پای پرانتزی چیست؟
ژنو واروم اصطلاحی لاتین است که برای توصیف پاهای پرانتزی استفاده می‌شود. این وضعیت ممکن است از نوزادی تا بزرگسالی بروز کند و علل بسیار متنوعی داشته باشد. با شدت گرفتن، بیمار ممکن است چرخش جانبی زانو و راه رفتن اردکی را نشان دهد. ممکن است اثرات ثانویه در مفصل ران و مچ پا نیز به وجود آورد. پای پرانتزی ممکن است با اختلاف عملکرد اندام به صورت یک طرفه و یا عملکرد دو طرفه ایجاد شود.
سابقه خانوادگی و سابقه پزشکی ممکن است سرنخ‌هایی را برای احتمال تداوم یا پیشرفت زانوی پرانتزی در فرد نشان دهد. در افراد مبتلا به این بیماری ، وضعیت قرارگیری استخوان ساق پا (درشت نی) با استخوان ران، نامناسب و نادرست است. پای پرانتزی در نوزادان تازه متولد شده رایج است. در كودكان بزرگ‌تر و بزرگسالان، این بیماری معمولاً به دلیل استخوان بندی نامناسب ناشی از راشیتیسم، سرطان یا آرتروز ایجاد می‌شود. مشاغل خاص می‌تواند خطر ابتلا به زانو را افزایش دهد.
وقتی که فرد در حالت پا جفت ایستاده ولی بین زانوها فاصله وجود داره، می گیم این فرد زانوی پرانتزی داره.
از جمله عللی که در به وجود آمدن و تشدید این مشکل نقش دارند:
- کمبود کلسیم
- کمبود ویتامین D3
- ضعف عضلانی
- عفونت و تومور
- آرتروز در بزرگسالان
- مادرزادی
به طور معمول، هیچ درمانی برای نوزادان لازم نیست. پاهای کودک با شروع به راه رفتن، معمولاً بین ۱۲ تا ۱۸ ماهگی، شروع به صاف شدن می‌کند. در بیشتر موارد، هیچ عارضه جانبی ماندگاری وجود ندارد. اگر کودک بیش از ۲ سال دارد و مشکل زانوی پرانتزی هنوز رفع نشده است حتماً برای درمان به متخصص حرکات اصلاحی باید مراجعه شود. در سن رشد و قبل از شکل‌گیری استخوان‌ها درمان پای پرانتزی بسیار راحت‌تر از سن بزرگسالی است.
تشخیص پای پرانتزی
تشخیص پای پرانتزی آسان است اما متخصص می‌تواند تشخیص دهد که این بیماری تا چه حد شدید است یا اینکه ناشی از یک بیماری زمینه‌ای است یا خیر. در حین مراجعه به متخصص او به کمک تست‌های مخصوص، پاها را اندازه‌گیری کرده و راه رفتن فرد را مشاهده می‌کند. آنها ممکن است برای دیدن هرگونه ناهنجاری استخوانی در پاها و زانوها، یک پرتونگاری یا آزمایشات تصویربرداری دیگری تجویز کنند که به تشخیص بهتر و سریع‌تر وجود زانوی پرانتزی کمک کند. همچنین ممکن است آزمایش خون را برای کمک به تعیین اینکه آیا مشکل شما ناشی از بیماری دیگری مانند rickets یا Paget’s disease است، تجویز کنند.
درمان پای پرانتزی چقدر طول می‌کشد؟
درمان‌های سخت و خاص معمولاً برای نوزادان و کودکان نوپا توصیه نمی‌شود، مگر اینکه شرایط حادی مشخص شود. در صورت شدیدتر شدن و بدتر شدن بیماری، یا در صورت تشخیص بیماری دیگری که باعث ایجاد پای پرانتزی شده، ممکن است درمان توصیه شود. گزینه‌های درمانی پای پرانتزی شامل موارد زیر است:
- استفاده از صندل و کفی کفش‌های طبی و مخصوص
- حرکات اصلاحی
- استفاده از بریس
- گچ گیری
- در موارد شدید جراحی برای اصلاح ناهنجاری‌های استخوانی
- درمان بیماری‌هایی که باعث پای پرانتزی شده‌اند.
