عوارض مصرف زياد ويتامين ها

مصرف روزانه بیش از یک مولتی ویتامین در دراز مدت منجر به عوارض خطرناکی می شود. بیشترین خطر ھم مربوط به زیاده روی در مصرف مولتی ویتامین ھای حاوی آھن یا کلسیم است.و همچنین در ادامه با عوارض مصرف زياد ويتامين ها آشنا می شویم.

ويتامين A

چنانچه منابع حيوانی غنی از ويتامين A مانند جگر، به مقدار زياد و مکرر مصرف شوند، می تواند موجب در کبد شود. در بعضی موارد ديده شده که مصرف زياد و مکررمواد حاوی کاروتنوئيدها پيش ساز ويتامين A مانند آب هويج ، آب گوجه فرنگی و آب ساير سبزی ها يا ميوه های حاوی ويتامين A بروز مسموميت حاصل از تجمع ويتامين رنگ زرد در پوست ايجاد می نمايد.

برخی از افراد تصور مي کنند که عوارض مصرف زياد ويتامين ها اختلالات کبدی و بروز يرقان در شخص می شود. اين تصور صحيح نيست و مصرف منابع گياهي ويتامين A به طور معمول هيچ گونه عارضه اي در کبد ايجاد نمي کند و رنگ زرد حاصله، ارتباطي با يرقان ندارد، بکله اين زردی در پوست به علت تجمع کاروتن که زرد رنگ است می باشد. در اين حالت، مخاط پوست زرد نمي شود، در حالی که در يرقان رنگ زرد مخاط ها علامت مشخصی است.

با قطع مصرف منابع غذايی کاروتن چه می شود؟

زردی پوست به زودي برطرف مي شود. بنابراين مي توانيم بدون نگراني از مسموميت حاصل از تجمع ويتامين ها و مواد معدني، از منابع غذايي سرشار از ويتامين ها و املاح استفاه کنيم و از خواص بسيار مفيد و حياتي آنها بهره ببريم.

اما چنانچه بر اثرات مکمل هاي دارويي مانند انواع قرص، کپسول و منابع تزريقي ويتامين ها و املاح مروری داشته باشيم، به اين نتيجه مي رسيم که مصرف مداوم و مکرر اين مواد، عوارض و اختلالات ناشي از مسموميت ويتاميني و مواد معدني را در انسان ايجاد مي نمايد.

مصرف مکرر قرص های حاوی ويتامين A با ميزان بالا

مصرف مکرر قرص هاي حاوي ويتامين A با ميزان بالا ممکن است موجب بروز مسموميت ويتايمنی در بدن شود. از عوارض مسموميت با ويتامين A مي توان تغييرات در پوست خشک شدن و پوسته پوسته شدن، شکنندگي ناخن ها، ريزش مو، خشکي لب ها، ترک خوردن گوشه ي دهان، خشکي بيني و چشم ها، التهاب لثه ها، بي اشتهايي، خستگي و کوفتگي، سردرد، تحريک پذيري،استفراغ در کودکان و شيرخواران را نام برد.

در مادران باردار مسموميت ، خطر نقص عضو جنين را به همراه دارد. در حالي که مصرف منابع غذايي اين ويتامين، با دارا بودن اثرات مفيد در سلامت انسان از قبيل تاثير در رشد بدن، سلامت پوست و مخاط ها، تقويت بينايي و حفظ مقاومت بدن در برابر عفونت ها و بيماري ها، باعث مسموميت ويتاميني و عوارض ناگوار ناشي از آن نخواهد شد. به خصوص چنانچه انسان از منابع گياهی ويتامين A از قبيل سبزی های برگ سبز مانند اسفناج و کلم بروکلی  و سبزی های با رنگ نارنجی و نارنجی مايل به قرمز مانند هويج، گوجه فرنگی و کدو حلوایی و نيز ميوه هايي مانند زردآلو، طالبی، انبه و هلو استفاده نمايد، در معرض خطر عوارضي ناشي از مسموميت اين ويتامين قرار نخواهد گرفت.

