سردرد
- سردرد چیست و چند نوع دارد؟
- سردردهای خطرناک کدامند؟
سردرد به عنوان یک درد ناشی از سر یا گردن قسمت فوقانی بدن تعریف می شود. درد از بافت ها و ساختارهایی نشات می گیرد که جمجمه یا مغز را احاطه کرده اند،زیرا خود مغز هیچ اعصابی ندارد که به احساس درد ( فیبرهای درد ) منجر شود.
لایه نازک بافت( پوشش استخوان)که استخوان ها، ماهیچه ها، چشم ها و گوش ها را احاطه می کند، و بافت نازکی که سطح مغز و نخاع را پوشش می دهند ( مننژها )، شریان ها، رگ ها و اعصاب همگی می توانند ملتهب و باعث سردرد شوند.
درد ممکن است یک درد خفیف، تیز، لرزان، ثابت، آرام، ملایم، یا شدید باشد.
انواع سردرد
سر درد به دو دسته اولیه و ثانویه تقسیم میشود. سردردهای اولیه عبارتند از: ((میگرن))، سردرد خوشه‌ای و سردرد مزمن روزانه. سردردهای ثانویه علل و پاتولوژیهای متعددی دارند. بخش بزرگی از سردردها عصبی‌اند، حدود ۹۸ درصدشان خوش‌خیم و قابل بهبودند و یک تا دو درصد از سردردها نیز به دلیل ((تومور مغزی)) یا ضایعه مغزی رخ می‌دهند.
سردردهای شایع
میگرن
میگرن معمولاً با تپش‌های منظم و شدید در یکی از نواحی سر همراه است و علائمی همانند تهوع، استفراغ، حساسیت شدید به نور و صدا دارد.
میگرن یکی از شایعترین انواع سردرد است، عمدتاً به تدریج شروع میشود، معمولاً یک طرفه است و ۴ تا ۷۲ ساعت طول می‌کشد. طی میگرن شخص به‌طور غیرعادی احساس خستگی و کسالت میکند. سپس حالت تهوع، استفراغ، اختلالات بینایی و اغلب بیزاری از نور دارد.
سردرد تنشی یا هیجانی
شایعترین نوع سردرد است، خطرناک نیست، اما مکرراً رخ می‌دهد. سردرد تنشی شایعترین نوع سر درد است و اغلب در اثر استرس و فشارهای عاطفی و عصبی ایجاد میشود.
بیشتر بالغین این نوع سردرد را تجربه کرده‌اند. علت آن انقباض عضلات کاسه سر، گردن، شانه و صورت است و مهم‌ترین دلیل هم هیجانات عصبی است.
درد معمولاً در شقیقه ها،پشیانی و مواردی پشت سر وجود دارد،درد اغلب به گونه ای است که بیمار احساس میکند،فشاری از بیرون سر به آن وارد میشود،درست مانند آن که سر درمیان گیره ای قرار دارد.
بیمار ممکن است تهوع پیدا کند، اما به استفراغ دچار نمی‌شود. این درد می‌تواند ۳۰ دقیقه تا ۷ روز ادامه داشته باشد. سردردهای تنشی اگر با استفراغ و تب، تاری دید، اختلال در تکلم، سستی دست و پاها، کاهش هوشیاری، حملات شدید و ضعف عمومی همراه باشند، باید جدی گرفته شود و حتماً به پزشک مراجعه شود.
سردرد مربوط به سینوس‌ها
نوعی سر درد خفیف تا متوسط است که عموماً در صورت، پل بینی، یا در گونه‌ها احساس میشود و ممکن است همراه با احتقان بینی یا آبریزش از بینی باشد.
در همهٔ سنین افراد را گرفتار میکند و به نظر می‌رسد که افرادی که آلرژی دارند ,مستعدترند. این سر درد ممکن است ساعت‌ها طول بکشد و اغلب سردردی فصلی است.
