- تاریخچه بسکتبال ؛
- فواید اختصاصی بسکتبال ؛
- قوانین کلی بسکتبال ؛
- ورزش بسكتبال در ايران ؛
- برترین های بسکتبال در جهان ؛
تاریخچه و پیدایش بسکتبال
قبل ازميلاد مسيح در امريكای جنوبی و در شبه جزيره بوكاتان ، مراسم مذهبی اجرا مي شد . در اين مراسم در محوطه ای كه دورتا دور آن را مجسمه هاي خدايان فرا گرفته بود. شركت كنندگان توپي راكه از ساقه و برگ گياهان مقدس درست شده بود به درون حفره هايي كه درزمين ايجاد شده بود ،مي انداختند. اين جنبش مذهبي كه به بسكتبال امروزي شباهت داشت پوك تاپوك ناميده مي شد. در قرن شانزدهم ميلادي نيز در كشور مكزيك ورزشي به همين شكل اجرا مي شد و تيم برنده مي توانست لباس هر يك از تماشاچيان را به عنوان جايزه در خواست كند.
دكتر جيمز ناي اسميت ، مربی آموزشی آموزشگاه اسپرينگ فيلد در ايالت ماساچوست امريكا ، با مشكل خاصی روبرو بود. او با تعدادی دانش آموز نا آرام و پر انرژي كار مي كرد و به دنبال راهي براي از بين بردن انرژي جسماني اين دانش آموزان مي گشت ، البته تا زماني كه هوا خوب بود اين مشكل چندان مشهود نبود ، چرا كه زمينهاي روباز ورزشي و ورزشهاي پر تحركي ، مانند : بيسبال و فوتبال ، تمامي نيازهاي جسماني و رواني ورزشكاران را ارضا مي كرد.
مشكل اساسی در فصل سرما ، كه ميدانهای ورزشی در زير لايه ای از يخ وبرف پنهان مي شد ، بروز مي كرد. سالنهاي سر پوشيده چندان وسيع نبود كه بتوان ورزشهای مذكور را در آنجا اجرا كرد.
در سال ۱۸۹۱ ، نای اسميت دست به ابتكار زد.
او دو سبد مخصوص چيدن هلو را در دو طرف سالن ژيمناستيك آموزشگاه ، كه ابعادي در حدود ۸/۱۹ و ۷/۱۳ متر داشت ، در ارتفاع ۳ متری از سطح زمين نصب كرد. او اين ايده را از بازی لاكروس كانادايی ها گرفته بود كه در آن هدف بازيكنان انداختن توپ فوتبال به داخل سبدها بود و هر تيم شامل نه نفر مي شد. ناي اسميت قوانيني براي بازي وضع كرد و آنها را روي سالن نصب كرد.ولي چون هر بار كه توپ در سبد مي افتاد يكی از بازيكنان از نردبانی بالا مي رفت و توپ را خارج مي كرد و بازي مجددا” از نيمه زمين آغاز مي شد ، بازي بسكتبال بسيار آرام و بدون تحرك بدني زياد انجام مي شد. به اين دليل بعدها از سبدي استفاده كردند كه بسته نبود وبا انداختن توپ به داخل آن از سبد خارج می شد.
اولين بازی رسمی ، با قوانين و مقررات اصولی يك سال بعد در سال ۱۸۹۲ اجرا شد و مورد توجه بسياري از جوانان و بانوان قرار گرفت. از سال ۱۹۳۰ به بعد با تكميل قوانين موجود و وضع قوانين جديد و ابداع تكنيكهاي جديدي مانند: شوت جفت ، گامهاي سريعي در جهت تكامل بسكتبال برداشته شد.
ورزش بسكتبال اولين بار در سال ۱۹۳۶ در مسابقات المپيك برلن كه در آن ۲۱ تيم شركت كرده بودند به اجرا درآمد ورزش بسكتبال را نخستين بار در سالهاي ۱۳۱۴ و ۱۳۱۵ آقاي فريدون شريف زاده معلم ورزش دبيرستان البرز در ايران پايه گذاري كرد و اين ورزش چنان سريع گسترش يا فت كه تيم ملي در سال ۱۹۴۸ اولين بازي خود را در المپيك لندن انجام داد. در حال حاضر فدراسيون جهاني (FIBA) مسئوليت تدوين و كنترل اجراي قوانين بسكتبال را بر عهده دارد.