درمان‌های جراحی
در کودک در حال رشد ممکن است از جراحی جهت رشد هدایت شده و حداقل برش برای تشویق اندام به رشد تدریجی صحیح و در راستای مستقیم استفاده شود. جراحی در در نوجوانان بالغ از نظر اسکلتی و در بزرگسالان، درمانی برای صاف کردن پا است. از اشعه ایکس برای تعیین محل و میزان تغییر شکل استفاده می‌شود.
تنها گزینه درمان برای افراد با پای پرانتزی شدید، عمل جراحی است. برای درمان افرادی که صفحات رشد آنها بسته شده باشد، ابتدا استخوان‌ها شکسته می‌شود و استخوان را صاف می‌کنند و در نهایت این ناهنجاری اصلاح می‌شود. در این روش، درمان به صورت قطعی است و پس از جراحی ۱ تا ۱.۵ سانتیمتر قد فرد بلندتر می‌شود. افرادی که کاندیدای درمان پای پرانتزی با جراحی هستند افرادی هستند که با احساس درد در مفاصل به پزشک مراجعه می‌کنند.
در بیشتر موارد، استخوان درشت نی درمان می‌شود، اما شرایطی وجود دارد که استخوان ران یا هر دو استخوان ران و استخوان درشت نی تحت درمان قرار می‌گیرند. در صورت تغییر شکل متوسط، استئوتومی به طور معمول با تثبیت داخلی (وارد کردن یک صفحه یا میله در پا) تثبیت می‌شود. هنگامی که عدم تطابق شدیدتر باشد، اصلاح مجدد تدریجی اندام از طریق استئوتومی با فیکساتور خارجی انجام می‌شود. با استفاده از فیکساتورهای خارجی، صفحه و یا میله‌ها به استخوان وارد میشوند و پس از مدتی از بدن خارج میشوند تا به یک ساختار تثبیت کننده خارجی متصل شوند. در بعضی موارد، وجود پای پرانتزی باعث کوتاه شدن یک پا از پای دیگر می‌شود. با استفاده از جراحی و افزایش و کاهش طول اندام می‌توان این مورد را نیز اصلاح کرد.
علائم زانو پرانتزی
- ساییدگی بیش از حد کناره خارجی کفش
- تغییر زاویه کشکک‌ها و حرکت آنها به داخل
- ضعف عضله دو سر رانی
- کوتاهی عضلات ناحیه داخلی، نظیر عضلات نیمه غشایی و نیمه وتری، راست داخلی و درشت نی قدامی
- کاهش ارتفاع پایین تنه
- کشیدگی رباط‌ها و کپسول خارجی زانو، کوتاهی رباط‌ها و کپسول جانبی داخلی زانو و مچ پا
- آرتروز زودرس
- زانو درد و احساس خستگی زودرس
- چرخش ساق
- راه رفتن اردک‌وار
عوارض زانوی پرانتزی
در اثر این حالت بعضی عضلات اطراف زانو سفت و بعضی ضعیف میشوند. در نظر بگیرید زانویی که به بیرون انحراف پیدا کرده، عضلاتی که در خارج ران قرار دارند، کوتاه و سخت می شوند و برعکس، عضلاتی که در سمت داخل ران قرار دارند، طویل و شل میشوند.
کشکک زانو به سمت خارج منحرف می‌شود بنابراین لیگامان‌هایی که از طرف خارج به کشکک‌ها می‌چسبند، سخت و آنهایی که از داخل می‌چسبند، شل میشوند (لیگامان رتیناکولوم).
تاندون عضلات هنگام چسبیدن به استخوان‌ها دارای ساختارهایی در زیر خود هستند که مانند بالشتک از چسبیدن تاندون به استخوان جلوگیری می‌کنند. به این بالشتک‌ها «بورس» گفته می‌شود.