ويتامين D

ويتامين D نيز از دسته ي ويتامين هاي محلول در چربي است و مصرف بيش از حد آن، به خصوص اگر  همراه با مصرف زياد کلسيم باشد، می تواند به مسموميت منجر شود.

استفاده از قرص و آمپول ويتامين D با ميزان بالا و به طور مکرر، مي تواند عوارضی از قبيل رسوب کلسيم در بافت هاي نرم مانند کليه ها، ريه ها، قلب و گوش ايجاد نمايد که در کليه ها موجب بروز سنگ کليه، در ريه ها و قلب باعث عوارض ريوی و قلبی، و در گوش به اختلالات شنوايی و کری منجر مي شود. همچنين عوارض ديگري مانند سردرد، تهوع، استفراغ، ضعف، تشنگي زياد، افزايش حجم ادرار، يبوست، تاخير در رشد در شيرخواران ، اختلالات گوارشی و شکنندگي استخوان ايجاد مي شود.

با توجه مختصری درمي يابيم که با وجود آن که ويتامين D برای سلامت انسان بسيار ضروری است و تاثير مهمي در رشد و استحکام استخوان ها و دندان ها دارد و نيز کمبود آن موجب بروز راشيتيسم، نرمي استخوان در بزرگسالان و پوکي استخوان به خصوص در سالمندان مي شود، ولي استفاده ي نا به جا و بيش از حد لازم اين ويتامين مي تواند اختلالات مهم و ناگواری بر سلامت انسان به جاي گذارد و انسان را در معرض عوارض فراواني قرار دهد.

ویتامین دی: مزایا ، کمبود ، منابع و دوز

قرص های ویتامینی و نقش آن در ورزش

چه ویتامین هایی سبب تقویت حافظه می شوند؟

ويتامين E

ويتامين E از ديگر ويتامين هاي محلول در چربي است. اين ويتامين به طور طبيعي در جوانه ها غلات و حبوبات، غلات سبوس دار و روغن های گياهی وجود دارد.

ويتامين E از ويتامين هاي ضروري براي انسان است و موجب سلامت و استحکام غشاهای سلولي و  محافظت سلول مي شود. اين ويتامين جزو ويتامين هاي آنتي اکسيدان مي باشد و در پيشگيري از بروز سرطان و بيماري هاي قلبي- عروقي موثر مي باشد. اثرات ويتامين E در پيشگيری از بيماري هاي ديگري نيز به اثبات رسيده است.

مسموميت حاصل از مصرف زياد ويتامين E کمتر از ساير ويتامين های محلول در چربی است، زيرا بدن ، انسان قادر به تحمل مقادير بالاي اين ويتامين است، ولی چنانچه ويتامين E در مقادير خيلي بالا و به صورت قرص، کپسول يا فرم هاي تزريقی مصرف شود، باعث مسمويت ويتاميني در بدن مي شود.

عوارض حاصل از مصرف خيلی زياد مکمل ويتامين E

• مانع استفاده ي بدن از ساير ويتامين هاي محلول در چربي مي شود. بنابراين ممکن است انسان در معرض کمبود ساير ويتامين هاي محلول در چربي قرار گيرد.
• با رسوب کلسيم در استخوان ها اختلال ايجاد مي کند.
• موجب اختلال در ذخيره ي ويتامين A در کبد مي شود و مقدار آن را کاهش می دهد.
• می تواند زمان انعقاد خون را نيز افزايش دهد.

مصرف منابع غذايي ويتامين E در حفظ سلامت انسان تأثير مهمي دارد و چنانچه به مقدار زياد مصرف شود خطر مسموميت و ايجاد عوارض و اختلالات ناشي از آن را ندارد. بنابراين بهتر است به جاي مصرف منابع ، دارويي ويتامين E از منابع غذايي آن استفاده شود.

ويتامين B1

تيامين يا ويتامين بی یک از ويتامين های محلول در آب است که در سلامت اعصاب نقش مهمي دارد و کمبود آن باعث ايجاد عوارض عصبي می شود.