فواید اختصاصی بسکتبال:
۱-كسب تعادل رواني و فراهم بودن زمينه هاي لازم براي رشد رواني
۲- ايجاد انگيزش مطلوب در افراد براي شركت در فعاليتهاي ورزشي
۳- ايجاد شخصيت متعادل و روحيه تعاون و همكاري
۴- تقويت عوامل رواني مانند : اعتماد به نفس ، تمركز و توجه و خود شكوفايي
۵-كسب نشاط و شادابی
۶- پرورش و تقويت توان رهبري افراد
۷- افزايش قدرت تصميم گيري افراد به صورت صحيح و قضاوت منطقي
۸- پرورش فرد از نظر هوشي و افزايش ظرفيت هاي ذهنی
قوانین کلی بسکتبال:
۱- بازي بسكتبال توسط دو تيم انجام مي گيرد و هر تيم شامل ۵ بازيكن مي باشد.
۲ – اندازه هاي زمين براي مسابقات رسمي ۲۸ متر در ۱۵ متر مي باشد .(مي توان از ابعاد ۲۶×۱۴ متر نيز استفاده كرد).
۳- هدف از اين بازي عبور دادن توپ از بالاي حلقه حريف و ممانعت از گل زدن تيم مقابل است .
۴ – توپ را مي توان با رعايت مقررات در هر مسير از زمين بازي به صورت پاس، دريبل ، شوت يا غلطاندن ، مورد استفاده قرار داد.
۵- در هر تيم حداكثر ۱۲ بازيكن براي بازي ۱۲×۴ دقيقه در نظر گرفته مي شود.
تاريخچه ورزش بسكتبال در ايران (برترین های بسکتبال در جهان)
بسكتبال در ايران در سال های ۱۳۱۰ به بعد
- بطور غيررسمی فعاليتش در بعضی از مدارس دنبال شد.
در سال ۱۳۱۴
- اين ورزش بطور رسمي بوسيله آقای فريدون شريف زاده معرفي شد و بطور سريع در كليه استانهاي كشور از طريق مدارس مدارس اشاعه پيدا كرد.
در سال ۱۳۲۴
- فدراسيون بسكتبال ايران تاسيس شد.
در سال ۱۹۴۸
- برای اولين بار تيم ملی ايران در المپيك لندن شركت کرد كه بازيكنان تيم ايران افراد مشروحه ذيل بودند:دكتر صعودي پور-حسين سروری-حسين جبارزادگان-اصغر احساسی-اسفندياری-رفعت جاه-حسين هاشمی- كارانديش-اشتری-ابوالفضل صلبی-شادمان-صادقی كه تيم ايران بازی های خوبی انجام داد.
در سال ۱۹۵۰
- تيم ايران در يك جام اروپايي كه در كشور تركيه بين تيم هاي فرانسه ، يوگسلاوي ، ايتاليا ، مصر ، اتريش و تركيه بود شركت داشت كه با بازي هاي خوبي كه انجام داد پس از پيروزی بر ايتاليا ، اتريش و مصر در جاي سوم قرار گرفت.
در سال ۱۹۵۱
- در اولين دوره بازی های آسيایی كه در دهلي بود شركت نمود كه در اين دوره از بازي ها تيم ايران در جاي سوم آسيا قرار گرفت.
در سال ۱۹۶۲
- در بازی های چهارجانبه كه بين تيم هاي پاكستان ، سيلان ، تركيه و ايران در لاهور پاكستان انجام شد شركت نمود.
در سال ۱۹۶۳
- باز در بازی های چهارجانبه در سيلان حضور يافت.
در سال ۱۹۶۴
- در تهران تيم ايران موفق شد بازی هاي چهارجانبه را با پيروزی به پايان برساند.
در سال ۱۹۶۶
- تيم ايران در بازی های آسيايی بانكوك حضور يافت و پس از شكست از تيم های فيليپين ، اسرائيل و كره جنوبی و پيروزی بر تيم های برمه و ويتنام در جای هفتم قرار گرفت.
در سال ۱۹۷۰
- دوباره بازی های آسيايی در كشور تايلند بود و اين بار هم تيم ايران هفتم شد.
در سال ۱۹۷۴
- تيم ملی ايران در مسابقات قهرماني بسكتبال آسيا در كشور فيليپين شركت نمود و بازی های خوبی كه انجام داد در جاي پنجم قهرمانی آسيا قرار گرفت. در اين بازي ها بود كه آقاي محسن خلخالی بعنوان عضو تيم آسيا انتخاب شد و آقای امير ايلياوی جزو بهترين هاي آسيا شد.
در سال ۱۹۷۴
- در بازی های آسيايی تهران تيم ايران در جاي هفتم قرار گرفت كه پس از حذف تيم كره شمالي يك پله بالاتر قرار گرفت و ششم شد.
