جدار شکم و کف لگن از نظر آناتومی از لایه های مختلف شامل عضلات و بافت نگه دارنده یا فاسیا تشکیل شده است. در صورتی که این عضلات و فاسیا به علل ژنتیکی و یا فشار بیش از حد شل شود باعث برجسته گی در ناحیه پوست محل می شود که به آن فتق یا هرنی گفته می شود.
هرنی ممکن است مادرزادی باشد که اغلب پسربچه ها و به علت نقص در سیر نزولی بیضه ها ایجاد می شود که ممکن است همراه با آب در بیضه یا هیدروسل نیز باشد.
فتق عضلانی اندام ها بیشتر در پا دیده می شود و بیشتر بر روی عضله تیبیالیس قدامی تأثیر می گذارد. آنها در اثر نقص در غلاف فاشیال عضله ثانویه به علت ضربه یا به دلایل اساسی ایجاد می شوند. بیشتر بیماران علامت دار معمولاً با درد مزمن پا و گاهی با تورم بافت نرم مواجه می شوند. با از بین رفتن تورم در حالت استراحت و ظهور مجدد آن در هنگام فشار دادن عضلات ، این تشخیص چالش برانگیز است. این یافته تشخیص این موجودیت را نشان می دهد. تصویربرداری ، به ویژه سونوگرافی پویا ، مهمترین نقش را در تشخیص دارد.
🔺علل اکتسابی
به هر علتی فشار داخل شکم بیش از حد بالا رود ممکن است باعث پارگی پریتوان و فاسیا و عضلات و باعث ایجاد هرنی شود. مثلاً بیماری مزمن ریه، سرفه های مزمن، کشیدن سیگار، بزرگی پروستات که برداشتن ناگهانی وسایل تشکیل از مواردی هستند که باعث هرنی می شوند. در مواردی نیز هرنی به دنبال عمل های جراحی باز شکمی ایجاد می شود که به علت آسیب دیدن عصب عضلات حین جراحی باعث شل شدن عضله و ایجاد هرنی می شود.
یک مورد از فتق عضله قدامی تیبیالیس که با درد مبهم و تورم در امتداد جنبه قدامی پا در هنگام فشار دادن عضلات پا مشاهده می شود. سونوگرافی پویا انجام شد ، که نقصی در غلاف فاشیال عضله را نشان می دهد که از طریق آن عضله قدامی تیبیالیس فتق می شود و در امتداد جنبه قدامی پا برآمدگی کانونی ایجاد می کند. بر اساس معاینه فیزیکی و یافته های سونوگرافی پویا ، تشخیص فتق عضله قدامی تیبیالیس انجام شد.
محل هرنی همیشه در شکم است که شایعترین محل آنها عبارتند از:
۱- فتق دور ناف
۲- فتق بیضه و یا بالای آن که فتق اینگوینال نامیده می شود
۳- فتق انسزیونال که در محل عمل جراحی قبلی دیده می شود.
🔺علائم فتق کدامند؟
- اولین علامت برجستگی پوستی محل می باشد که بسته به شدت آن از یک گردو کوچک تا توپ فوتبال متغیر است.
- دومین علامت هرنی درد می باشد: هر درد مزمن در ناحیه کانال اینگوینال ممکن است نشانه از یک هرنی و یا شروع آن باشد.
از مشخصات هرنی این است که در حالت ایستاده و با زور زدن برجسته و بزرگتر می شود و در حالت خوابیده از بین می رود که به این حالت sliding می گویند. در مواقعی ممکن است اجزاء روده در داخل کیسه فتق گیر افتاده و بسبب قطع خونرسانی و درد شدیدی در محل فتق ایجاد می کند که با حالت خوابیدن نیز از بین نمی رود. یادتان باشد این حالت جزء اورژانس های عالم پزشکی است و بیمار هر چه سریعتر باید تحت جراحی قرار بگیرد چرا که در صورت تأخیر باعث سیاه شدن روده ها و عفونت و مرگ بیمار می شود.
شایعترین علت هرنی در قسمت تحتانی شکم در سنین بالا: به علت بزرگی پروستات می باشد. به علت بزرگی پروستات بیمار مجبور می شود که از زور زدن جهت خارج کردن ادرار استفاده کند که این زور زدن مزمن باعث ایجاد فتق اینگوینال بالای بیضه ها می گردد.
🔺آیا راهی برای جلوگیری از ایجاد فتق وجود دارد؟
در موارد مادرزادی که در بچه ها دیده می شود جلوگیری معنی ندارد و باید هر چه سریعتر درمان جراحی شوند.
۱- در صورت بیماری مزمن ریوی و سرفه های مزمن باید هر چه سریعتر درمان شوند.
