كوهنوردى و خطرات کوهستان
ورزش كوهنوردى، با خطر همراه است، معمولاً بخشى از هر كتاب آموزش كوهنوردى، اختصاص به شناخت خطرهاى كوهستان و راه هاى مقابله با آن دارد. همچنين، در بيشتر شماره هاى هر مجله كوهنوردى، اخبارى از حادثه هاى مرگبار يا دردناك به چشم مى خورد. و در صفحه شناسنامه بسيارى از نشريات كوهنوردى، (و برگه هاى درخواست عضويت باشگاه هاى كوهنوردى و بروشورهاى همراه وسايل كوهنوردى) به «خطرهاى ذاتى» اين فعاليت به صراحت اشاره شده و از خواننده خواسته شده كه مسئوليت عواقب ناشى از حادثه هاى كوهستان را شخصاً بپذيرد.
سازمانهاى جهانى كه فعاليتشان مرتبط با كوهپيمايى است، به اين ويژگى اشاره دارند، براى مثال در مجموعه رهنمودهايى كه اتحاديه جهانى حفاظت (IUCN) در زمينه نگهدارى و استفاده از مناطق كوهستانى ارائه داده است، در چند مورد به خطرهاى محيط هاى كوهستانى اشاره شده است: «رهنمود ۱۴۲- مخاطرات به طور سرشتى بخشى از تجربه كوهستان به شمار مى روند، بايد آن را پذيرفت و به رسميت شناخت. نبايد هراس داشت، اما به وسيله احتياط مستمر و درونى شده مى توان هراس را دست آموز و مهار كرد، مخاطرات را پشت سر گذاشت يا با آن روبه رو نشد و از كوهستان لذت برد. كوهستان هيچگونه بى احتياطى را بر نمى تابد. »
لازم به يادآورى است كه آن درجه از «احتياط مستمر» كه بتوان با آن به كلى از خطر كوهستان دور شد، عملاً دست نيافتنى است و با كوهنوردى هاى نوآورانه و دشوار، قابل جمع نيست.
در کوهنوردي خطرات به دو دسته تقسيم مي شوند:
خطرات پيراموني (OBJECTIVE HAZARDS)
خطرات شخصي (SUBJECTIVE HAZARDS)
اصولا براي بررسي و تحليل يک حادثه کوهنوردي ابتدا سعي مي کنند در سطح کلان مشخص شود ين حادثه جزو کدام دسته است بعد به بررسي هاي فاکتور هاي آن مي پردازند . اجازه بدهيد مثالي بزنم : فرضا مرگ يک کوهنورد در بهمن. درست است که بهمن جزو خطرات پيراموني است ولي اگر آن کوهنورد مي دانسته که آن شيب بهمن خيز است بارش برف هم انجام شده اما باز قصد عبور از بهمن را داشته باشد.
تمام آموزش ها، تمام کلاسها و تمام تجارب براي ايجاد يک حاشيه ايمني بين ما و اين خطرات است. اما هيچ آموزشي و هيچ پيشگيريي نمي تواند محافظ صد در صدي در برابر اين خطرات باشد. بنظر من درگذشتگان اين فاجعه بسيار بد شانس بودند. در بدترين زمان در بدترين مکان حضور داشتند.
همه ما بهمني را به اميد نريختن آن بريده يم و به گيره ي سست آويزان شده يم . اين همان بخش جذاب و غير قابل پيش بيني کوهنوردي است که بايد براي عموم براي جامعه شکافته شود.اگر سال ديگر نه اصلا ماه ديگر يک تيم قصد پيمايش اين دره را بنمايد . اگر سابقه عبور از اين دره را دشته باشد اگر سابقه چند بار عبور در باران را هم در کارنامه خود داشته باشد اگر بهترين ابزار و لوازم را با خود ببرد و به سلامت از دره بيرون بيايد . مي توانيم بگوييم:ببينيد کار اين تيم درست بود.
خطر سرما و گرما در كوهستان
حقايقي درباره سرما از فيزيک:: سرما ما را سرد و گرما ما را گرم مي کند، درست، اگر قرار بود ما تمام عمرمان را در يک محيط گرم و نرم باشيم همين سطح از اطلاعات برايمان کافي بود. اما براي کوهنوردي اطلاعات بيشتري نياز است. براي عموم مردم اين موضوع جا افتاده است که اگر در هواي آزاد باشند و احساس سرما کنند و در همان حين باد بوزد آنها احساس سرماي بيشتري را خواهند کرد اما دليل اين موضوع چيزي است که برايشان اهميت ندارد.