در سال ۱۹۷۶
- در بازی های سه جانبه كه در كشور پاكستان بين تيم هاي ايران ، تركيه و پاكستان بود حضور يافت و سوم شد.
در سال ۱۳۵۷
- تيم ملی بازی های خوبي در كشور شوروی انجام داد كه با شكست و يك پيروزی به ايران بازگشت.
در سال ۱۳۵۸
- به بازی های آسيايی اعزام شد.
در سال ۱۳۶۰
- به مسابقات قهرمانی آسيا كه در كشور هند بود در شهر كلكته شركت داشت و در جای هشتم قرار گرفت.
در سال ۱۳۶۱
- با وجود اينكه تيم ملی ايران از هر لحاظ در آمادگی بسر مي برد و مدت سه ماه در اردو بود يك هفته قبل از مسابقات اجازه شركت به اين تيم داده نشد.
در سال ۱۳۶۲
- آخرين باری كه تيم ملی ايران در بازی های رسمي شركت داشت در يك سال قبل بود كه در اين دوره از بازي ها چهره خوبي از خودش نشان داد و پس از ۵ پيروزی بر تيم هاي پاكستان ، اندونزي ، هنگ گنگ ، هند و اردن و يك شكست از تيم چين در جاي پنجم قرار گرفت. در اين دوره بود كه مرحوم مجيد پاشا مقدم به عضويت تيم آسيا درآمد.
در سال ۱۳۸۱
- تيم ملی جوانان بسكتبال نايب قهرمان آسيا و جواز حضور در جام جهاني مالزي را بدست آورد و به مقام شانزدهم رسيد.
در سال ۱۳۸۳
- تيم های ملی جوانان در كشور هندوستان و اميد در تهران هر دو براي اولين بار در تاريخ تاسيس اين فدراسيون مقام اول آسيا و برنده مدال طلا گرديدند و تيم ملي اميد به جام جهاني راه پيدا نمود كه در مرداد ماه ۸۴ به آرژانتين اعزام می گردد.
در سال ۱۳۸۳ و ۱۳۸۴
- تيم ملی مردان قهرمان اول مسابقات غرب آسيا در تهران و لبنان شد.
در سال های ۱۳۸۲ و ۱۳۸۳
- تيم ملی نوجوانان قهرمان غرب آسيا شد.
در سال ۱۳۸۴
- جام ملت هاي آسيا در كشور قطر با حضور ۱۶ تيم در چهار گروه برگزار شد كه تيم هاي چين ، لبنان و قطر مقام هاي اول تا سوم را بدست آوردند و تيم ايران در جای ششم ايستاد.
پيدايش و توسعه ورزش بسكتبال
تا قبل از سال ۱۸۹۱ ميلادی ورزش های فوتبال آمريكايي و بيسبال نزد مردم ايالات متحده بسيار محبوب و مورد توجه بودند. اين دو ورزش بعلت ويژگي هاي خاص خود و نياز به مكان بسيار بزرگ در فضاي آزاد و بنابراين در فصول معينی از سال قابل اجرا بودند. لذا در فصل زمستان فعاليت هاي ورزشی بسيار كم رونق و به ژيمناستيك ، حركات سوئدي و راهپيمايی خلاصه شده و در بعضي نقاط بصورت تعطيل در می آمد.
از اين رو دست اندركاران امر بر آن شدند تا ورزشي ابداع نمايند كه از طرفي امكان اجراي آن در تمام فصول سال ميسر باشد و از طرف ديگر حد فاصل زماني بين فوتبال و بيسبال را پر كند. علاوه بر اين ، هدف ديگري كه با ابداع اين ورزش در مدنظر قرار داشت ادامه فعاليت هاي ورزشي ورزشكاران دو رشته فوق بود تا بدينوسيله بتوانند با ادامه اينگونه فعاليت ها در خارج از فصل آغاز نمايند.
با توجه به نكات فوق بود كه بسكتبال در سال ۱۸۹۱ توسط يكي از اساتيد ورزش كالج اسپرينگ فيلد به نام دكتر جيمز نيسميت اختراع شد. چون در اين بازي از سبد و توپ استفاده مي شد و هدف پرتاب و قرار دادن توپ در داخل سبد بود لذا نام بسكتبال را بر روی آن نهاد. در اين سال برای اولين بار بود كه اين ورزش در كالج مذكور در ايالت ماساچوست آمريكا اجرا گرديد.
پنج اصل اساسی در شكل گرفتن اين ورزش مورد توجه قرار گرفت كه عبارت بودند از:
- اين بازی به يك توپ نياز دارد كه بايستي بزرگ ، سبك و بوسيله دو دست حمل شود.
