کوهنوردی ورزش آسانی نیست. حجم عظیمی از مهارت‌ها ، تجربه و آمادگی جسمانی و روانی لازم است تا در این ورزش به موفقیت دست یافت. در اینجا به اصول کوهنوردی می پردازیم که دانستن آنها ضروری است. اما اینها فقط دریچه ای به اقیانوس گسترده دانش در اینجا هستند.
کوهنوردی یک ورزش و ماجراجویی مهیج است که به‌هیچ‌وجه نباید آن را دست‌کم بگیرید و از همین رو آموزش مهارت‌ها و رعایت اصول آن برای هر کوهنوردی ضرورت دارد.
کوهنوردی از پرطرفدارترین و لذت‌بخش‌ترین شکل‌های طبیعت‌گردی و در عین حال ورزشی جذاب و چالش‌برانگیز است که نه‌تنها لذت وافری از تماشای افق‌های باز را پیشکش شما می‌کند، بلکه نقش مهمی در حفظ و بهبود سلامت روحی و جسمی شما دارد.
صعود به قله کوه و تجربه زیبایی و شکوه آن، مستلزم رعایت یک سری اصول است که باعث می‌شود کوهپیمایی و کوهنوردی ایمن‌تر و راحت‌تری داشته باشید و همچنین از شرکت در این برنامه‌ها بی‌نهایت لذت ببرید.
قوانین کوهنوردی
کوهنوردی طبق سه قانون طلایی، سخت‌تر، دورتر و بلندتر از آن چیزی است که به نظر می‌آید. این قوانین برای همه صعودها صدق می‌کند تا در نتیجه آن افراد بتوانند شرایط سخت را مدیریت کنند و بهترین صعود را داشته باشند.
قانون اول: دورتر از انتظار
کوهنوردی در مسیرهای طولانی بسته به شرایط جوی متغیر می‌تواند بین هشت تا ۱۲ ساعت در روز طول بکشد. در برخی مسیرها که شامل برف و یخ می‌شوند و مجبور به حمل کوله‌پشتی ۱۲ تا ۱۵ کیلوگرمی هستید، کوهنوردی خیلی دشوارتر خواهد بود و با آنچه که انتظار دارید، فاصله زیادی دارد.
علاوه بر این، وضعیت آب‌وهوایی نامساعد در مسیرهای طولانی محتمل است و در نتیجه میزان آمادگی و واقع‌بینی کوهنوردان بسیار اهمیت دارد. در واقع کوهنوردی فقط کار فیزیکی نیست! پس ضمن تقویت مهارت‌های خود، بر اساس احساسات کوهنوردی نکنید. زمانی که به یک قله صعود می‌کنید و با شادی مشغول عکس‌گرفتن هستید، باید به یاد داشته باشید که جشن واقعی زمانی است که صحیح و سالم برگردید. پس اعضای تیم نباید از مشقات کار غافل شوند و تمرکز خود را از دست بدهند. به‌عنوان مثال خستگی بیش از حد افراد نباید منجر به آسیب‌دیدگی آنها شود که عملا امکان صعود به قله را از بین می‌برد.
قانون دوم: بلندتر از انتظار
فارغ از اینکه به قله اورست یا هر قله دیگری صعود می‌کنید، باید بدانید که صعود به قله شامل چند مرحله است و پس از رسیدن به بیس کمپ باید به کمپ بعدی بروید و به همین ترتیب به مسیر خود ادامه دهید تا به قله برسید. در اصل، قله بلندتر از آن چیزی است که به نظر می‌رسد و برای صعود به آن نباید عجله کنید.
زمانی که وارد ارتفاع می‌شوید، ممکن است علائم ارتفاع‌زدگی به‌سراغ شما بیاید؛ اتفاقی که برای هر کوهنوردی رخ می‌دهد و در این صورت باید این موضوع را با لیدر خود مطرح کنید و صبر داشته باشید تا با شرایط خو بگیرید. در بسیاری موارد، افراد چند روز را برای آمادگی جسمانی اختصاص می‌دهند.
قانون سوم: سخت‌تر از انتظار
تا جایی که می‌توانید برای یک سفر کوهنوردی آموزش ببینید؛ هرچند که آماده‌سازی اصلی از طریق کسب تجربه به دست می‌آید و رفتار یک نفر در وضعیتی خطرناک می‌تواند سرنوشت‌ساز باشد.
برنامه‌های کوهنوردی دروسی برای مبتدیان ارائه می‌کنند تا مهارت‌ها و تکنیک‌های کوهنوردی را از کارشناسان باتجربه بیاموزند. پس خیلی اهمیت دارد که اول تمرین کافی داشته باشید و بعد با آمادگی کافی به صعود بپردازید که همین موضوع نشان می‌دهد، کوهنوردی سخت‌تر از چیزی است که فکرش را می‌کنید.