اما پاسخ آن براي ما اهميت زيادي دارد. دلايل علمي که در پشت اين مطلب قرار دارد براي ما بسيار راهگشا خواهد بود. ما بدنبال يافتن دلايل علمي لرزييدن، احساس گرما و سرما هستيم. براي ما جزييات اهميت دارد. هر چقدر که اين جزييات را بدانيم احتمال صعود موفق خود را افزايش داده ايم. پس بياييد با جزييات شروع کنيم.
کم شدن دماي بدن ( سرما زدگي )
کم شدن دماي بدن عبارت است از پايين افتادن درجه حرارت بدن به کمتر از ۳۵ درجه سانتيگراد. اين حالت مي‌تواند بسياري از دستگاه‌هاي بدن را تحت‌تأثير قرار دهد، از جمله اين که جريان خون به کليه و مغز کاهش مي‌يابد. اين حالت در تمام سنين مي‌تواند اتفاق بيافتد اما اکثر بيماران، سالمنداني هستند که نمي‌توانند خود را در زمستان گرم نگاه دارند.
قرار گرفتن طولاني‌مدت در معرض سرما، خصوصاً محيط باز همراه با بالا بودن شاخص باد ـ سرما؛ و نيز غرق شدن در آب سرد و نجات فرد قبل از خفگي کامل. البته در افرادي که بيمار يا ضعيف هستند، اين حالت مي‌تواند در درجه حرارت‌هاي نزديک به طبيعي نيز رخ دهد.
علايم شايع
- علايم اوليه:
- هماهنگي نامطلوب عضلات
- گيجي و سردرگمي ذهني
- لرزيدن و پايين بودن درجه حرارت بدن (کمتر از ۳۵ درجه سانتيگراد)
- کم‌بودن تعداد نبض
- ضعف، خواب‌آلودگي
- علايم بعدي:
- سفت شدن عضلات
- درجه حرارت بدن به محدوده ۹/۲۸-۲۵ درجه سانتيگراد سقوط مي‌کند.
- بنفش شدن انگشتان دست و پا و نيز بستر ناخن‌ها
- از دست دادن هوشياري
پيشگيري
- در هواي سرد، از لباس ضد باد در چند لايه استفاده کنيد، از جمله شال گردن، کلاه و دستکش
- در هواي باراني اگر خيس شديد، لباس‌هاي خود را هرچه زودتر عوض کنيد.
- براي توليد گرما سعي کنيد حرکت داشته باشيد.
- در رودخانه يا درياچه‌اي که يخ بسته است، اسکيت يا ماهيگيري نکنيد مگر اين که مطمئن باشيد يخ آن ضخيم و بي‌خطر است.
- به هنگام پيک‌نيک يا راهپيمايي و کوهنوردی در هواي سرد، تمهيدات لازم براي موارد اورژانس به هنگام کم شدن يا صدمه ديدن را به همراه داشته باشيد.
اصول کلي درمان
- اگر فردي علايم گرمازدگي را دارد و عرق نمي‌کند:
وي را سريعاً خنک کنيد. لباس‌هاي وي را در آوريد و او را در آب سرد قرار دهيد، يا دور او ملحفه مرطوب بپيچيد. ترتيب انتقال او را به نزديکترين بيمارستان بدهيد. اين يک اورژانس است!
- اگر فردي ضعيف و خسته است اما عرق مي‌کند:
وي را در يک جاي خنک بخوابانيد، مايعات خنک به او بدهيد (آب، آب ميوه، يا ساير نوشيدني‌هاي خنک). ترتيب انتقال او را به نزديکترين بيمارستان بدهيد، مگر در موارد خفيف. توصيه‌هاي پزشکي براي مراقبت مناسب از فرد را به وي يا همراهان وي ارايه دهيد.
خطرات صاعقه در كوهستان به دو گونه است:
۱ـ برخورد مستقيم آذرخش
۲ـ برق زميني كه در نتيجه تخليه بار الكتريكي ابرها،تا شعاع معيني سطح زمين و مولكول هاي هوا داراي بار الكتريكي مي شود)
هر ساله تعداد زيادي از کوهنوردان دچار صاعقه زدگي مي شوند و براثر صاعقه زدگي يا جان خود را از دست مي دهند و يا دچار آسيب هاي شديد مي شوند.بسياري از اين حوادث با رعايت نکات ايمني قابل پيشگري هستند وبه همين جهت در اين قسمت به بررسي اين موارد مي پردازيم.