۲- از مصرف سیگار، قلیان و انواع دخانیات اجتناب شود.
۳- از برداشتن وسایل سنگین و ناگهانی باید اجتناب کرد.
۴- چاقی مفرط شکمی می تواند از علل زمینه ساز هرنی باشد که باید درمان گردد.
🔺تشخیص
در معاینه بالینی ، فتق عضلانی ممکن است به صورت برآمدگی قابل لمس ، توده بافت نرم یا گره زیر جلدی ظاهر شود. این عضله به طور معمول در حین پشت خم شدن پا فتق می شود ، همچنین به عنوان موقعیت “fencer’s lunge” شناخته می شود.هنگام خوابیدن بیمار یا شل شدن عضله ، تورم کاهش می یابد. اگرچه تصویر بالینی به سمت تشخیص است ، برای تأیید آن باید از تصویربرداری ، به ویژه سونوگرافی استفاده شود.
تشخیص افتراقی فتق عضلانی شامل واریس ، آنژیوم ، ناهنجاری شریانی ، لیپوماتیک ، پارگی عضله (یک شبه هورنیا) و تومورهای بافت نرم است. با این حال ، این تومورها حرکتی در تغییر وضعیت بیمار نشان نمی دهند. سونوگرافی پویا در تشخیص نقص میوفاشیال تشخیصی است و می تواند تشخیص را تأیید کند. سونوگرافی پویا می تواند برآمدگی عضلانی را از طریق نقص فاسیال در انقباض عضله و جمع شدن آن در اثر آرامش تشخیص دهد.
🔺آیا با بستن فتق بند می توان از پیشرفت آن جلوگیری کرد؟
خیر، قطعی ترین روش درمان فتق عمل جراحی است و استفاده از فتق بند در درمان و جلوگیری تأثیر ندارند.
🔺روش درمان فتق یا هرنی
همانطور که ذکر کردم قطعی ترین روش درمان هرنی جراحی است که به صورت سرپایی و بدون بستری در بیمارستان و با بی حسی نخاعی و یا بیهوشی انجام می شود.
روش جراحی به صورت باز و یا لاپاراسکوپی امروزه انجام می شود. برای هرنی های بزرگ که همراه شل شدگی عضلات هستند بهترین روش درمانی عمل جراحی باز است که با برش کوچکی روی محل هرنی پوست و فاسیا باز و ساک هرنی که همان محتوی روده ها می باشد را آزاد و به داخل شکم انتقال داده و کف فتق را با نخ نایلون کاملاً ترمیم می کنیم.
🔺عوارض جراحی فتق کدامند؟
شایعترین عارضه پس از عمل معمولا درد می باشد که ممکن است چند ماه بعد از عمل ادامه داشته باشد و تدریجاً از بین می رود. عوارض نادر آن آسیب به عروق بیضه ها هنگام جدا کردن هرنی می باشد که نادر است. سوزش و خارش محل نیز از عوارض بعد از عمل بوده که تدریجاً از بین می روند.
🔺توصیه های مهم بعد از عمل چیست؟
- به مدت ۲ ماه از انجام کارهای سنگین و فعالیت های ورزشی و سنگین باید اجتناب کرد.
- درد بعد از عمل طبیعی بوده و با مصرف مسکن و گرم نگاه داشتن محل عمل تدریجاً از بین خواهد رفت.
- داشتن مقاربت بعد از عمل هیچ مانعی ندارد.
فتق شکم
🔺دیواره شکمی از لایه ی بیرونی و ماهیچه های مختلف تشکیل شده است.
🔺ضعیف شدن هر جزء از این دیواره می تواند باعث برآمدگی یا فتق شکم شود.
🟡انواع فتق شکمی:
🔸فتق دیواره دیافرگم و شکم
🔸فتق ناف
🔸شایع ترین آن فتق کشاله ران می باشد که این فتق ها از فشار روده به یک محل در دیواره ی پایین شکمی( اغلب در مجرای کشاله ی ران) که ضعیف یا پاره شده باشد پدیدار می شود.
مجرای کشاله رانی در بالای ران قرار دارد ،این نوع فتق بیشتر در مردان وجود دارد و علت آن این است که مدتی بعد از تولد، بیضه ها از طریق مجرای رانی به پایین منتقل می شوند،و این مجرا پس از آن به طور کامل بسته میشود.
بعضی از زمان ها این مجرا به طور کامل بسته نشده و نقطه ای متورم به نام فتق به جا می گذارد.