این سر درد اغلب در ناحیه پیشانی متمرکز میشود. این دردها با حرکت سر و دراز کشیدن تشدید میشود و پس از بیدار شدن از خواب به حداکثر شدت خود می‌رسد. این سردردها با درمان التهاب یا عفونت سینوس‌ها مرتفع می‌شوند.
سردرد مختلط
در موارد نادر، برخی از انواع سردرد وجود دارند که محققان معتقدند سر درد های مختلطند و علائمی ما بین سر درد تنشی و میگرن دارند. چنین مواردی وقتی رخ می‌دهند که علائم و درمان این دو سر درد در برخی از افراد به خوبی قابل افتراق نیست. برای مثال سردرد تنشی‌ای که بسیار شدید باشد و درد تیز و ضربان داری داشته باشد بسیار شبیه به سردرد میگرنی است.
به علاوه هنگامی‌که سردرد میگرنی متناوباً روی دهد، درد آن شبیه به سردرد تنشی احساس خواهد شد.
سردرد خوشه‌ای
این نوع سر درد شدیدترین درد را به همراه دارد. معمولاً، درد هر روز در یک ساعت معین بروز میکند و ممکن است روزها، هفته‌ها یا حتی ماه‌ها طول بکشد.
در هنگام شروع حمله، دردی شدید و کشنده در یک طرف سر احساس میشود و ممکن است آبریزش بینی و چشم از همان طرف سر آغاز شود.
ویژگی‌های سردرد خوشه ای
دوره خوشه ای معمولاً از شش تا ۱۲ هفته طول می‌کشد. تاریخ شروع و مدت هر دوره خوشه ای ممکن است از دوره ای به دوره دیگر متفاوت باشد
- سردرد معمولاً در هر روز، گاهی چند بار در روز اتفاق می‌افتد.
- یک حمله تنها می‌تواند از ۱۵ دقیقه تا سه ساعت طول بکشد.
- حملات اغلب در هر زمان یک بار اتفاق می‌افتد.
- بیشتر حملات در شب اتفاق می‌افتد، معمولاً یک تا دو ساعت پس از رفتن به رختخواب.
- درد به‌طور ناگهانی به پایان می‌رسد، به شدت کاهش می‌یابد.
علائم شایع سردرد خوشه‌ای
- درد شدید و آزار دهنده که معمولاً در داخل یا اطراف یک چشم متمرکز شده‌است، اما ممکن است به سایر قسمت‌های سر، صورت، گردن و شانه‌ها نیز کشیده شود.
- سر درد یک طرفه
- بیقراری و تشویش
- ریزش شدید اشک
- قرمزی چشم در یک طرف سر
- گرفتگی یا آبریزش بینی در یک طرف سر
- عرق شدید در پیشانی یا صورت
- رنگ‌پریدگی یا برافروختگی صورت
- ورم اطراف چشم در یک طرف سر
- افتادگی پلک
سردرد آلرژیک
سردرد آلرژیک نیز نوع دیگر سردرد است که بر اثر تماس فرد با ماده حساسیت زا ایجاد میشود. معمولاً همراه با این نوع سر درد، سایر علایم حساسیت مثل گرفتگی بینی، آبریزش بینی، سرفه، عطسه و گاهی اسهال دیده میشود و کنترل حساسیت معمولاً به کنترل سردرد منجر میشود.
سردرد رعدآسا
بعضی از سر درد ها به‌طور ناگهانی پدید می‌آیند که به آن سردردهای رعدآسا گفته میشود و ممکن است عوامل خطرناکی مانند خونریزی مغزی، ترومیوز سینوس وریدی یا انسداد سینوس‌های وریدی به وسیله لخته خون موجب بروز این نوع از سردرد شود. این نوع سر درد ها شدید است و ممکن است بیمار دچار ضعف شدید، فلج، کاهش سطح هوشیاری حتی کما و گاهی موجب مرگ بیمار نیز شود.