رعايت چند نکته در پيشگيري از صاعقه زدگي در بين کوهنوردان بسيار مهم است:
۱) در صورت امکان با شروع صاعقه در مکان هاي سر پوشيده مانند جان پناه ها يا کلبه هاي کوهستاني پناه بگيريد.
۲) همواره برنامه ي کوهنوردي را طوري تنظيم کنيد که بعد از ساعت۱۱ صبح در مکان هاي مرتفع نباشيد.
۳) هيچگاه چادر خود را به بلندترين درختان اطراف وصل نکنيد.
۴) در صورت شنيدن صداي رعد حتي با وجود آسماني صاف ، احتمال وقوع صاعقه بسيار زياد است.سريعاً خود را به مکان امن برسانيد.
۵) وجود ابرهاي تيره و افزايش باد خبر از قريب الوقع بودن صاعقه است.
۶) مي توان از جليقه هاي ضد صاعقه استفاده نمود.
۷) در مکان هاي سر پوشيده به در، پنجره و اجسام فلزي نزديک نشويد.
۸) دستگاه هاي الکتريکي خود را خاموش کنيد.
۹)طناب هايي را که به همراه داريد بخصوص اگر خيس و مرظوب شدند،از خود دور کنيد.
۱۰) تنها در موارد اورژانس از تلفن استفاده کنيد .امواج صاعقه به راحتي از خطوط تلفن عبور مي کنندو آسيب ناشي از آنها يکي از شايع ترين علت صاعقه زدگي در مکان هاي سر پوشيده است.
۱۱) داخل خودرو معمولاً در برابر صاعقه زدگي امن است.
۱۲) هيچ گاه به يک خودرو تکيهنکنيد.
۱۳) از دوچرخه يا موتور فاصله بگيريد.
بهمن
با گرم شدن هوا ،وبا توجه به برفهاي سنگيني كه درگذشته در ارتفاعات مي نشيند احتمال بروز بهمن هاي خطرناك هم شدت پيدا ميكند. پس لازم است كه اگر در روزهاي پاياني زمستان پا به ارتفاعات و حتي دره هاي كم ارتفاع هم مي گذاريم، تمام جوانب احتياط را رعايت كنيم.مهمترين موضوع اينست كه تنها به كوه نرويم و با افراد با تجربه همراه شويم. بايد بدانيم كه ميزان زياد برف، تغيرات درجه حرارت كه باعث ذوب شدن برفها شود و وجود لايه هاي ضعيف و شيب بالاي ۴۵ درجه باعث بروز بهمن ميشود.
از مسير شيب هاي بهمني نبايد عبور كرد و اگر مجبور به عبور از زير اين شيبها شديم بايد بدون به هم زدن آرامش كوهستان ، هر چه سريعتر و با چشمان باز عبور كنيم. اگر شواهد حاكي از بروز بهمن بود هر چه سريعتر بايد به كناري فرار كرد و با فرياد همه را آگاه كرد.
و اما اگر در بهمن گير كرديم، بايد از ورود برف به دهان و بيني جلوگيري كرده و فاصله اي را با يكي از دستها در جلوي دهان براي تنفس در نظر بگيريم و با دست ديگر سعي كنيم خود را به سطح بكشانيم. مثل فرمان اتومبيل كه در زمان توقف به سختي حركت ميكند، اگر بهمن نيز متوقف شود ديگر حركت كردن به دليل تراكم برف، بسيار سخت ميشود. پس تا توقف بهمن كه زمان زيادي هم بطول نمي انجامد براي دست و پا زدن فرصت داريم.
بايد بدانيم كه تقلاي معقول نجات بخش است. پس از توقف حركت بهمن با حفظ خونسردي با تلاش رو به بالا حركت مي كنيم و اگر جهت را گم كرديم با خارج كردن آب دهان جهت جاذبه زمين و جهت سطح برف را ميتوان تشخيص داد.
زمان و مكان سقوط
در چه جاهايي خطر بهمن وجود دارد؟
۱- شيب، يكي از عوامل بسيار مهم در سقوط بهمن است. روي شيب‌هاي خيلي تند (بيشتر از ۵۰ درجه) چون برف قبل از انباشته شدن به طور طبيعي به پايين سرازير ميشود، خطر سقوط بهمن معمولاً زياد نيست. روي شيب‌هاي خيلي ملايم (كمتر از ۲۵ درجه) نيز خطر بهمن معمولاً زياد نيست.
