فیزیوتراپی علمی است که نه تنها در بهبود کیفیت زندگی افراد نقش دارد، بلکه میتواند از ایجاد آسیب هم پیشگیری کند. هم بخشی از سیستم توانبخشی است و هم در مراقبت های حاد نقش دارد. به علاوه در حفظ عملکرد های حرکتی، مدیریت بیماری های مزمن و آموزش به بیمار و مراقب او، هم فعالیت می کند.
در هر مرحله ای از زندگی افراد، فیزیوتراپی می تواند کمک کننده باشد مثلا وقتی یک نفر بخاطر تصادف، بیماری و … توانایی جسمی و حرکتی اش را از دست داده است.
از نظر انجمن جهانی فیزیوتراپی تعریف این گونه است که:
“فیزیوتراپی به فرد کمک می کند تا توانایی هایش را افزایش دهد، یا در شخصی که بیماری پیش رونده مثل ام اس دارد توانایی هایش را حفظ کند و یا در کسی که یکسری از توانایی هایش را از دست داده است فعالیت ها و توانایی های جایگزین پیدا کند و به فرد آموزش های لازم را جهت حفظ حداکثر استقلال بدهد.”
فیزیوتراپیست کیست؟
فیزیوتراپیست ها با در نظر گرفتن شرایط فیزیکی،روانی (سایکولوژیکی) ، عاطفی و اجتماعی افراد کمک می کنند تا کیفیت زندگی آنها افزایش یابد.
فیزیوتراپیست ها بیماران را ارزیابی می کنند، و با توجه به یافته هایشان قضاوت بالینی و پیش آگهی بیماری و برنامه ی درمانی را تعیین می کنند. فیزیوتراپیست با در نظر گرفتن اولویت های بیمار اهداف درمانی را مشخص می کند و راه کارهایی را برای مدیریت مشکل توسط خود بیمار ارائه می دهد.
فیزیو تراپیست ها نیازمند قدرت بدنی مناسب هستند چرا که در بسیاری از مواقع باید پوزیشن های خاصی به بیمار بدهند یا نیروی زیادی مثلا برای کشش بافت وارد کنند. داشتن روابط اجتماعی خوب و توانایی جلب اعتماد بیمار و صبور بودن از دیگر ویژگی های یک فیزیوتراپیست است که او را در جهت رسیدن به اهداف درمانی کمک می کند.
چه بیماری هایی با فیزیوتراپی درمان میشوند؟
به طور کلی از بیماریهای مغز و اعصاب و ارتوپدی تا بیماریهای کودکان و زنان و سالمندان می توانند توسط فیزیوتراپی قابل درمان باشند پزشک متخصص در هر کدام از این محیط ها می تواند با دانش بر اینکه فیزیوتراپی و فیزیوتراپیست می‌توانند در بیماران در رفع محدودیت‌های ایجاد شده کمک می‌نمایند با معرفی بیمار به کلینیک های فیزیوتراپی پیشرفته و با امکانات کامل در حیطه تخصص مربوطه می تواند به بیمار در درمان کمک نماید.
از علل مراجعه به فیزیوتراپی می تواند موارد زیر باشد:
- کاهش درد
- بهبود توانایی های حرکتی فرد
- پیشگیری از آسیب های ورزشی یا کمک به ترمیم آنها
- پیشگیری از ناتوانی یا برخی از جراحی ها
- توانبخشی بعد از سکته ی مغزی، تصادف، یا جراحی
- بهبود تعادل فرد برای جلوگیری از زمین خوردن بخصوص در سالمندان
- کنترل ادرار و مدفوع
- یاد گرفتن چگونگی استفاده از عضو مصنوعی
- یاد گرفتن چگونگی استفاده ی صحیح از وسایل کمکی مثل عصا یا واکر
- تجویز اسپلینت یا بریس
آیا فیزیوتراپی واقعا موثر است؟
بله فیزیوتراپی موثر خواهد بود.اغلب اوقات دلیل اینکه افراد می گویند تاثیری برای آنها نگذاشته است این است که یک برنامه ناکارآمد توسط پزشک فیزیوتراپی تجویز شده است.
به عنوان مثال، رشته های مختلف فیزیوتراپی (ورزش درمانی، درمان دستی، مراقبت از زخم، مراقبت سرپایی) وجود دارد و این وظیفه فیزیوتراپی است که به نیازهای خاص شما گوش فرا دهد و درمان مناسب را به شما پیشنهاد دهد.
فیزیوتراپی و جلوگیری از جراحی
در حالی که جراحی در بعضی موارد اجتناب ناپذیر است، اما فیزیوتراپی می تواند به جلوگیری از جراحی برای سایرین کمک کند.با رفع درد، کمک به بهبودی و بهبود سلامت جسمی، فیزیوتراپی می تواند به بهبودی بافت آسیب دیده کمک کرده و تحرک را به تنهایی تسهیل کند.