فعالیت ها و مشکلات پزشکی که به جداره شکمی فشار وارد می کنند می تواند منجر به ایجاد فتق شکمی شوند. 🔸🔸نمونه های از آن مانند موارد زیر:
🔺زور زدن هنگام دفع( مثلا به دلیل یبوست طولانی مدت)
🔺افزایش اندازه پروستات
🔺زور زدن هنگام ادرار کردن
🔺چاقی یا داشتن اضافه وزن
🔺آب آوردن شکم
🔺بلند کردن اشیاء سنگین
🔺تغذیه نامناسب
🔺استعمال دخانیات
🔺ورزش های سنگین
🔺بیضه های پایین نیامده
🔺سرفه های مستمر
🟩درمان هایی که برای فتق شکمی پیشنهاد می شود شامل:
🟣تفسیر سبک زندگی: مثل پرهیز از غذاهای سنگین_ انجام دادن برخی از ورزش های سبک برای تقویت عضلات شکم_ کم تر استفاده کردن از غذاهای پر تنش و موادی که باعث بازگشت اسید معده شود.
🟣استفاده از بعضی دارو های گیاهی و شیمیایی :داروهای با تجویز پزشک که با کاهش اسید معده دردتان را کم کرده
🟣جراحی پزشکی: در صورت بزرگ و دردناک شدن فتق
❗نکات لازم برای پیشگیری از بیماری فتق:
✓نمی‌توان تحت تمامی شرایط، از وقوع بیماری فتق جلوگیری کرد. گاهی اوقات یک بیماری ارثی و یا جراحی‌های قبلی، منجر به بروز بیماری فتق می‌شوند. البته یک سری ملاحظات ساده در روند زندگی، مانع از ابتلا به بیماری فتق می‌شوند. این اقدامات، میزان فشار وارده بر بدن را کاهش می‌دهند.
🎗️در اینجا به چند نکته کلی برای پیشگیری از فتق اشاره می‌کنیم:
🔺ترک سیگار و مواد مخدر
🔺مراجعه به بیمار در حین بیماری، و جلوگیری از ایجاد سرفه دائمی
🔺حفظ تناسب اندام
🔺عدم فشار آوردن به بدن در حین حرکت روده یا ادرار کردن
🔺خوردن غذاهایی با فیبر زیاد به میزان کافی، جهت جلوگیری از یبوست
🔺انجام تمرینات ورزشی لازم برای تقویت عضلات شکم
🔺اجتناب از بلندکردن اجسام خیلی سنگین. در صورت لزوم، از طریق زانوها خم شوید، نه اینکه کمر خود را خم کنید
🟥فتق نیام عضله:
در علم پزشکی به کشیدگی و پاره شدن عضلات درگیر در ساق پا «calf strain »میگویند
این مصدومیت بیشتر در ورزش های پر تحرک مثل فوتبال_والیبال_دومیدانی_والیبال
🔶دلایل کشیدگی عضلات ساق پا:
• کشش ناگهانی روی عضله ای که در حال انقباض است مهمترین علت کشیدگی عضلات ساق می باشد.
• استارتهای انفجاری در مسابقات دو سرعت
اصابت مستقیم ضربه به عضلات پشت ساق در مسابقاتی از قبیل فوتبال
• پریدن ناگهانی به جلو یا بالا
• فشار خیلی زیاد و ناگهانی در وزنه برداری
🔶مهم ترین نشانه های کشیدگی و پارگی عضله ساق پا:
•سنگینی و درد در پشت ساق پا
• امکان دارد فرد احساس کند چیزی به پشت پایش اصابت کرده است.
• فرد ممکن است با مشکل روی پنجه پا راه برود.
• احتمال اینکه کوفتگی و توروم در پشت پا احساس کند وجود دارد.
🛑درمان کشیدگی و پارگی
🟢مراجعه به فیزیوتراپ و پزشک مخصوص
🟢یخ درمانی و سرد نگه داشتن محل آسیب
🟢بالا نگه داشتن پا
🟢استفاده از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی
🟢اگر محل آسیب وسیع باشد نیاز به عمل جراحی دارد.❗❗
🟢استفاده از درمان های توان‌بخشی برای بهبودی که نیاز به چند هفته طولانی دارد.
🎗️بهترین زمان بهبودی کشیدگی ساق پا:
• دامنه حرکات متوسط را در مچ در زانو
• فرد به قدرت عضلانی مناسب رسیده باشد
• فرد توانایی راه رفتن عادی و انفجاری بدون درد را داشته باشد
• دوره درمان خود را ریز نظر پزشک مخصوص گذرانده باشد و بعد از آن عکس برداری های لازم را انجام داده باشد.
توصیه پایانی
این بیماری درمان دارویی ندارد. در صورت داشتن فتق باید اقدام به جراحی نمایید.
تفاوت آسیب شانه شناگران و شانه منجمد
علل بروز آسیب های تاندون و تفاوت آنها
۱۰ آسیب رایج دویدن + راه های درمان