تحقيقات بهمن‌شناسان فرانسوي نشان مي‌دهد كه بهمن‌هاي تخته‌اي، عمدتاً روي شيب‌هاي ۳۰ تا ۴۵ درجه است و بيشترين بهمن‌ها از روي شيب‌هاي ۳۵ تا ۴۰ درجه سقوط كرده است. كوهنوردان و اسكي‌بازان امريكايي اهميت فوق‌العاده‌اي براي عامل شيب قائل هستند. هر كوهنورد يا اسكي‌باز كوه، هميشه يك شيب‌سنج كوچك در جيب دارد تا با آن ميزان خطر ريزش بهمن را برآورد كند.
۲- با تند شدن شيب، ثبات لايهفوقاني برف كاهش يافته و خطر بهمن افزايش مي‌يابد.
۳- پوشش زمين. پوشش طبيعي خاك كه ارتباط بين مانتو برفي (توده برف) و خاك را برقرار ميكند نيز البته نه به اندازه شيب، مهم است. زمين‌هاي صاف و صيقلي و يا بدون پستي و بلندي و شيب‌هايي كه داراي بوته‌هاي كوچك يا چمنزار و علف هستند، بهمن‌خيز است.
به عكس، شيب‌هاي پر سنگلاخ و به ويژه با تخته‌سنگ‌هاي بزرگ و يا درخت و درختچه و يا بوته‌هاي بزرگ- مثل گون- معمولاً برف را به خوبي نگه مي‌دارند. يكنواختي شيب بسيار خطرناك است. به همين خاطر معمولاً با خاكبرداري، بين شيبها را پله‌پله مي‌كنند.
چه موقع خطر بهمن زياد ميشود؟
باد عامل بسيار مهمي در افزايش خطر سقوط بهمن است به ويژه اگر در چند روز گذشته به شدت وزيده باشد. باد موجب تلمبار شدن برف در برخي نقاط ميشود، ضخامت برف را افزايش مي‌دهد و باعث به وجود آمدن نقاب‌هاي برفي در خط‌اراس‌ها و گردنه‌ها ميشود. فراموش نكنيم كه عبوراز شيب‌هايي كه در بالايشان نقاب‌هاي برفي درست شده، فوق‌العاده خطرناك است.
بارش برف چون وزن اضافي بر مانتو برفي مي‌گذارد، ثبات آن را كاهش مي‌دهد. البته سقوط بهمن پس از بارش برف، بستگي به مقدار بارش، وزن مخصوص برف و شيب كوه دارد. با اين حال، به طور كلي ميتوان گفت كه با ريزش ۳۰ سانتيمتر برف جديد روي شيب‌هاي تند (بيش از ۳۵ درجه) خطر جدي ميشود و با ۸۰ سانتيمتر برف جديد، حتي شيب‌هاي متوسط هم خطرناك مي‌شوند.
هواي گرم و ملايم به سرعت لايه‌ها را به هم پيوند مي‌دهد و در نتيجه، خطر سقوط بهمن را كاهش مي‌دهد. به عكس، اگر اين گرما نسبتاً زياد باشد، خطر را افزايش مي‌دهد، زيرا برف را به قطرات آب تبديل ميكند و لايه‌هاي فوقاني برف روي اين قطرات مي‌غلتند و به پايين سرازير مي‌شوند. بارش كمي باران نيز چسبندگي برف را افزايش مي‌دهد، ولي اگر بارش از حدي بگذرد، مانتو برفي ثبات خود را از دست خواهد داد.
از اواسط فروردين به بعد، در ارتفاعات ۳۰۰۰ متر به بالا، تابش خورشيد مانتو برفي را- به ويژه جبهه‌هاي جنوبي- بي‌ثبات ميكند و در بعد از ظهرها، بهمن‌هاي آبكي سرازير ميشود.
سرعت بهمن
سرعت بهمن برف آبكي ۵۵ تا ۷۰ كيلومتر در ساعت، سرعت بهمن برف خشك ۱۱۰ تا ۱۴۰ كيلومتر در ساعت و سرعت بهمن‌پودر ۲۲۰ تا ۲۹۰ كيلومتر در ساعت مي‌باشد. همچنين، نيروي فشار حاصل از بهمن مي‌تواند به ۲۰ تن برسد.
بهمن زده هر قدر در عمق كمتري مدفون شده باشد، شانس بيشتري براي زنده ماندن دادر. به همين خاطر است كه توصيه مي‌كنند با شنا يا پرش كردن، سعي كنيم روي سطح بهمن باقي بمانيم. همان طور كه نمودار نشان مي‌دهد، در عمق كمتر از ۵۰ سانتيمتر، شانس زنده ماندن به كمتر از ۱۰ درصد مي‌رسد
براي عبور از مناطق بهمن گير چه بايد كرد؟
۱-حد الامكان از مناطقي كه احتمال ريزش بهمن را دارد عبور نكنيم.
۲-زيپ ها وسر آستين هاي البسه خود را كاملاً ببنديم.
۳-توسط كلاه كولاك ويا دستمال گردن جلوي دهان خود را ببنديم.
۴-به همراه داشتن نخ بهمن (نخي به متراژ ۵۰ متر با رنگي معمولا تيره كه به كوهنورد متصل است)
۵-آماده نگهداشتن وسايل اضافي مثل كوله پشتي و كلنگ براي رها كردن
۶-عبور يك به يك افراد با قدم هايي بلند و با فاصله.
۷-خودداري از ايجاد سر و صداي اضافه.
۸-استقرار افراد با تجربه بر روي يالهاي كناري براي تعقيب با چشم.
۹-همراه داشتن وسايل ضروري مثل كمكهاي اوليه و مقداري تنقلات.
در حين بهمن بايد چه كنيم
۱-رها كردن وسايل اضاف و سنگين
۲-در مقابل بهمن حالت گلوله اي بايد گرفت.
۳-فرياد كشيدن در هنگام غلطيدن بر روي برف.
۴-ايجاد محافظ صورت به وسيله دستان.
۵-بزرگ كردن فضا براي تنفس در زير برف.
۶-تشخيص جهت كشش زمين .
۷-سعي در كنار زدن برف ها و به سمت بالا آمدن.
بلا هاي ممكن ديگر در كوهنوردي
وقتي قرار است بيرون چادر بخوابي، خيلي پروانه اي فكر نكن، چون اين بالا از نيش پشه گرفته تا نيش هر جك و جانور ديگري ممكن است برايت درد و مرض درست كند. پس بي خيال آسمان شو و توي كيسه خوابت فرو برو و قدر اين كيسه متفاوت را بدان.
وقتي كفش عيد پارسالت را مي پوشي و يك كوه نوردي نيمه سنگين انجام مي دهي، عواقبش را هم قبول كن. كفش نامناسب و فشار، دو عامل مهمي هستند كه يك دوست قديمي را با پاهايت همراه مي كنند؛ ميخچه. بهتر است بداني ميخچه يك بيماري پوستي است، پس بعداز حمام با ناخن گير به جان اين توده فشرده از پوست نيفت. ميخچه معمولا با داروهاي موضعي و در مواقع شديدتر با جراحي درمان مي شود.
کوه گرفتگي يا ارتفاع زدگي
تعريف کوه گرفتگي:حالتي که در اثر افزايش ارتفاع و فعاليت شديد بدني در شخص بوجود مياد.
مهمترين علائم کوه گرفتگي عبارتند از:
۱- از دست دادن اشتها
۲- افزايش غير طبيعي ضربان قلب و دم و بازدم
۳- تنگي نفس
۴- اختلال در سيستم گوارشي
۵- سردرد شديد
۶- قرمز شدن چشم ها
۷- عدم تمرکز حواس
۸-کاهش بينايي و شنوايي
تدابيرپيشگيري عبارتنداز:
آموزشهاي لازم به افراد جديد وآگاه کردن آنها از امکان بروزادم مغزي وريوي ، شرايط مساعد فيزيکي قبل ازآغازسفر، صعود ملايم براي تطابق وهماهنگي با ارتفاع ، شب ماندن درپناهگاه براي هم هوائي ، انجام صعودهاي تمريني به ارتفاعات پائين ترازقله مورد نظردرهفته هاي قبل ، ۲-۱ روزاستراحت بعدازرسيدن به نقطه مرتفع ، کاربردسريع تدابيرطبي درصورت بروزآثارتنفسي وبستري کردن افرادي که سابقه ادم ريه درجريان کوهنوردي هاي قبلي داشته اند.
