▪️به طوری کلی بدن موجود زنده از ملیون ها سلول تشکیل شده که برای مقابله با تغییرات داخلی و تحریکات خارجی باید هماهنگی بین آن ها برقرار و حفظ شود.که این وظیفه بر عهده سیستم عصبی و کنترل شیمیایی و غدد مترشحه داخلی می‌باشد.
بعضی از غدد بدن، هم درون ریز و هم برون ریز هستند مانند غدد تناسلی و پانکراس .
🔴غدد درون ریز
غدد مترشحه داخلی از طریق رهاسازی مواد شیمیایی به نام هورمون به داخل خون ، بر روی فعالیت سلول های معینی اثر می‌گذارد که به این سلول ها ، سلول های هدف می گویند .
🔺هورمون ها به ۲ صورت دیده می شوند:
✔️در آب محلول و از جنس پروتئین بوده
✔️در چربی محلول که استروئیدی هم نامیده میشوند
🔺کنترل اثر هورمون ها اغلب به صورت بازخورد منفی می‌باشد به این صورت که هرچقدر مقدار هورمون در داخل پلاسما بیشتر باشد فعالیت غده کمتر می‌باشد و یا برعکس آن هم صدق می کند.
🔴اثرات غدد مترشحه داخلی
غدد مترشحه داخلی بدن باعث محافظت و نگهداری بدن در مقابل استرس ها و سایر آسیب ها، رشد و نمو بدن ، تولید مثل ، تعادل یون ها در بدن و متابولیسم و ایجاد انرژی میشوند .
🟠هورمون
غده های درون ریز ،هورمون ها را تولید و این هورمون ها مواد شیمیایی می باشند که در جریان خون وجود دارند و فرایند های قسمت های دیگر بدن را نیز کنترل میکنند .
این فرایند ها شامل : واکنش های شیمیایی که به طور مداوم در بدن رخ میدهند ، پاسخ به استرس،رشد و تکامل جنسی
به طور کلی هورمون ها ماده شیمیایی هستند که:
▪️از طریق سلول های ویژه ای مستقیما به داخل خون ترشح میشوند
▪️ترشح آن توسط محرک خاصی انجام میشود
▪️میزان ترشح آن به قدرت تحریک محرک وابسته است
▪️با غلظت های بسیار کم در خون ترشح میشود
▪️بر روی سلول های هدف اثر میکند و فعالیت آنها را تنظیم میکند
⚫ساختمان شیمیایی هورمون ها
استروئیدی : این هورمون ها از کلسترول مشتق میشوند . و برای آنکه غلضت هورمون و اثر آن ثابت باشد ، باید همواره ساخته شود .هورمون های غدد جنسی مرد و زن و هورمون های قسمت قشری غده آدرنال از این گروه هستند.
پلی پپتیدی: از جنس پروتئین ها هستند و شکل اولیه هورمون معمولاً غیر فعال و پیش هورمون نام دارد که تا حدودی به شکل گرانول های ذخیره ای در سلول های ترشحی ذخیره میشوند .که در زمان ترشح به داخل خون فعال میشوند .مانند انسولین و یا هورمون های هیپوفیزی
مشتقات آمینو اسید: این هورمون ها از یک اسید آمینه مشتق میشوند و همراه یک پروتئین داخل سلول های ترشحی ذخیره میشوند و به میزان نیاز بدن در خون ترشح میشوند .
⚫غدد بدن
▪️هیپو تالاموس :موادی که از طریق هیپوتالاموس ترشح میشوند یا سبب سنتز و آزاد شدن هورمون های هیپوفیزی میشوند به آن ها عوامل آزاد کننده گویند و یا در ترشح هورمون های هیپوفیزی وقفه ایجاد می کنند که به آنها عوامل مهار کننده می گویند.
▪️هیپوفیز : غده هیپوفیز از مهم ترین غدد مترشحه داخلی بدن است که در ارتباط نزدیکی با هیپو تالاموس قرار گرفته است .
