فنر زدن+بالن زدن
همان طور كه تمام سلول های بدن اكسیژن و مواد غذایی لازم برای حیات را از طریق عروق خونی دریافت می كنند، قلب هم از طریق رگ های خونی كه در سطح و داخل ماهیچه قلب قرار دارند، تغذیه می شود. نام این عروق خونی، سرخرگ های كرونری است. برخی عوامل مانند استعداد ژنتیكی، فشار خون بالا، مرض قند یا دیابت، استعمال مستقیم یا غیرمستقیم انواع دخانیات، اضافه وزن و چاقی، استرس و تغذیه نادرست و چربی خون بالا می توانند سرخرگ كرونری را تنگ كنند.
گاهی این تنگی به حدی شدید می شود كه جریان خون نمی تواند به سلول های ماهیچه قلب برسد و به اصطلاح <سكته قلبی> یا انفاركتوس میوكارد رخ می دهد. در واقع، بسته شدن سرخرگ های كرونری باعث می شود اكسیژن و مواد مغذی به سلول های ماهیچه قلبی یا همان میوكارد نرسد و این سلول ها پس از چندین دقیقه می میرند و از بین می روند.
تصویر برداری از رگ های قلب
در حدود نیم قرن است كه امكان تصویربرداری از رگ ها به ویژه سرخرگ های كرونری فراهم شده است. در این كار، با ایجاد یك سوارخ كوچك بر روی یكی از رگ های كشاله ران، یك لوله خاص (كاتتر آنژیوگرافی) را به دهانه سرخرگ كرونری می رسانند و با تزریق ماده حاجب درون سرخرگ های كرونری و فیلم برداری یا اشعه ایكس از وجود هر گونه تنگی در این رگ ها اطلاع حاصل می شود. بدین ترتیب در بسیاری از بیماران پیش از آنكه تنگی پیشرفت كرده، به سكته قلبی منجر شود، می توان تنگی را ملاحظه كرد و برای آن كاری كرد. ولی چه كار؟
بالن زدن در رگ های قلب
پژوهش های علمی دانشمندان پزشكی نشان داد كه می توان این تنگی ها را به گونه ای برطرف كرد كه نیاز به جراحی قلب نداشته باشد. در واقع برجستگی هایی كه درون سرخرگ كرونری باعث تنگی می شوند اكثرا به گونه ای هستند كه با وارد آوردن فشاری به آنها متلاشی می شوند و رگ باز می شود.
این كار را می توان با وارد كردن یك بادكنك یا به قول فرنگی ها بالون خیلی كوچك درون سرخرگ كرونری و باد كردن آن درست در محل تنگی به انجام رساند. این كار در ابتدا با هیجان زیادی آغاز شد، با این تصور كه می توان بدون جراحی از پس تنگی سرخرگ های كرونری برآمد. اما دیری نگذشت كه مشاهده شد در این بیماران و درست در محل تنگی قبلی، دوباره برجستگی ایجاد می شود و بیمار را دچار تنگی سرخرگ كرونری می كند.
اسنتت کرونری یا فنر قلبی
در سال ۱۹۸۷ میلادی نتایج پژوهش عده ای از پزشكان در یكی از مجلات معتبر بین المللی منتشر شد كه نشان می داد در صورتی كه پس از بالون زدن یك استنت در محل برجستگی پیشین قرار گیرد، از بروز مجدد تنگی و بسته شدن سرخرگ كرونری جلوگیری می كند. سیگوارت و همكارانش در آن سال ها تصور نمی كردند، این خدمت بزرگ آنها در كمتر از ۲۰ سال چه انقلابی در درمان بیماری های عروقی قلبی و حتی سایر رگ های بدن به وجود خواهد آورد. استنت یا فنر درون رگ در واقع یك لوله ظریف فلزی است كه قسمت های زیادی از آن بریده و شكل نهایی آن بسیار شبیه به یك فنر می شود.