با مصرف قرص دگزامتازون ميتوان از بروز علائم حاد کوه گرفتگي پيشگيري نمود.
نکته :
براي کاهش نفخ شکم ؛ مصرف عرق نعناع ، عرق کاکوتي و يا قرص نعناع پيشنهاد مي شود.
ضمنا دربرنامه هاي کوهنوردي بدليل به هم خوردن رژيم غذايي ، بي اشتهايي وتهوع ناشي ازارتفاع ، موارد زيادي مشاهده مي شود که فرد دچارکمبود انرژي مي گردد. دراين موارد توصيه مي شود ازمصرف نوشابه هاي گازداراکيدا خودداري نموده وبجاي آن از نوشابه کوهستان استفاده نمائيد.
گلوکزقندي است که بلافاصله پس ازجذب دردستگاه گوارش ، براي بدن قابل مصرف مي باشد.در جيره غذايي کوه مي توان براي تهيه کردن مربا ، بجاي شکر از گلوکز استفاده نمود.
پيشگيري از ارتفاع زدگي:
مهم ترين راه پيشگيري از ارتفاع زدگي، انجام تمرينات ورزشي مستمر و کسب آمادگي لازم براي صعود هاي دشوار است. تمرينات ورزشي(به خصوص تمرينات هوازي که به صورت مداوم انجام شود) باعث خو گرفتن بدن به تغييرات ذکر شده، افزايش ميزان گلبول هاي قرمز در خون، هماهنگي ماهيچه ها با دستگاه گردش خون و نيز افزايش سطح کربوهيدرات در ماهيچه ها ميشود که مجموع اين عوامل باعث پيشگيري از ارتفاع زدگي خواهد شد.
اما در طول برنامه هاي کوهنوردي نيز ميتوان با رعايت نکاتي از ارتفاع زدگي جلوگيري کرد
۱-راه پيمايي گام به گام بهترين کار براي تطبيق تدريجي با ارتفاع است. از انجام حرکات تند و انفجاري در کوهستان خودداري کنيد. نفس نفس زدن نشانه اين است که بيشتر از توانتان داريد فعاليت ميکنيد.. در اين صورت حرکت خود را آهسته تر کنيد. عميق تر نفس بکشيد. براي نفس کشيدن به جاي جلو دادن شکم، ديافراگم را به پايين بکشيد تا حجم بيشتري از ريه ها بوسيله هواي تازه اشغال شوند. قدم هاي خود را کوتاه برداريد.
۲-اهميت برنامه غذايي پيش از برنامه کوهنوردي به مراتب بيشتر از غذايي است که در طول برنامه مصرف ميکنيد. در روز هاي قبل از برنامه غذاهاي پر کربوهيدرات و پرچربي بخوريد. در عوض در طول برنامه غذاهاي زود هضم و سبک تري را انتخاب کنيد.
۳-اهميت آب را فراموش نکنيد. کم آبي بدن باعث غلظت خون و کم کاري کليه ها خواهد شد. آب را کم کم و در فواصل زماني معين بنوشيد. به آب خود مواد قندي (به ميزان کم) اضافه کنيد.
در صورت ارتفاع زده شدن در درجه اول به استراحت بپردازيد. در صورت عدم بهبود از ادامه صعود جداً پرهيز کنيد. آب همراه با مواد قندي مصرف کرده و ارتفاعتان را کم کنيد.
براي مصرف دارو هاي ضد ارتفاع(مانند استازولاميد) و يا دارو هاي ديگر با پزشک يا شخص آشنا يه اين امر مشورت کنيد.
در صورت بروز ناراحتي خيلي سريع ارتفاع نگيريم و در صورت تشديد ناراحتي ارتفاع را کم کنيم. – در برنامه هاي بلند به بالاتر صعودکنيم و در پائين تر شب ماني هم هوايي کنيم (هم هوايي انطباق بدن با کاهش فشار هوا و کاهش مقدار اکسيژن است ). – به هنگام سردردهاي جزئي از مسکن هاي مناسب استفاده کنيم
سقوط در کوهستان
سقوط يكي از خطرات مهمي است كه هميشه در كمين كوهنوردان است .بيشترين ميزان سقوط در فصولي كه برف و يخ در منطقه وجود دارد و كوهنوردان با آن ها در گيرند به وقوع مي پيوندد.