در نتیجه نیاز به زیر تیغ جراحی رفتن را برطرف می کند. و در صورتی که قبلاً جراحی کرده باشید، فیزیوتراپی می تواند شما را به وضعیت خوبی برساند و به شما در بهبود سریع تر کمک می کند.
جلوگیری از صدمات و آسیب ها با فیزیوتراپی
یکی از مزیت های اصلی فیزیوتراپی شامل ارزیابی مناطق ضعیف در بدن بیمار و تدوین یک برنامه فیزیوتراپی است که به تقویت این نقاط آسیب پذیر کمک می کند.
با شناخت مناطق ضعف عضلانی یا اسکلتی ، یک فیزیوتراپیست می تواند تجزیه و تحلیل کند که احتمالاً یک بیمار دچار آسیب دیدگی می شود و یک رژیم ورزشی ایجاد می کند که گروه ها و مفاصل عضلات ضعیف را هدف قرار داده و تقویت کند، از این رو از صدمات بعدی در این مناطق جلوگیری می کند.
امواج فراصوت
با استفاده از امواج فراصوت می‌توان به لایه‌های عمیق‌تری از بدن نفوذ پیدا کرد و با استفاده از حرارت حاصل از این امواج بسیاری از اختلالات عضلانی-اسکلتی نظیر رگ‌به‌رگ شدن، کشیدگی عضلات و التهاب تاندون را درمان کرد. فیزیوتراپ این کار را با دستگاه مخصوصی انجام می‌دهد که در تصویر نمونه‌ای از آن را مشاهده می‌کنید. این دستگاه به‌آرامی روی پوست قرار می‌گیرد و به‌شکل دایره‌وار در اطراف محل آسیب‌دیدگی به حرکت درمی‌آید. پیش از استفاده از دستگاه از ژل مخصوصی هم بر روی پوست استفاده می‌شود تا امواج فراصوت، کاملا جذب پوست و ماهیچه‌ها شوند.
محرک الکتریکی و تنس
گاهی اوقات از محرک الکتریکی و تِنس (به انگلیسی TENS، کلمهٔ اختصاری است برای محرک الکتریکی عصب-عضلانی) به‌منظور کاهش درد اطراف بافت آسیب‌دیده استفاده می‌شود. نوع دیگری از محرک الکتریکی هم وجود دارد که برای منقبض کردن عضلات به کار گرفته می‌شود و با استفاده از آن، می‌توان کاری کرد تا ماهیچه‌های آسیب‌دیده بتوانند دوباره کارایی قبل از آسیب‌دیدگی را به دست بیاورند.
متحرک‌سازی مفاصل
این روش درمانی مربوط به زمانی است که فیزیوتراپ، مفاصل بدن را به‌شکل غیرفعال در جهت‌های مشخصی به حرکت درمی‌آورد. این روش باعث کاهش درد و بهبود وضعیت حرکتی می‌شود. زمانی که صحبت از مفاصل بدن می‌شود، بیشتر ما تصور می‌کنیم کارکرد و حرکتی شبیه به لولای در دارند، اما حرکتی شبیه به سُر خوردن هم وجود دارد که میان مفاصل بدن اتفاق می‌افتد. متحرک‌سازی مفاصل از سوی فیزیوتراپ باعث افزایش این نوع از حرکت مفاصل می‌شود. جهتی که از آن نیرو وارد می‌شود و میزان فشاری که فیزیوتراپ وارد می‌کند، تعیین‌کنندهٔ میزان تحرک هر مفصل خواهد بود.
با وجود اینکه متحرک‌سازی مفاصل به‌عنوان روش درمانی غیرفعالی شناخته می‌شود، فیزیوتراپ میتواند به شما تکنیک‌هایی را آموزش بدهد که با استفاده از آنها خودتان پیاده‌سازی این روش درمانی را به عهده بگیرید. با به‌کارگیری این تکنیک‌ها می‌توانید به روند بهبودتان سرعت بدهید و به‌علاوه، از بروز مشکلات آتی پیشگیری کنید.
حرارت‌درمانی
می‌توان در نقاط آسیب‌دیدهٔ بدن از حرارت مرطوب، یا کیسه‌های داغ استفاده کرد. حرارتی که در معرض این قسمت‌ها قرار می‌گیرد باعث رسیدن خون به بافت‌های آسیب‌دیده می‌شود، گرفتگی عضلات را کاهش می‌دهد و درد را کمتر می‌کند.
در کلینیک درمانی فیزیوتوراپی، کیسه‌های داغ را در دستگاه مخصوصی به نام هیدروکولاتور نگهداری می‌کنند. این دستگاه مخزن بزرگی از آب داغ است. کیسه‌های داغ از پارچه‌هایی درست میشوند که داخل‌شان با ترکیبی از شن، خاک رس و سیلیس پر شده است. کیسه‌ها را داخل مخزن می‌گذارند تا آب داغ جذب ترکیب داخل‌شان شود و سپس، با استفاده از پارچه‌ای حوله‌مانند دورشان را می‌پوشانند تا به‌هنگام قرار گرفتن روی بدن، آسیب نرسانند. کیسه‌های داغ معمولا بین ۱۵ تا ۲۰ دقیقه باید روی نقاط آسیب‌دیده قرار بگیرند.