- هيج كس اجازه ندارد زمانيكه توپ را دراختيار دارد بدود.
- هنگاميكه توپ در جريان است هيچ يك از بازيكنان مجاز نيستند محدوديتي براي بدست آوردن توپ توسط ساير بازيكنان بوجود آورند.
- هر دو تيم منطقه مشابهي را اشغال مي نمايند.
- سبد (حلقه) بايستي افقي بوده و در مكاني بالاتر از بازيكنان قرار داشته باشد.
نحوه قرار گرفتن سبد به اين صورت بود كه يا آن را روي پايه اي نصب می كردند و با به بالكن موجود در سالن متصل مي شد. در كنار اين پايه يا بالكن نردباني قرار داشت كه هر موقع توپ به ثمر مي رسيد يكي از بازيكنان از آن بالا مي رفت و توپ را از داخل آن خارج نموده بازي مجددا از نيمه زمين آغاز مي گرديد.
در سال ۱۹۸۲ يعنی به فاصله يك سال پس از اختراع بسكتبال مسابقه اي توسط دو تيم به نمايش گذاشته شد كه يكي از تيم ها را دكتر نيسميت و ديگري را آموس آلونرواستگ رهبري مي نمود. پس از اجراي اين نمايش بود كه ورزش بسكتبال به سرعت توسعه و گسترش يافته و روز به روز محبوبيت بيشتري بين جوانان كسب نمود.
ورزشی که از همان ابتدا مورد توجه بانوان قرار گرفت.
بسكتبال برخلاف بسياری از ورزش های ديگر از ابتدای امر مورد توجه خانم ها نيز قرار گرفت و اولين تيم بانوان در سال ۱۸۹۱ در محل كار يا دانشكده مخترع آن تشكيل و در سال ۱۸۹۹ ميلادی برای اولين بار كتاب قانون بسكتبال براي بانوان منتشر گرديد.
بررسی و مطالعه قوانين و مقررات اين بازی در گذشته و تغييرات آن بازگوكننده جالبی از جنبه هاي مختلف گسترش اين ورزش مي باشد. بدين معني كه بسكتبال در ابتدا خيلي آرام و آهسته اجرا مي شد و به قدرت جسماني كمتري نياز داشت. زمين بازی در مراحل اوليه گسترش اين ورزش به سه قسمت تقسيم مي شد و بازيكنان هر ناحيه تنها مي توانستند در منطقه مربوط به خود به فعاليت بپردازند. بعدها كه بازی از سرعت بيشتري برخوردار شد زمين بازی نيز به دو قسمت تبديل گرديد. در آغاز پيدايش بسكتبال بازيكنان مجاز بودند تنها يكبار توپ را زمين بزنند. بعدها اين تعداد به دو يا سه بار افزايش يافت.
در حال حاضر اين تعداد محدود نبوده و بازيكن مجاز است با توجه به موقعيت خود در زمين بازي پس از دراختيار گرفتن توپ هرچند بار كه مايل باشد آن را به زمين بزند.
نكات جالبی كه در مجموعه سيزده گانه قوانين مقدماتی بسكتبال در آن زمان جای داشت عبارت بودند از :
- امكان ضربه زدن به توپ وجود داشت اما نه با مچ دست.
- هرگاه بازيكني بهر دليلي از بازي اخراج مي شد بازيكن ديگري بجاي وي به بازي وارد نمي شد.
- يك امتياز به نفع تيم مقابل تيمی كه مرتكب سه خطا شده بود ثبت مي شد.
- وقتي توپی از زمين خارج مي شد اولين فردي كه آن را لمس مي كرد صاحب آن شناخته شده و مي توانست توپ را به داخل زمين پرتاب نموده و آن را به جريان بگذارد.
بازی از دو نيمه ۱۵ دقيقه ای و يك استراحت ۵ دقيقه ای بين دو نيمه تشكيل مي شد. تعداد بازيكناني كه يك تيم را تشكيل مي دادند به اندازه زمين بستگي داشت و بين ۳ الي ۴۰ نفر متغير بود. تعداد كمتر از حالت تكنيكي و علمي بيشتر و تعداد زيادتر از جنبه تفريحي بيشتري برخوردار بود.
بهترين شكل يك تيم از نظر تعداد و تركيب نفرات
به اين صورت بوده كه دروازه بان دو گارد ، سه سانتر ، دو فوروارد و يك بازيكن در انتهاي زمين. بنابراين در آغاز تعداد مطلوب برای يك تيم ۹ نفر بود.وظيفه دروازه بان و دو گارد جلوگيری از كسب امتياز توسط بازيكنان تيم مقابل. فورواردها مسئول كسب امتياز و سانترها نقش تغذيه كننده بازيكنانی را در جلو بهترين فرصت را دراختيار داشتند عهده دار بودند.