علل سقوط
۱-نامناسب بودن كفشها
۲-نبود وسايل كافي براي حركت در شيب هاي تند
۳-نداشتن تجربه كافي براي حركت بر روي يخ و برف
۴-پر شيب بودن سطح فرود
راههاي جلوگيري از سقوط:
۱-اگر بر روي برف و يخ حركت ميكنيد حتما از كرامپون و كلنگ استفاده نماييد
۲-استفاده از طناب هاي ثابت الذامي مي باشد.
۳-تمامي سطح كفش يا كرامپون خود را بر سطح زمين هموار كنيد .
۴-زاويه قفسه سينه با پاي جلوي خود را هماهنگ نگاه داريد .
۵- به وسيله طناب خود را به ديگر هم نوردان متصل كنيد .
در هنگام سقوط چه بايد كرد؟
۱-سعي كنيد با استفاده از كلنگ تعادل خود را حفظ كنيد.
۲-دستها و قسمت بالا تنه خود را به سمت بال قرار دهيد و حدالامكان به شكم دراز بكشيد.
۳-اگر سطح مورد نظر از برف هاي نرم و به اصطلاح پودري تشكيل شده بود با قسمت پهن كلنگ ترمز كنيد و اگر سطح برف به حالت يخ زدگي در آمده بود با نوك تيز كلنگ اين كار را انجام دهيد.
۴- اگر دستكش نداشتيد با آرنج خود سرعت را كم كنيد .
خطر مه در کوهستان:
بخار آب منطقه در هواي سرد تبديل به مه مي شود .وجود مه به دو صورت است:
- يا صبح بوجود مي ايد .
- غروب بوجود مي آيد .
مه باعث مي شود حرکت کند شود , ديد محدود شود , گوش و تنفس دچار اشکال مي شود .
راههاي مقابله :
- فاصله بين گروه را بايد کم کرد بطوريکه کوله نفر جلويي ديده شود .
- ارتفاع سنج و قطبنما بهمراه داشته باشيم .
- افراد به هيچ عنوان نبايد متفرق شوند .
- پرچم راهنما بايد حتما در طول مسير راه داشته باشيم .
- در مه غليظ از معابر خطر ناک نبايد حرکت کنيم ودر جاي خود ثابت بايستيم تا مه بر طرف شود .
در ماههاي آذر , فروردين , ارديبهشت مه بيشتر تشکيل مي شود .
کولاک در کوهستان :
باد شديدي که روي برفها مي وزد کولاک را بوجود مي آورد که باعث سختي تنفس , کاهش ديد ,سرمازدگي و خطر ريزش بهمن را افزايش مي دهد.بادهايي که منجر به کولاک مي شوند در روز از دره بطرف کوه و در شب باد از کوه به دره مي وزد.
راه مقابله با آن:
بهترين راه اين است که از خط الراسها پايين آمده و دوم اينکه وسيله ها بايد به بدن حمايت شوند . محافظت از نقاط حساس مانند بيني , لب و صورت هم از نکات مهم ديگر مي باشد .
تغذيه در کوهستان
بعداز هفت هشت ساعت بالا رفتن توي سرما و به دوش كشيدن يك كوله ي چهل پنجاه كيلويي هيچ چيزي بيش تر از يك ديزي سنگي چرپ و چيلي با ترشي ليته حالت را سرجايش نمي آورد. اگر هم خيلي شيك باشي دلت پيتزا و لازانيا مي خواهد. ولي توي ارتفاع هفت هزار متري نه خبري از ديزي سنگي است نه پيتزا. البته وقتي داري سوپ آماده ات را توي آب جوش هم مي زني مي تواني تصور كني آب گوشتت را داري آماده مي كني. ولي شرمنده، براي پيتزاخورها كاري نمي شود كرد.
تجهيزات كوهنوردي
تجهيزات كوه نوردي به دو دسته تقسيم مي شود: وسايل فردي و وسايل گروهي. وسايل فردي كه به كنار، ولي از زير بار وسايل گروهي نمي تواني در بروي. پس بي خودي كوله ات را زيادي پرنكن؛ چون اين كار نه عاقلانه است و نه حرفه اي.
اگر جزو آن دسته از آدم ها هستي كه پوست شكلات شان را هم يادگاري نگه مي دارند، بايد بداني اين جا اصلا جايش نيست. چون به اندازه كافي كوله ات سنگين هست كه دلت بخواهد وسط راه بگذاريش به امان خدا. البته وزن كوله ي كوه نورد هيچ وقت نبايد از وزنش بيشتر باشد، چون به ستون مهره ها و زانو آسيب مي رساند.