۱- آموزش دیدن برای کوهنوردی
کوهنوردی ورزشی است که هرگز نباید آن را بدون آموزش و دانستن نکات ایمنی انجام دهید. بدون درک خوب از بسیاری از جنبه های مختلف کوهنوردی ، از طیف خواندن نقشه و مهارت های پیمایش گرفته تا اطراق و درک آب و هوای کوهستان نکات بسیار مهمی هستند که باید راجبشان اطلاعات کسب کنید. حتما از سازمان های معتبر و یا دوستانی که تجربه کوهنوردی در محل مورد نظر شما را دارند راهنمایی بگیرید.
۲- آماده سازی و برنامه ریزی، یکی از مهم ترین نکات کوهنوردی
برای کوهپیمایی و صعود خود باید آمادگی برنامه ریزی داشته باشید. برای این منظور، گزارش های مربوط به مسیر را مطالعه کنید و تصاویر مسیر صعود خود را ببینید. با افرادی صحبت و مشورت کنید که این صعود را انجام داده اند. تجهیزات موردنیاز را به‌طور کامل در نظر بگیرید. همیشه طوری برنامه ریزی کنید که برای استراحت، حوادث پیش بینی نشده و بازگشت به پایین، وقت کافی داشته باشید. با یک برنامه ریزی مناسب به خوبی می توانید کوهنوردی و صعود خوبی را سپری کنید.
۳- آمادگی جسمانی و روانی
قبل از هر چیز باید مطمئن شوید که توانایی این سفر را دارید؛ زیرا در غیر این صورت احتمال بروز سانحه و شکست برنامه وجود دارد. کوهنوردی، ورزشی است که فقط به آموزش و تمرکز فکری خلاصه نمی‌شود و تجهیزات و اسباب خاص خود را می‌طلبد. در نتیجه فهرستی از ملزومات سفر با توجه به فصل، زمان، سطح برنامه و… تدارک ببینید.
۴- کفش کوهنوردی مناسب، از نکات مهم کوهنوردی
یکی از اصولی ترین نکات برای کوهنوردی انتخاب کفش مناسب است. شما باید کفش خود را متناسب با فصل انتخاب کنید؛ به عنوان مثال کفش سبک کوهپیمایی برای صعود در فصل تابستان مناسب تر است و کفش زمستانی باید چکمه ای باشد که در برابر سرمای هوا مقاومت کافی داشته باشد و بتوانید یخ شکن یا کرامپون به آن وصل کنید.
۵- تغذیه و غذای مناسب از نکات مهم کوهنوردی
برای یک کوهپیمایی مناسب غذاهایی با کالری بالا و حجم کم در اولویت هستند. میوه های خشک (کشمش خشک)، مواد انرژی زا (شکلات و اوتمیل)، ژله های خوراکی، آب نبات، بیسکویت کرم‌دار و غیره از گزینه‌های عالی برای کوهنوردی به شمار می روند. از آنجا که در حین کوهنوردی به انرژی نیاز دارید، مواد غذایی با کالری پایین مناسب این رشته ورزشی نیستند. بنابراین مطمئن شوید غذایی که حمل می کنید هم خوشمزه و لذت بخش باشد و هم کالری و انرژی لازم را به بدن شما برساند! در هر صعود کوهنوردی حمل خوراکی های اضطراری ضروری است و سعی کنید مقداری خوراکی بیشتر برای اتفاقات غیرقابل پیش بینی که ممکن است کوهپیمایی شما را طولانی تر کند، با خود داشته باشید.
۶- پیش بینی آب و هوا
قبل از شروع و برنامه ریزی هر پیمایش کوهنوردی حتماً وضعیت آب و هوا را چک کنید. شما همیشه فرصت کوهنوردی را دارید، دقت کنید که در شرایط آب و هوایی مطلوبی صعود خود را انجام دهید و در غیر اینصورت برنامه را به روز دیگری موکول کنید. با وجودی که طوفان، بارش سنگین برف و غیره در کوهستان عادی است؛ چنین شرایطی می‌تواند بسیار خطرناک باشد و حتی برگشتن از ارتفاعات را به یک چالش بزرگ تبدیل کند. با این حال ، هنگامی که در یک مسیر کوهنوردی قرار می گیرید ، اغلب گزینه های کمی برای عقب نشینی دارید ، بنابراین بررسی هوا قبل از حرکت ضروری است!