این فنر با قرار گرفتن در محل ضایعه قبلی، از رشد دوباره برجستگی در آن محل جلوگیری می كند، ولی نه همیشه. گاهی اوقات با وجود اینكه یك فنر در محل ضایعه قبلی قرار گرفته است، باز هم رشد سلول های داخل رگ یا با احتمال كمتر، تشكیل یك لخته خون در داخل فنر باعث تنگی و گاهی بسته شدن سرخرگ كرونری می شود. از سال ۱۹۸۷ تاكنون انواع مختلفی از این فنرهای درون رگ به بازار آمده اند.
شكل فیزیكی فنر، جنس فلز به كار رفته در آن، پوشش های مختلف فعال و غیرفعال بر روی این فنرها و بالاخره تلاش برای سهولت كارگذاری آنها و تسهیل كار پزشكان از جمله مهم ترین مواردی بوده است كه تولیدكنندگان فنرهای درون رگ توانسته اند آنها را بهبود ببخشند. بدیهی به نظر می رسد كه این پیشرفت ها در تولید این وسیله توانسته در برخی موارد باعث بهبود نتایج و كاهش احتمال تنگی دوباره در سرخرگ كرونری بشود ولی گمان می رود تا حصول نتیجه مطلوب هنوز راه زیادی در پیش است.
فنر پوشیده شده با دارو یا استنت دارویی
یكی از گران ترین و پر هیاهوترین انواع فنرهای درون رگ، استنت دارویی است. این فنر درون رگ با لایه ای محتوی دارو پوشیده شده است كه پس از قرارگیری در محل ضایعه به طور معمول ظرف ۳ تا ۸ هفته دارو را در محل به تدریج آزاد می كند. قرار است این داروها از بروز حاد تنگی مجدد در داخل فنر جلوگیری كند، اما آیا پژوهش های علمی هم این حرف را تائید می كند؟
نتایج پژوهش های موجود، پزشكان و مسئولان بیمه های كشور را متقاعد كرده است كه در برخی از موارد كه تنگی سرخرگ كرونری در جاهای خاصی قرار دارند، فنرهای پوشیده شده با دارو نتایج بهتری نسبت به سایر فنرها دارند اما در سایر موارد هنوز تحقیقات نتایج بهتری را ارائه نكرده است. با وجود این، گاه پزشكان جانب احتیاط را می گیرند و هزینه ای حدود ۵ تا ۶ برابر بیشتر را حتی برای مواردی كه به فنر دارویی نیاز ندارد، به بیمار توصیه می كنند.
سایر انواع استنت
در این میان برخی از انواع فنرهای درون رگ با مواد غیرفعال پوشیده شده اند. سازندگان این نوع فنرها مدعی هستند كه نتایج به كارگیری این فنرها در مواردی كه هنوز برتری استفاده از فنرهای دارویی به اثبات نرسیده، بهتر از فنرهای ساده است.
این تولیدكنندگان سعی كرده اند روی فنرها را با مواد غیر دارویی بپوشانند تا واكنش بدن نسبت به فلز به كار رفته در این فنرها را به حداقل برسانند و میزان بروز دوباره و سكته قلبی را كم كنند. هزینه این نوع استنت ها حدود ۲ تا ۳ برابر استنت های ساده است. از سوی دیگر برخی از تولید كنندگان با ساخت فنرهای درون رگ از انواع گوناگون فلزات سعی كرده اند ضمن تلاش برای بهبود نتایج برای بیماران، كارگذاری استنت را برای پزشكان تسهیل كنند.
دیدگاهی به آینده
تمام این صحبت ها در حالی ا ست كه به نظر می رسد فن آوری ها و كشف های نوینی مانند استفاده از سلول های بنیادی، زندگی نامه فنرهای درون رگ را زود هنگام ببندد و نتایج مطمئن تری را برای بیماران به ارمغان آورد. از سوی دیگر، تلاش دانشمندان ژنتیك انسانی همچنین نوید می دهد كه در افقی دورتر بتوان با اصلاح ژن های مولد تنگی سرخرگ های كرونری، پیش از هر واقعه ای از بروز آن به طور كامل پیشگیری كرد. آری. صد سال پیش هم كسی تصور نمی كرد یك روز انسان روی كره ماه قدم بگذارد.
بیشتر بدانیم:
