گل گاوزبان یک گیاه علفی به طول ۷۰ – ۴۰ سانتی‌متر است. این گیاه در مزارع و گاهی زمین‌های بایر می‌روید. منشأ اولیه آن دمشق بوده است.از تجزیه شیمیایی این گیاه مهم‌ترین ماده‌ای که به دست می‌آید نیترات دو پتاس می‌باشد و بیشتر خواص آن مربوط به این ماده است.گل گاوزبان دارای طبیعت گرم و اثر نشاط‌آور، مقوی تمام بدن و آرامش‌بخش است. در معالجه تب‌های دانه‌ای مانند سرخک، آبله‌مرغان مصرف دم کرده آن با لیموعمانی اثر شفابخشی دارد. این دم کرده در درمان دردهای ناشی از سنگ کلیه و دفع سنگ مثانه نیز بسیار مفید است. اگر دچار آلرژی‌های فصلی می‌باشید توصیه به مصرف دم کرده گل گاوزبان است. دم کرده گل گاوزبان برای درمان جوش‌های دهان، آفت دهانی بسیار نافذ است.
گل گاو زبان سرد است یا گرم؟
در بیشتر متون طب ایرانی، طبیعت گل گاوزبان گرم و تر عنوان شده است. گل گاو زبان سرشار از آنتی اکسیدان، فلاونوئید، آنتو سیانین، اسید گاما لینولئیک، کولین، ویتامین های B، ویتامین C، منیزیم، کلسیم، آهن و پتاسیم می باشد.
در ایران، گل ها و برگ های گل گاو زبان را خشک می کنند و از آن برای تهیه چای و دمنوش و عرق گل گاو زبان استفاده می کنند.
خواص درمانی گل گاوزبان
- تقویت کننده اعصاب و روان و حواس پنجگانه، و نشاط‌آور است.
- گل گاو زبان و برگ های تصفیه کننده خون است.
- آرام کننده اعصاب است.
- ادرار آور است.
- گل گاو زبان کلیه ها را تقویت می کند.
- سرماخوردگی را برطرف می کند.
- برگ تازه گل گاو زبان برای درمان جوش‌های چرکین دهان اطفال، برفک، سستی بیخ دندان و رفع حرارت دهان موثر است.
- عرق گل‌گاوزبان برای امراض سوداوی، وسواس و خفقان مفید است.
- گل گاو زبان دارای منیزیم بوده و از سرطان پیشگیری می‌کند.
- در درمان اختلال حواس کاربرد فراوانی دارد.
- گل گاو زبان شکم را نرم و کیسه صفرا را باز می‌کند، اَخلاط سوخته سوداوی را از معده خارج و عوارض آن را از بین می‌برد.
- در تنظیم اختلالات ادراری و تعریق، موثر است.
- بی اختیاری دفع ادرار را درمان می کند.
- التهاب و ورم کلیه را درمان می کند.
- گل گاو زبان در درمان بیماری سرخک و مخملک مفید است.
- ضماد برگ های گاو زبان برای رفع ورم موثر است.
- برگهای گاوز بان را بپزید و مانند اسفناج از آن استفاده کنید.
- برگهای تازه گل گاو زبان دارای مقدر زیادی ویتامین C می باشد و در بعضی از کشورها آنرا داخل سالاد می ریزند.
دم‌کرده گل گاوزبان، دمنوشی برای سرماخوردگی
گاهی اوقات سرفه‌های فصل سرما را هیچ قرص و شربتی درمان نمی‌کند اما تجویز یک جوشانده سنتی مانند گل گاوزبان به صورت مرهمی قوی عمل خواهد کرد. دکتر نرجس گرجی، متخصص طب سنتی ایران، دم‌کرده گل گاوزبان را به همراه کمی لیمو عمانی، یک دمنوش مناسب برای مقابله با سرماخوردگی دانست و گفت: این دمنوش به شرط ترش نبودن به خصوص در ابتدای شروع علائم سرماخوردگی، یک نوشیدنی مناسب برای بهبود حال بیمار است. گل گاوزبان در درمان سرفه‌های مزمن، وقفه‌های تنفسی و آسم‌های خفیف نیز موثر است. در درمان سرفه‌های خشک می‌توان گیاه گل گاوزبان را با بابونه، سنبل‌الطیب، شقایق مخلوط نموده و دم کرده حاصل از این چند گیاه را روزی ۳-۲ بار بنوشید.