۷- پناهگاه اضطراری، از نکات مهم کوهنوردی
حوادث و صدمات در کوهنوردی بسیار اجتناب ناپذیر است و زیاد رخ می دهد زیرا افراد به راحتی خطرات کوهستان را دست کم می گیرند. همیشه یک پناهگاه اضطراری را در نظر داشته باشید ، مکان هایی که کوچک هستند اما می توانند نجات دهنده زندگی شما باشند و در صورت تغییر ناگهانی هوا شما را در برابر عناصر محافظت می کند. پناهگاه های زیادی از پناهگاه های دو نفره تا گروه های بزرگ در سراسر کوهستان ها دسترس است. از آنجا که امکان شب مانی اضطراری (بیواک) در کوهستان وجود دارد، با خود کیسه بیواک، چادر و پتوی نجات همراه داشته باشید.
۸- اقداماتی برای شرایط اضطراری
هیچ کس نمی خواهد تصور کند که برای او حادثه ای اتفاق خواهد افتاد اما فکر نکردن به این موضوع هم احمقانه است. برای آماده شدن و انجام اقدامات مربوط به انواع مختلف شرایط اضطراری ، باید مطالعه کنید و آموزش ببنید. سطح بالای آموزش به این معنی است که شما بدون نیاز به فکر کردن واکنش مناسب را نشان خواهید داد ، این آموزش ها بسیار سودمند است زیرا توانایی های تصمیم گیری در شرایط استرس زا را به شدت مختل می شوند.
۹- موارد اضطراری کوهنوردی
در مواقع اضطراری عجله نکنید ، آرام باشید. در غیر این صورت یک اتفاق ناگوار جزئی می تواند به یک حادثه بزرگ تبدیل شود. هنگام رخداد حادثه به سرعت وضعیت مصدوم را ارزیابی کنید. داشتن آمادگی برای شرایط غیرقابل پیش بینی، یکی از اصول کوهنوردی است. با تمرین بالا می توانید به‌صورت خودکار وارد عمل شوید. همانطور که گفتیم در شرایط اضطراری، آرامشتان را حفظ کنید. شرایط را بررسی و مشخص کنید که می توان آن را توسط گروه مدیریت کرد یا به کمک بیرونی نیاز است.
در صورت نیاز با منابع کمک‌رسان معتبر تماس بگیرید و درخواست کمک کنید. اگر کسی آسیب دید، او را به یک سر پناه انتقال دهید؛ گرم نگه دارید و آب مورد نیاز بدنش را تامین کنید. چنانچه فرد مشکوک به آسیب ستون فقرات بود، او را تکان ندهید. هرگز از مسیر صعود خود دور نشوید زیرا این مکانی است که تیم های نجات کوهستان جستجوی خود را متمرکز می کنند.
اگر نیاز به یافتن سرپناه دارید ، تابلویی را نشان دهید که جهت شما را به تیم نجات نشان دهد. هرگز از مسیر صعود خود دور نشوید زیرا این مسیری است که تیم های نجات کوهستان جستجوی خود را به این مسیر متمرکز می کنند. اگر مجبور به اینکار شدید و نیاز به یافتن سرپناه دارید ، تابلو و یا نشانه ای را از خود باقی بگذارید که جهت حرکت شما را به تیم نجات نشان دهد.
۱۰- قانون ساعت ۱۴
طبق این اصل، هر کوهنوردی در هر جایی از مسیر که باشد، قبل از ساعت ۱۴ باید به پایین برگردد. این قانون به‌هیچ عنوان فصل و ماه نمی‌شناسد! پس برای اینکه برنامه‌تان مطابق با برنامه‌ریزی پیش برود، با سرعت بهینه صعود کنید و آمادگی کافی برای این موضوع داشته باشید. علاوه بر این، باید بتوانید برای چندین ساعت با کوله‌ای حدود پنج کیلویی با سرعت حداقل ۴۰۰ متر در ساعت ارتفاع بگیرید. شب برنامه زودتر بخوابید تا صعود خود را صبح زود آغاز کنید. همچنین با تعداد افراد کمتر می‌توانید بهره‌وری بهتری در زمان داشته باشید.
آشنایی با پرهزینه ترین تفریحات و ورزش های دنیا
تاثیرات کوهنوردی و تمرینات بدنسازی آن
از دیگر اصول کوهنوردی می‌توان به این موارد اشاره کرد:
- قبل از هر چیز مطمئن شوید که کلیه امکانات لازم را جمع‌آوری کرده‌اید و یک سوت و چراغ قوه همراه دارید.
- تنهایی به کوه نروید و از مسیرهای علامت‌گذاری‌شده حرکت کنید.
- مسیر کوهپیمایی خود را به خانواده، دوستان و پناهگاه‌ها اطلاع دهید.
- هرگز به‌جای کوله‌پشتی از ساک و کیف استفاده نکنید.
- اگر برنامه شب‌مانی دارید، پیش از تاریکی هوا شروع به برپایی چادر و کمپ کنید.