فقدان قوانين و مقررات در دوره مقدماتی بسكتبال باعث پيدايش مسائل اجرايي بسيار و درنتيجه كاهش جذابيت اين بازي شد. بطور مثال بازيكنان بلندقد در كنار سبد مي ايستادند و با دريافت توپ از ساير بازيكنان آن را به ثمر مي رساندند و از انجام حركات جالب كه در حال حاضر در بازي بسكتبال و بويژه در تاكتيك هاي حمله مشاهده مي شود خبر و اثري نبود. مسئله ديگري كه از تحرك بازي مي كاست آن بود كه بازيكن هرقدر مايل بود مي توانست توپ را نزد خود نگاه دارد. بهمين نحو يك تيم می توانست به مدت دلخواه توپ را حفظ نمايد.
اين وضع تا سال ۱۹۳۰ با تغييرات جزئی كه به نمونه هايی از آن اشاره خواهد شد ادامه داشت.
- ابتدا به هر پرتاب يك امتياز و به پرتاب هاي دورتر از ۶ متر ، ۳ امتياز تعلق مي گرفت.
- تعداد خطاهايي كه به اخراج بازيكن منتهي مي شد از ۲ به ۵ نفر افزايش يافت.
- تعداد متغير بازيكنان در سال ۱۸۹۷ روي ۵ نفر تثبيت شد.
- دريبل كننده تنها مي توانست با يك دست دريبل كند و تا سال ۱۹۰۱ اجازه شوت نداشت.
- در سال ۱۹۰۸ استفاده از هر دو دست در دريبل مجاز شد.
در سال ۱۹۳۰ تحول چشمگيري در اين ورزش بوجود آمد و با تجديدنظر در مقررات موجود و تكميل آنها بسكتبال بسمت تكامل هرچه بيشتر گام برداشت. در اين سال بود كه هنك لوئي ستي دانشجوي دانشگاه استانفورد كاليفرنيا براي اولين بار شوت جفت را به نمايش گذاشت و باعث افزايش تحرك و درنتيجه محبوبيت اين ورزش در بين جوانان گرديد.
اين اختراع به همراه قوانينی نظير قانون ۳ ثانيه و ۱۰ ثانيه (۱۹۳۶) كه به افزايش تحرك بازيكنان منجر گرديد باعث شد كه اين مرحله بعنوان نقطه عطفي در توسعه و گسترش بسكتبال محسوب شود. زيرا علاوه بر افزايش قابل ملاحظه سرعت در بازي ، از نقطه نظرهاي تكنيكي و تاكتيكي باعث پيدايش عوامل مختلف نسبت به دستيابي به هدف و پرتاب توپ در سبد شد.
مطالب زیر می تواند برایتان مفید باشد:
اصلی ترین قوانین و مقررات بسکتبال
آیا وضعیت بدنی در عملکرد ورزشکاران تاثیر دارد؟
امروزه در بسياری از كشورهاي جهان بازي بسكتبال جاي خود را در بين ورزش ها پيدا نموده و طرفداران زيادی دست و پا كرده است بطوريكه در اكثر مدارس و دانشگاهها و ساير موسسات آموزشي جوانان به اجراي آن مبادرت می ورزند.
تا سال ۱۹۳۲ بسكتبال در جمع ورزش هاي المپيكي قرار نداشت. در المپيك ۱۹۳۶ برلين بود كه براي اولين بار اين رشته به ليست ورزش هاي متداول المپيك افزوده گشت و اولين دوره مسابقات آن با شركت ۲۱ تيم برگزار گرديد.
اين بازی در سالهای ۱۳۱۴ . ۱۳۱۵ شمسی برای اولين بار توسط آقای فريدون شريف زاده كه در آن زمان تحصيلات عاليه خود را در كشور تركيه به پايان رسانيده بود ارائه شد. نامبرده در كالج البرز اين ورزش را متداول نمود و سپس ساير مربيان ورزش در كشور به ترويج آن مبادرت ورزيدند. آهنگ گسترش بسكتبال در ايران نيز مانند ساير كشورهاي جهان بسيار سريع بود بطوريكه بيش از ۱۰ سال از آن تاريخ نگذشته بود كه تيم بسكتبال كشور ما در بازي هاي المپيك ۱۹۴۸ لندن شركت نمود.