گل گاوزبان فشارخون را بالا می‌برد
گل گاوزبان فشارخون را افزایش می دهد و نباید مبتلایان فشارخون از آن استفاده کنند. اگر مبتلایان به فشارخون می خواهند گل گاوزبان مصرف کنند باید از مصلح آن یعنی لیمو هم استفاده کنند.
گل گاوزبان و درمان آرتریت روماتوئید
گل گاوزبان می‌تواند به دلیل حاوی بودن خواص ضدالتهابی برای آرتریت روماتوئید نیز استفاده شود. همچنین این گیاه می‌تواند در کاهش خشکی و حساسیت ناشی از اختلالات پوستی همچون اگزما و التهاب پوست موثر باشد.
خواص ضد سرطانی
منیزیم موجود در گل‌گاوزبان ضدسرطان بوده و به دلیل دارا بودن «آلكوالویید» می‌تواند ضد حساسیت، ضد‌روماتیسم و ضد التهاب باشد. این گیاه باعث كاهش تب در بیماری‌هایی چون سرخك، مخملك، آبله و كهیر می‌شود.
در برخی كشورها برگهای تازه گل‌گاوزبان را به علت داشتن مقادیری ویتامین C داخل سالاد می‌ریزند. گل‌های تازه این گیاه نیز بویی شبیه خیار دارد و وقتی در آب خیسانده شود و با آب‌لیمو و شكر مخلوط شود، مصرف آن برای روزهای گرم بسیار نشاط‌انگیز و خنك‌كننده است.
تصفیه‌كننده خون
گل‌گاوزبان علاوه بر خواص درمانی فوق تصفیه‌كننده‌خون، ضداسپاسم، محرك غدد آدرنال، مقوی قلب و عروق، نرم‌كننده مجاری تنفسی، خلط‌آور، شیرافزا و مسهل بوده، ولی به دلیل دارا بودن آلكوالویید برای زنان باردار و كودكان مضر است.
دم‌كرده گل‌گاوزبان به همراه سنبل‌الطیب و لیموعمانی یك نوشیدنی نشاط‌آور و آرام‌بخش است كه استفاده از آن به جای چای و قهوه در مجالس عزاداری برای ایجاد آرامش درونی توصیه می‌شود.
طریقه دم کردن گل گاو زبان
برای استفاده از این گیاه، مقداری گل گاوزبان(دو تا پنج مثقال) را با نیم لیتر آب جوش، همانند چای روی حرارت غیر مستقیم بخار کتری یا سماور بگذارید و اجازه دهید ۱۰ دقیقه دم بکشد و پس از دم کشیدن، ده دقیقه بماند و بعد آن را میل کنید. تنها می توانید ۲ گرم گل گاو زبان را به صورت دمنوش تهیه کرده و سه بار در روز مصرف کنید.
چند توصیه
ـ اگر در حال مصرف داروهای شیمیایی اعصاب هستید و قصد استفاده از گیاهان دارویی را دارید حتما پزشكتان را در جریان بگذارید، چرا كه تداخل دارویی ممكن است به ضررتان باشد.
ـ برای خرید گیاهان دارویی به عطاری‌هایی بروید كه محصولاتشان در مجاورت نور آفتاب نباشند. گیاهان باید به صورت كاملا خشك در بسته‌های بهداشتی پلمب شده و دارای اسم، نشانی، تاریخ مصرف و دیگر مشخصاتباشند.
ـ بعد از باز كردن بسته گیاه دارویی، بلافاصله آن را درون یك شیشه دردار و به دور از نور و رطوبت نگهداری كنید.