- کیف کمک‌های اولیه حتما همراهتان باشد.
- افراد گروه علاوه بر آمادگی جسمانی و روانی خوب باید از نظر سن و اخلاق و سلیقه در یک سطح باشند.
- هر گروه کوهنوردی باید حداقل با یک مربی درجه سه کوهنوری راهی صعود شود.
- اندازه قدم‌هایتان به‌اندازه عرض شانه باشد و با یک قدم دم و با قدم دیگر بازدم انجام دهید.
- در شیب‌های تند و سربالایی‌ها به‌شکل زیگزاک حرکت کنید تا شیب مسیر شکسته شود.
- در طول صعود همیشه وزنتان را به جلو و زمان فرود، سنگینی خود را به عقب متمایل کنید.
- از حمل ظروف شیشه‌ای در کوله‌پشتی بپرهیزید؛ زیرا احتمال شکسته‌شدن و پارگی کوله وجود دارد.
تجهیزات کوهنوردی
کوله‌پشتی: برای برنامه‌های چند روزه باید یک کوله از پارچه ضدآب و مقاوم داشته باشید. وزن کوله نباید در حدی باشد که به کمر فشار آورد. کوله باید مجهز به تسمه کمری، تسمه شانه‌ای و قفل مقاوم باشد. حجم کوله‌پشتی‌ها از ۱۵ لیتر (حمل وسایل مختصر) تا ۸۰ لیتر (کوهنوردی چند روزه زمستانی) متغیر هستند که بسته به نوع سفرتان باید دست به انتخاب بزنید. ضمن اینکه کوله باید علاوه بر کاور باران، رنگی مخالف محیط داشته باشد.
کیسه خواب: کیسه خواب باید مانع نفوذ رطوبت شود و در عین حال در برابر سرما مقاوم باشد. کیسه خواب در دو جنس پر و الیاف مصنوعی طراحی می‌شود که با ظرفیت‌های یک و دو نفره موجود است. کوهپیمایی یک‌روزه یا کمتر نیازی به کیسه خواب ندارد.
عینک کوهنوردی: عینک مناسب کوه باید امواج ماورای بنفش را به میزان زیادی کاهش دهد، اختلاف سطحی در دید فرد به وجود نیاورد و در برابر باد و طوفان مقاوم باشد.
چادر کوهنوردی: چادر از مهمترین وسایل کوهنوردی است که از شما در مقابل سرما، گرما، باران، برف و… به‌خوبی محافظت می‌کند. انتخاب چادر به عوامل متعددی نظیر ارتفاع، نوع برنامه، فصل، آب‌وهوا، تعداد افراد و غیره بستگی دارد. در کل چادرهای کوهنوردی در دو نوع ارتفاع و کمپینگ هستند.
باتوم (چوب دست اسکی)، گتر، نقشه، کروکی، ارتفاع سنج، صندلی سنگنوردی (هارنس)، جعبه کمک‌های اولیه، کلنگ کوهنوردی، یخ‌شکن (کرامپون)، طناب انفرادی و کارابین، پتوی نجات، فلاسک چای، چراغ قوه (با باتری اضافی)، قطب نما، ظروف غذا، وسایل دوخت و دوز، کارت شناسایی، چاقوی سوییسی، کبریت و فندک، چند ورق روزنامه، دستمال کاغذی و غیره از دیگر وسایل لازم برای کوهنوردی هستند.
بهترین زمان برای کوهنوردی کدام فصل است؟
در طول فصول پاییز و زمستان احتمال تغییر ناگهانی هوا و ریزش بهمن وجود دارد؛ با این حال کوهنوردانی که در فصل بهار و تابستان به فکر صعود می‌افتند، به این موضوع دقت نمی‌کنند و انتظار وقوع بهمن و تغییرات ناگهانی هوا را ندارند. پس توجه به وضعیت آب‌وهوایی را جدی بگیرید.
چه نکاتی را در سفر به ارتفاعات باید رعایت کرد؟
برای کوهنوردی در مسیرهای کوتاه مطمئن شوید که آب شرب در طول مسیر وجود دارد. علاوه بر یک بطری آب، به‌اندازه دو برابر آب موردنیاز برای رسیدن به اولین توقفگاه، با خود آب بردارید تا در شرایط غیرمنتظره به مشکل برخورد نکنید. برای رفع گرسنگی و جلوگیری از پایین‌آمدن فشار خون بهتر است میان‌وعده‌هایی مثل خرما، نان، آجیل، شکلات و کشمش همراه خود داشته باشید. یک کیف کوچک کمک‌های اولیه و داروهای ضروری را فراموش نکنید تا بتوانید طبیعت‌گردی لذت‌بخشی را برای خود رقم بزنید.