براساس تحقيقات، تزريق مقادير بالاي اين ويتامين عوارضي از قبيل سردرد، تشنج ، ضعف عضلات، بی نظمي در ريتم قلب آريتمی قلبی و واکنش هاي آلرژيک را ايجاد مي نمايد. در حالي که استفاده از منابع غذايی سرشار از ويتامين بی یک نه تنها در انسان عارضه اي ايجاد نمي کند، بلکه در حفظ سلامت و فعاليت  سيستم عصبی نقش مهمي به عهده دارد.

ويتامين B3

نياسين يا ويتامين B3 از ديگر ويتامين هاي گروه می باشد  B که در منابعي مانند گوشت کم چرب، مرغ، ماهي، بادام زميني و مخمر يافت مي شود.

اين ويتامين در سوخت و ساز مواد انرژی زا نقش مهمی دارد. همچنين در تنفس داخل سلولی دخالت دارد.

مضرات استفاده مکرر از منابع دارويی نياسين عبارتند از:

1. عوارض آلرژيک، از قبيل گر گرفتگي
2. تشديد جراحات بيماران مبتلا به زخم معده
3. تشديد عوارض آسم
4. به جا گذاشتن اثرات سمي در کبد
5. ايجاد اختلالات کبدي

ويتامين B6

يکی ديگر از ويتامين هاي گروه Bپيريدوکسين يا ويتامين B3 hست که در سلامت اعصاب و نيز خون سازی موثر است.

اين ويتامين در موادي مانند گوشت، غلات سبوس دار، سبزي ها و مغزها وجود دارد که با مصرف اين مواد نياز انسان به اين ويتامين تامين مي گردد، ولي استفاده ي زياد و بي رويه از منابع دارويي ويتامين B6 مي تواند به ايجاد عوارض عصبي همراه با اختلالات در راه رفتن، ضعف و بي خوابي منجر شود.

اسيد فوليک

اسيد فوليک از ويتامين هاي گروه B محسوب مي شود و در خون سازي تأثير مهمي دارد. اگر مکمل اين ويتامين به مقدار زياد مورد استفاده قرار گيرد، ترکيبات غيرقابل جذبي با روي تشکيل مي دهد، در نتيجه از جذب اين عنصر جلوگيري مي کند و موجب دفع روي و عوارض کمبود اين ماده ي معدني در بدن مي شود.

ويتامين C

ويتامين C در آب محلول است که مانند ويتامين هاي گروه B در سلامت انسان اثرات مهمي دارد و در حفظ  مقاومت بدن در برابر بيماري ها، استحکام بافت پيوندي، استحکام و سلامت استخوان ها، دندان ها و لثه موثراست.

اين ويتامين در منابع گياهي مانند سبزي هاي برگ سبز و ديگر انواع سبزي مانند: گوجه فرنگي، فلفل سبز، فلفل دلمه اي و نيز ميوه هايي مانند مرکبات ، توت فرنگي و کيوي به مقدار قابل توجهي وجود دارد.

چون اين ويتامين جزو ويتامين هاي آنتی اکسيدان محسوب مي شود، در پيشگيری از سرطان موثر است. چنانچه اين ويتامين از طريق منابع غذايي جذب بدن شود، موجب حفظ سلامت انسان و افزايش مقاومت در برابر عفونت ها مي شود، وليزياده روي در مصرف منابع دارويي آن باعث ايجاد اختلالات گوارشي، اسهال، خطر ابتلا به سنگ اگزالات در مجاری ادراري و آدابتاسيون با مقادير بالا يعنی بدن به مقادير بالای اين ويتامين عادت مي کند و ديگر منابع غذايي پاسخگوی نياز انسان به ويتامين C نخواهد بود.

بیشتر بخوانید:

آیا ویتامین ها می توانند به افزایش جریان خون کمک کنند؟

بهترین ویتامین‌ها برای افزایش قدرت ،رشد عضلات و ریکاوری

بهترین زمان برای مصرف ویتامین ها

نقش ویتامین D در جلوگیری از بیماری ها!

منابع:عوارض مصرف زياد ويتامين ها

خانم برلیانت بزرگمهر(کارشناس ارشد تغذیه)
مقاله ای که مشاهده می کنید در این گروه ثبت شده است:سلامتی و بیماریها