این غده از ۳ بخش هیپوفیز قدامی ، هیپوفیز خلفی و هیپو فیز میانی تشکیل شده است .
▪️هیپوفیز قدامی
این بخش ترشح هورمون های رشد ، پرولاکتین، هورمون محرک تیروئید ،هورمون محرک قشر غده فوق کلیه ،هورمون محرک غدد جنسی ،آندروفین را بر عهده دارد.
▪️هیپوفیز خلفی
۲ هورمون ضد ادراری و اکسی توسین را ترشح میکند .
هورمون ضد ادراری در تنظیم مایعات داخل بدن و تنظیم فشار اسمزی خون نقش دارد .
اکسی توسین با تحریک عضلات رحم و عضلات سینه به ترتیب عمل زایمان و ترشح شیر از غدد شیری را تسهیل مینماید
▪️هیپوفیز میانی
این بخش از هیپوفیز در انسان خیلی کوچک و احتمالا همراه هیپوفیز قدامی ترشح هورمون محرک ملا نوسیت ها را بر عهده دارد.
▪️غده پینه آل
غده پینه آل در عمق مغز جای دارد .کارکرد دقیق آن هنوز دقیق مشخص نیست.ولی مشخص شده است که این غده هورمونی به نام ملاتونین را ترشح میکند که گمان میرود با چرخه روزانه خواب و بیداری مرتبط باشد.
▪️غده تیروئید
این غده در ناحیه جلویی گردن قرار دارد و هورمون های تیروکسین ، ید و تیرونین را ترشح میکند . این هورمون ها بر روی تمامی سلول های بدن موثر بوده و به عنوان محرک متابولیسم به حساب می آید چون سرعت مصرف غذا و تبدیل آن به گرما و انرژی را افزایش میدهد .
▪️غده پاراتیروئید
این غده کوچک تر از تیروئید بوده و در قسمت فوقانی آن قرار دارد. هورمون مهمی که این غده ترشح میکند پاراتورمون است و در تنظیم کلسیم بدن دخالت مستقیم دارد .
▪️غده فوق کلیوی
به ۲ بخش مغزی و قشری تقسیم می شود که از غدد دیگر بدن فعال تر بوده و نقش بسیار مهمی را بر عهده دارد
هورمون های که از بخش مغزی فوق کلیوی ترشح میشود ،آدرنالین و نور آدرنالین هستند .این دو در تمام فعالیت های بدن به ویژه کنترل قلب و تأمین انرژی برای فعالیت های حیاتی نقش ویژه ای دارند .
▪️لوزالمعده
لوزالمعده پشت معده قرار دارد و مایعات گوارش کننده ای تولید میکند که به تجربه غذا کمک میکنند .همچنین هورمون های انسولین و گلوکاگون را ترشح می کند که نقش مهمی در تنظیم سطح گلوکز خون بازی می کنند .
▪️بیضه ها
بیضه ها در کیسه ای به نام کیسه بیضه جای دارند وظیفه آنها تولید اسپرم و ترشح هورمون جنسی تستوسترون بر عهده دارند . این هورمون مسئول شروع بلوغ و ایجاد مشخصات جنسی ثانویه مردانه مانند موی صورت است.
▪️تخمدان
تخمدان ها در دو طرف رحم قرار گرفته اند . آن ها تخمک هارا آزاد میکنند و هورمون های جنسی زنانه یعنی پروژسترون و استروژن را می‌سازند که چرخه قاعدگی را تنظیم می کنند .استروژن همچنین باعث ایجاد برخی از مشخصات جنسی زنانه از جمله بزرگ شدن پستان ها میشود .
🔺❗نوجه داشته باشید که :هورمون های مترشحه از غدد تناسلی علاوه بر اثرات موثری که بر غدد تناسلی دارند ، در تنظیم انرژی بدن و حفظ متابولیسم از اهمیت حیاتی برخوردار بوده و می‌توانند در مواقع ضروری، کم کاری بعضی از هورمون های دیگر را جبران کنند.