عضلات در معرض کشش، فشار بیشتری به این بالشتک‌ها وارد و آنها را دچار التهاب می‌کنند، حالتی که در افراد مبتلا به آرتروز زانو زیاد دیده می‌شود و به آن «بورسیت» می‌گویند. این بورسیت‌ها نیز باید درمان شوند.
درجات زانوی پرانتزی
- زانوی پرانتزی خفیف
- زانوی پرانتزی متوسط
- زانوی پرانتزی شدید
درمان افراد در سن رشد
درمان پای پرانتزی برای کودکانی که صفحات رشد آنها بسته نشده باشد و استخوان بندی شکل نگرفته باشد، با دارو و تمرینات اصلاحی امکان‌پذیر است. استفاده از صندل و کفی‌های طبی کفش و فعالیت‌های ورزشی که توسط متخصص حرکات اصلاحی تجویز شده است نیر در درمان این افراد مؤثر است. معمولا در این گروه از افراد پای پرانتزی خفیف است.
درمان افراد بزرگسال
برخی مواقع فرد دارای پای پرانتزی احساس درد ندارد اما از شکل دفرمه شده‌ی پاهای خود شکایت دارد و به پزشک مراجعه می‌کند. در این مواقع افراد با روش درمانی جراحی و غیر جراحی اقدام به اصلاح بد فرمی پاها می‌کنند که علاوه بر درمان بدشکلی پاها، از ساییدگی پاها و مفاصل پیشگیری می‌شود.
هیچ پیشگیری شناخته شده‌ای برای جلوگیری از ایجاد پای پرانتزی وجود ندارد. در برخی موارد، ممکن است بتوانید از شرایط خاصی که باعث ایجاد پای پرانتزی میشوند، جلوگیری کنید که برای شناخت این شرایط و وضعیت‌ها متخصص حرکت اصلاحی بهترین فرد جهت راهنمایی است.
پیلاتس
این ورزش توسط خالق آن جوزف پیلاتس، در سال ۱۹۲۰ اختراع شده است. مطابق با اصول پیلاتس، او فعالیت های ورزشی پیلاتس را با عنوان “Contrology”، یعنی کنترل قسمتهای بدنتان با کمک انسان و کمک تجهیزات اساسی ابداع کرده است. که این فعالیت ها شامل انعطاف پذیری کم ضربه، قدرت عضلانی و استقامت است. پیلاتس در دستیابی به وضعیت کامل و تقویت تدریجی عضلات به اصلاح در زانوی پرانتزی کمک می کند.
کشش
کشش یکی از بهترین روش‌ها برای تنظیم بدن در برابر سطحی است که به آن عادت نکرده است. کشش به عضلات توانایی افزایش نقاط قوت خود را با افزایش استقامت می دهد. همراه با ماساژ ، حرکات کششی در جلسات آمادگی جسمی فرد الزامی است. با کشش، ماهیچه ها و استخوان‌های پا انعطاف پذیر می شوند و به آرامی شکل می گیرند. همچنین منجر به تصحیح وضعیت زانوی پرانتزی در حین راه رفتن می شود.
تمرین های تقویت زانو برای زانوی پرانتزی
زانوی پرانتزی، شرایطی که مانع از لمس زانوها یا مچ پا در هنگام ایستادن می شود، می تواند فعالیت بدنی و ورزش را دشوار کند. علاوه بر این، زانوی پرانتزی می تواند باعث ضعف و و قوس زانو به داخل شود. انواع تمرینات وجود داشته که می تواند به تقویت عضلات ناحیه زانو کمک کند. اگرچه ورزش نمی تواند زانوی پرانتزی را اصلاح کند، اما می تواند فعالیت بدنی را آسان تر و راحت تر کند.
تمرین حلقه همسترینگ
پشتی صندلی را بگیرید تا به شما در حفظ تعادل کمک کند. تمام وزن بدن را در پای چپ خود قرار دهید. به آرامی پای راست خود را از زمین بلند کرده و پاشنه پا را در جهت باسن خود بلند کنید تا جایی که پای شما زاویه ۹۰ درجه را تشکیل دهد. تمرین را حدود پنج ثانیه نگه دارید و سپس به آرامی پای خود را به حالت شروع پایین بیاورید. یک بار دیگر تکرار کنید و سپس به پای دیگر تغییر دهید.