مهمترين وسيله فردي كفش است و بنا به اين كه برنامه در چه منطقه اي و در چه فصلي انجام مي شود، نوع آن فرق مي كند. البته اين براي توست كه حرفه اي هستي وگرنه براي من همان كفش عيد پارسال هم كفايت مي كند.
بيشتر كوه نوردها از كيسه خواب هيچ دل خوشي ندارند. چون هرچقدر هم جنسش پر باشد و سبك ولي هنوز نصف كوله شان را پر مي كند. پس بهتر است براي اين نصفه باقي مانده حساب شده عمل كنيد.
چگونه بدنمان را عايق بندي نماييم
اگر شما يک خانه بوديد در اين صورت عايق بندي شما با کمي پشم شيشه و ورق هاي فايبرگلاس، کار سختي نبود اما اينطور نيست. متاسفانه موجود زنده اي هستيد که بدنش دائما در حال تنفس است و تنها از گردش در محيط هاي معمولي راضي نمي شود بلکه نياز دارد تا در سردترين محيط ها هم به فعاليت بپردازد. عايق بندي مناسب به معني پوشش بيشتر نيست.
عامل راحتي را نيز بايد در نظر بگيريد. در واقع در اکثر مواقع فقط چند ميلي متر ريز اقليم (Microclimate) مناسب در کنار پوسستان به شما راحتي مورد نظر را مي دهد. دقيقا همان کاري که حيوانات در طبيعت در سرماي شديد به کار مي برند. بر اين اساس بايد به اين موضوع توجه اساسي داشته باشيد که هواي محبوس شده در بافت هاي پوشاکتان در واقع بهترين عايق حفظ حرارات بدنتان است. همان عاملي که کمپاني هاي توليد کننده پارچه نيز در توليد پارچه هاي مناسب از ان استفاده مي کنند.
اين ريز اقليم پيرامون بدن به علت جريان هوا (باد) دائما در حال خنک شدن است و به همين دليل است که پوشاک توليد شده از پارچه هاي ضد باد مثل Pertex يا Ventile جز ضروري پوشاک کوهنوردان هستند. ميزان حراراتي که يک کوهنورد در حين فعاليت توليد مي کند براي سنجش ميزان ضخامت عايق هاي وي بسيار مهم است و بايد کنترل گردد.
مسئوليت حوادث كوهنوردى
طبق بند ۳ ماده ۵۹ قانون مجازات اسلامى «حوادث ناشى از عمليات ورزشى مشروط بر اين كه سبب آن حوادث، نقض مقررات مربوط به آن ورزش نباشد و اين مقررات هم با موازين شرعى مخالفتى نداشته باشد» جرم به شمار نمى رود. در مورد كوهنوردى به جاى «مقررات»، مى توان عرف جامعه كوهنوردى را مدنظر قرار داد، و گفت به شرط آنكه اين عرف در مكان ورزش (كوهستان) و در زمان اجراى برنامه رعايت شده باشد، مسئوليت حوادث كوهنوردى و عواقب آن (تا حد مرگ) بر عهده كسى نيست.
چنانچه اين مصونيت براى دست اندركاران ورزش نبود، انجام تمرين ها و اجراى برنامه هاى ورزشى جدى چنان پرمسئوليت مى شد كه ممكن بود كسى به سرپرستى يا مديريت يك فعاليت ورزشى تن ندهد. از سوى ديگر رعايت نكردن مقررات و عرف ورزشى موجب مسئوليت است كه به ويژه در مورد سرپرستان و مربيان و افراد كارآزموده همراه ورزشكاران، بسيار بيشتر است.
سرپرست وظيفه دارد تناسب فعاليت ورزشى را كه بر عهده ورزشكار گذاشته مى شود، با صلاحيت و آمادگى او در نظر بگيرد؛ بر مناسب بودن وسايل و پوشاك او نظارت كند و به شرايط جوى كه فعاليت هاى ورزشى در آن صورت مى گيرد… توجه كند»۶، در موقع بروز حادثه به سرعت و به شيوه اى مناسب به كمك آسيب ديده بشتابد و … قصور در اين موارد، موجب مسئوليت براى وى خواهد بود.
آدرنالین؛همه چیز در مورد(آدرنالین)