سردرد التهابی
سردرد التهابی (Inflammatory headaches) – این نوع سر درد ها نشانه سایر اختلالات بوده همچون عفونت سینوسی، مننژیت یا سکته مغزی رخ می‌دهد.
سردردهای پارازیتی
به باور «نبوی»، مدیر بالینی مرکز تحقیقات مغز و اعصاب و علوم شناختی پژوهشگاه رویان کشور ایران، پارازیت‌ها نیز موجب سر درد و مشکلات مغزی می‌شوند:
پارازیت‌ها امواج ماکرو ویو هستند که باعث گرم شدن سلول و تغییرات در بافت ژنتیکی و محتوای پروتئینی سلول‌ها می‌شوند و می‌توانند آسیب‌های فراوانی به همراه داشته باشد ولی اینکه به صورت دقیق در چه مدت زمانی این امواج با چه شدتی آسیب ایجاد می‌کنند، به دلیل نبود مطالعات جدی روی انسان، مشخص نیست ولی در آزمایش‌های حیوانی نتایج بدست آمده نشان می‌دهد که این امواج شامل اختلالات عملکرد مغز، عدم تعادل، نبود تمرکز و سرگیجه می‌شوند.
سر درد ناشی از عفونت دندان
سر درد ناشی از عفونت دندان نیز از ناحیه صورت شروع و به تدریج به تمام سر منتشر میشود و با درمان عفونت دندانی، درد از بین می‌رود.
سردرد ناشی از بیماری‌های چشمی
[عیوب انکساری چشم]، سبب پیدایش سر درد های مکرر در ناحیه پیشانی به خصوص هنگام مطالعه یا تماشای تلویزیون میشود.
سردرد به علت فشار خون بالا
سردرد در این بیماران، معمولاً زمانی آغاز میشود که فشار خون به حدود ۲۰ بر روی ۱۲ رسیده باشد. این نوع غالباً در ناحیه پس سر است و با درمان فشار خون در اکثر موارد از بین می‌رود.
سردرد به علت تومور مغزی
این عارضه به علت تومور مغزی معمولاً متناوب و در اوایل صبح شدیدتر است و بیشتر ماهیت حمله‌ای دارد. با حرکت سر، بلند کردن بار، عطسه و به ویژه سرفه تشدید میشود.
معمولاً این عارضه همراه با اختلالات خواب همراه است و گاهی بیمار از خواب بیدار میشود.
سر درد ناشی از مننژیت یا عفونت
درد در این بیماران به صورت فشرده‌است و تمام سر را فرا می‌گیرد، با استراحت کاهش می‌یابد و با حرکت بدنی تشدید میشود. وجود علایمی چون تب و سفتی گردن به تشخیص این نوع سردرد کمک میکند.
نشانه سر درد خطرناک کدام است؟
اگر سردردهای شما همراه با تیره شدن بینایی ، خواب آلودگی و سرگیجه همراه باشند باید فورا معاینه شوید.
NHS معتقد است این عارضه می تواند گاهی اوقات توسط سرما یا آنفلوانزا به وجود آید که هر دو این بیماری ها در زمستان شایع هستند .اما استرس، مشکلات بینایی، کم آبی بدن و مصرف بیش از حد داروها سایر علل شناخته شده سردرد می باشند .
سر درد به دلیل تغذیه نامناسب
گروهی از پژوهشگران در یک پروژه تحقیقاتی برای شناسایی غذاهای عامل ایجاد این عارضه به بررسی برخی از مواد غذایی خاص پرداختند.
محققان طی این مطالعات دریافتند که مواد غذایی دودی شده و یا فرآوری شده همچون گوشت، ماهی و سبزیجات که در آن از ترکیباتی چون نمک، نتیترات سدیم و یا شکر استفاده شده در ایجاد سردرد بسیار موثر هستند.