تمرین در حالت نشسته/تکیه داده به دیوار
مستقیماً در حالی که پشت خود را به یک دیوار تکیه داده اید بایستید. پاهای خود را به گونه ای قرار دهید که به اندازه عرض یک شانه از یکدیگر فاصله داشته باشند و انگشتان دست شما رو به جلو باشد. چند قدم از دیوار فاصله بگیرید یعنی تا حدود یک یا دو پا از آن فاصله بگیرید. زانوهای خود را خم کرده و به آرامی از دیوار جدا کنید، و پشت خود را در مقابل آن فشرده نگه دارید. تصور کنید که شما در یک صندلی نامرئی نشسته اید. تمرین را حدود یک دقیقه نگه دارید و سپس به حالت شروع برگردید.
در کنار پله یا سکوی ۶ اینچی بایستید. پای راست خود را روی پله قرار دهید و بدن خود را بلند کنید، به این ترتیب اجازه می دهید پای چپ شما در حالت آویزان باشد. تمرین را حداقل برای سه ثانیه نگه دارید و سپس به آرامی خود را به سمت پایین بیاورید. در صورت تمایل تمرین را تکرار کنید. جهت را تغییر دهید و با پای چپ خود قدم بگذارید. به تدریج با قویتر شدن در ست ها، مدت زمان نگه داشتن پا را افزایش دهید.
حرکت پل باسن
به پشت روی زمین دراز بکشید؛ زانوهای‌تان را تا ۹۰ درجه خم کنید؛ باسن‌تان را به‌آرامی بالا بیاورید و در موقعیت حرکت پل باسن قرار بگیرید؛ موقع انقباض عضلات سرینی حدود ۲ ثانیه در همان حالت بمانید؛ وقتی انجام این حرکت برای‌تان آسان شد، می‌توانید پل باسن را به‌صورت تک پا هم انجام دهید؛ این حرکت اصلاحی برای درمان پای پرانتزی را در ۲ ست ۱۰ تایی تمرین کنید.
نوع تغذیه برای زانوی پرانتزی
کمبود ویتامین D دلیل اصلی زانوی پرانتزی است. غذاهای حاوی ویتامین D (تخم مرغ، ماهی چرب، پنیر، شیر سویا، غلات، کبد و گوشت گاو و غیره) و مکمل ها را مصرف کنید. نور آفتاب بهترین منبع ویتامین D. است.
درمان زانوی پرانتزی نیز می تواند با جراحی موسوم به برش استخوان ساق پا انجام شود. عمل جراحی زانوی پرانتزی توسط یک جراح ارتوپدی انجام می شود. هند بهترین بیمارستان‌های ارتوپدی را برای معالجه زانوی پرانتزی با بیشترین هزینه در اختیار دارد.
ماساژ برای زانوی پرانتزی
ماساژدرمانی برای کودکان بسیار مفید است. ماساژ در یک زمان طولانی انجام می‌شود؛ چون درمان‌گر، به‌طور متداول پای کودک را ماساژ می‌دهد. انجام ماساژ در کاهش انحنای پای کودک مفید است. البته برای ماساژدادن به یک تراپیست ماهر نیاز است.
سخن پایانی
پای پرانتزی یک ناهنجاری بدنی است که راه‌های زیادی از جمله جراحی و انجام حرکات اصلاحی پای پرانتزی برای درمان و بهبود این عارضه وجود دارد. در این مطلب به‌طور مفصل به پای پرانتزی و روش‌های درمانی انحنای پا پرداختیم. همچنین چندین تمرین اصلاحی برای این مشکل معرفی کرده‌ایم.
تمرینات کگل برای مردان،فواید ونحوه انجام آنها
علل مختلف ناهنجاری شانه های نابرابر ودرمان
درمان عارضه پشت گرد با حرکات اصلاحی