش سطحی بیشتر خواهد شد .و چون سورفاکتانت در نوزادان در زمان تولد صورت میگیرد ،به علت کمبود سورفاکتانت دچار نوعی بیماری به نام بیماری غشای هالین یا همان سندرم زجر تنفسی نوزادان میشوند.
🔷کار تنفسی مرحله دم
🔹کار لازم برای اتساع ریه ها در برابر نیروهای ارتجاعی ریه و قفسه سینه که به آن کار ارتجاعی یا کار ظرفیتی میگویند
🔹کار لازم برای غلبه بر مقاومت و گرانروی ریه و ساختمان های دیوارهٔ قفسه سینه که موسوم به کار مقاومت بافتی است.
🔹کار لازم برای غلبه بر مقاومت راه های هوایی در برابر حرکت هوا به درون ریه ها که کار مقاومت راه های هوایی نام دارد.
🟡آشنایی با حجم و ظرفیت‌های ریوی
اسپیروگرام نشان دهندهٔ تغییرات حجم ریه در مراحل مختلف تنفس است . به طور کلی هوای موجود در ریه ها به ۴ حجم و ۴ ظرفیت تقسیم می شود.
🔶حجم های ریوی
✓حجم جاری : حجمی از هوا می‌باشد که در هر دم و بازدم معمولی وارد ریه ها و از آن خارج میشود .که حدود ۵۰۰ میلی لیتر در یک فرد بالغ است.
✓حجم ذخیره دمی: حجم اضافی هوا که بعد از یک تنفس حجم جاری طبیعی ، با یک نیروی اضافی وارد ریه ها میشود .که حدود۳۰۰۰میلیدلیتر می‌باشد .
✓حجم ذخیره بازدمی :حداکثر حجم اضافه ای از هواست که بعد از یک بازدم عادی میتواند با تمام نیرو از ریه ها خارج شود . این حجم به طور طبیعی حدود ۱۱۰۰ میلی لیتر است.
✓حجم باقی مانده : حجمی از هواست که پس از قوی ترین بازدم هم در ریه باقی می ماند. که به طور میانگین حدود ۱۲۰۰ میلی لیتر است .
🟡ظرفیت های ریوی
برای توصیف وقایع چرخه ریوی ، گاهی میتوان دو یا چند حجم ریوی را به طور همزمان و به همراه یکدیگر در نظر گرفت .چنین ترکیب هابی ، ظرفیت های ریوی نامیده میشوند .
✓ظرفیت دمی : مقدار هوایی است که یک فرد میتواند بعد از یک بازدم عادی به داخل ریه های خود وارد و ریه ها را تا حداکثر میزان ممکن متسع کند. که برابر است با حجم جاری به علاوه حجم ذخیره دمی
✓ظرفیت باقی مانده : مقدار هوایی است که در پایان یک بازدم عادی در ریه ها باقی می ماند و برابر با حجم ذخیره باز دمی به علاوه حجم باقی مانده است .
✓ظرفیت حیاتی : مقدار هوایی است که فرد پس از پر کردن حداکثر مقدار ممکن ریه ها ، با خالی کردن آنها تا حداکثر مقدار ممکن که میتواند از ریه ها خارج شود میگویند و برابر مجموع ۳ حجم »»ذخیره دمی ،حجم جاری،ذخیره بازدمی است.
✓ظرفیت تام ( ظرفیت کلی ریه)
حداکثر میزان حجمی است که با بیشترین نیروی ممکن ، ریه ها می توانند تا آن حد متسع شوند و مقدار آن حدود ۵۸۰۰ میلی لیتر است .این میزان برابر مجموع ظرفیت حیاتی و حجم باقی مانده است.