هنگام استفاده از این کیسه‌های داغ باید احتیاط را رعایت کرد و به‌خوبی دورشان را با پارچه‌های حوله‌ای پوشاند تا بدن در معرض حرارت آسیب نبیند.
یخ‌درمانی
قرار دادن کیسه‌های حاوی یخ روش دیگری برای کاهش درد و کنترل التهاب در نقاط آسیب‌دیده است. معمولا از کیسه‌های یخ در همان اوایل دوران آسیب‌دیدگی استفاده می‌شود تا از ورم کردن نقاط اطراف بافت آسیب‌دیده جلوگیری شود.کیسه‌های یخ هم باید بین ۱۵ تا ۲۰ دقیقه روی قسمت‌های آسیب‌دیده قرار بگیرند.
یونتوفورزیس
یونتوفورزیس نوعی محرک الکتریکی است که برای بهبود بافت‌های ملتهب یا آسیب‌دیده به‌کار گرفته می‌شود. در بیشتر مواقع، برای درمان التهابات، از استروئیدی نظیر دگزامتازون استفاده می‌شود. این استروئید میتواند باعث کاهش درد و تورمی شود که به واسطهٔ التهاب در بافت‌ها مشاهده می‌شود.
می‌توان از یونتوفورزیس برای درمان بعضی اختلالات دیگر هم استفاده کرد که بستگی به داروهایی دارد که در طول دوران درمان مصرف میشوند.
لیزردرمانی یا نوردرمانی
در این روش درمانی از نوری با طول موج مشخص استفاده می‌شود و به این وسیله می‌توان به بهبود بافت‌های آسیب‌دیده سرعت بخشید. نوردرمانی کاملا بی‌درد است و معمولا بین یک تا سه دقیقه طول می‌کشد. فیزیوتراپ، دستگاه ساطع کنندهٔ نور را مستقیما روی ناحیهٔ آسیب‌دیده از بدن قرار می‌دهد و زمانی که دکمهٔ دستگاه را فشار بدهد، کار نوردرمانی شروع می‌شود.
از این روش درمانی می‌توان برای کاهش درد مزمن، التهاب و بهبود زخم استفاده کرد.
نظریهٔ مطرح دربارهٔ نوردرمانی این است که فوتون‌های نور (فوتون به کوچک‌ترین ذرات تشکیل‌دهندهٔ نور گفته می‌شود) حامل انرژی هستند و زمانی که انرژی‌شان به بافت‌های آسیب‌دیده می‌رسد، فرایندهای سلولی بافت موردنظر اثربخشی بیشتری پیدا می‌کنند و به‌دنبال آن، روند درمان بافت سریع‌تر می‌شود و از میزان درد آن کاسته می‌شود.
در پایان
در نهایت لازم به ذکر است که اختلالات رایجی وجود دارند که فیزیوتراپ‌ها قادر به ارزیابی و درمان‌شان هستند؛ از آن جمله می‌توان به سکته مغزی، شکستگی، آسیب‌دیدگی ستون فقرات، سندرم تونل مچ دست (یا کارپال، نوعی اختلال وابسته به اعصاب دست است که در نتیجهٔ آن در انگشتان دست اختلالات حسی و حرکتی به وجود می‌آید)، آسیب‌دیدگی در فعالیت‌های ورزشی، قطع عضو و آرتروز اشاره کرد.
البته تخصص فیزیوتراپ‌ها تنها محدود به اختلالات یادشده نمی‌شود و امکان درمان بیماریهای دیگری هم با استفاده از فیزیوتراپی وجود دارد. در هر صورت بهتر است قبل از استفاده از فیزیوتراپی با پزشک متخصص دربارهٔ اختلالات‌تان مشورت کنید، اما به‌طور کلی زمانی به آن نیاز پیدا خواهید کرد که بیماری یا اختلال‌تان منجر به محدود شدن وضعیت حرکتی بدن‌تان شود.
فیزیوتراپ‌ها در زمینهٔ پیشگیری از به وجود آمدن محدودیت‌های حرکتی هم فعالیت دارند. این فعالیت‌ها بیشتر به ورزشکاران مربوط می‌شود و طرز کار آنها معمولا به این صورت است که شیوهٔ حرکت ورزشکار تجزیه‌وتحلیل می‌شود و بر اساس آن، استراتژی‌های حرکتی‌ای در اختیارش قرار می‌گیرد تا در حد امکان حرکات سالمی داشته باشد و دچار آسیب‌دیدگی نشود.
