عوامل موثر بر بیماری لب شکری + راه های درمان لب شکری در کودکان
سيگاری بودن والدين یکی از مهم ترین عوامل لب شکری شدن نوزادان می باشد
لب شکری یا شکاف لب چیست؟
لب شکری يا لب شکافته يکی از نواقص مادرزادی است. لب شکری به حالتی گفته می شود که در هنگام جنینی، لب بالا به درستی تشکیل نمی شود و یک یا دو شکاف در آن ایجاد می گردد. شکاف ایجاد شده ممکن است کوچک بوده و قسمتی از لب را گرفتار کند، ولی در مواردی ممکن است بزرگ باشد و به حفره بینی نیز کشیده شود.
طبق آمارهای بین المللی، شکاف لب یا لب شکری در پسرها بیشتر دیده می شود ولی در بررسی هایی که در ایران انجام شد شیوع آن در دخترها کمی بیشتر بود. در اغلب موارد شکاف لب به صورت یکطرفه است ولی گاهی به صورت دوطرفه دیده می شود.
عوامل لب شکری:
• ارث
• محيط
• سيگاری يا الکلی بودن والدين
• ديابت مادران
• کمبود فوليک اسيد
• خود درمانی مادران هنگام بارداری از علل اين ضايعه است.
علل لب شکری شدن کودکان :
شکاف کام و لب شکری زمانی رخ می دهند که بافت ها در صورت و دهان کودک به درستی جوش نخورند. در حالت عادی، بافت هایی که لب ها و سقف دهان را تشکیل می دهند، در ماه های دوم و سوم بارداری با هم ترکیب می شوند.
اما در کودکان با این مشکل، این ترکیب هیچ وقت اتفاق نمی افتد و تنها بخشی از آن اتفاق می افتد. محققین معتقدند که اغلب موارد شکاف کام و لب شکری بر اثر متقابل عوامل ژنتیکی و محیطی ایجاد می شوند. در بسیاری از کودکان، یک علت قطعی مشخص نمی شود.
مادر و یا پدر می توانند ژن های شکاف کام و لب شکری را به نسل بعدیشان منتقل کنند. در برخی موارد، کودکان ژنی را به ارث می برند که باعث ایجاد این مشکل می شود و بعد یک محرک محیطی باعث ایجاد شکاف در آنها می شود.
علت لب شکری شدن کودکان چیست؟
عوامل خطر لب شکری کودکان:
عوامل متعددی می توانند احتمال ایجاد شکاف کام و لب شکری را افزایش دهند، از جمله:
سابقه خانوادگی:
والدین با سابقه خانوادگی شکاف کام و لب شکری، خطر بالاتری را به کودک خود منتقل می کنند.
دیابتی ها:
شواهدی وجود دارد مبنی بر اینکه زنانی که قبل از بارداری مبتلا به دیابت بوده اند، ممکن است ریسک ابتلا به بچه دار شدن با شکاف کام و لب شکری را داشته باشند.
احتمال لب شکری شدن جنین مادران دیابتی
عوامل موثر در لب شکری شدن کودکان
قرار گرفتن در معرض موادی خاص در دوران بارداری:
در زنان بارداری که سیگار می کشند، الکل می نوشند یا داروهای خاصی مصرف می کنند، احتمال این مشکل در نوزادشان بیشتر می شود .
چاق بودن و اضافه وزن در طول دوران بارداری:
شواهدی وجود دارد که نوزادان متولد شده با مادران چاق ممکن است ریسک بیشتری برای این مشکل را داشته باشند.مردان بیشتر محتمل هستند که شکاف کام و لب شکری داشته باشند. شکاف کام بدون لب شکری در زنان رایج تر است.
پیش گیری از لب شکری کودکان:
بعد از اینکه نوزاد با یک شکاف به دنیا می آید، والدین در مورد احتمال داشتن یک کودک دیگر با شرایط مشابه او نگران هستند.
در حالی که بسیاری از موارد شکاف کام و لب شکری ها می توان جلوگیری کرد، اما این گام ها را برای افزایش درک و یا کاهش ریسک در نظر بگیرید:
مشاوره ژنتیکی:
اگر شما سابقه خانوادگی شکاف کام و لب شکری دارید، پیش از باردار شدن به پزشک خود بگویید. پزشک ممکن است شما را به مشاور ژنتیکی ارجاع دهد که می تواند به تعیین خطر بچه دار شدن با شکاف کام و لب شکری شما کمک کند.
ویتامین های قبل از زایمان را مصرف کنید:
اگر قرار است به زودی باردار شوید، از پزشک خود بپرسید آیا باید ویتامین هایی را بخورید یا خیر
سونوگرافی قبل از زایمان:
سونوگرافی پیش از زایمان آزمایشی است که از امواج صوتی برای ایجاد تصاویری از جنین استفاده می شوند. هنگام تجزیه و تحلیل تصاویر، پزشک می تواند تفاوتی در ساختارهای صورت جنین تشخیص دهد. لب شکری می تواند با امواج سونوگرافی در اوایل هفته سیزدهم بارداری مشخص شود. شکاف کام به تنهایی رخ می دهد و برای دیدن آن از سونوگرافی استفاده می شود.
اگر سونوگرافی پیش از زایمان شکافی را نشان دهد، پزشک می تواند یک روش برای گرفتن یک نمونه از مایع آمنیوتیک از رحم دریافت کند. این تست مایع می تواند نشان دهد که جنین سندرم ژنتیکی را به ارث برده است که ممکن است موجب نقص های مادرزادی دیگری شود یا خیر. با این حال اغلب علت شکاف کام و لب شکری مشخص نیست.
انواع لب شکری یا شکاف لب و کام
لب شکری انواع مختلفی دارد
نوع کم تر شایع، شکاف فقط در ماهیچه های نرم سقف دهان رخ می دهد که در پشت هستند و توسط آستر دهان پوشانده شده اند. این نوع شکاف اغلب در هنگام تولد جلب توجه نمی کند و ممکن است تا زمانی که علائم رشد نکنند، تشخیص داده نشود.
به طور کلی سه نوع شکاف لب یا لب شکری وجود دارد:
۱ـ هم لب و هم کام دچار شکاف هستند. بیش از نیمی از شکاف‌ها از این نوع هستند. این نوع شکاف در پسر بچه‌ها شایع‌تر است. حدود ۱۳ درصد مبتلایان به این نوع شکاف به سایر ناهنجاری‌های مادرزادی نیز مبتلا هستند.
۲ ـ فقط کام شکاف دارد. یک سوم شکاف‌ها از این نوع هستند و بیشتر در دختر بچه‌ها دیده می‌شود.
۳ ـ فقط لب شکاف دارد. حدود یک پنجم مبتلایان به شکاف را شامل می‌شود.
آناتومی کلی کام
آناتومی کام معمولی:
دانستن آناتومی طبیعی کام به شما کمک می کند تا آناتومی شکاف کام را بهتر درک کنید.
مخاطی:
مخاط بافتی مرطوب و صورتی است که در داخل قسمت های خاصی از بدن وجود دارد. در بینی, دهان, ریه ها و مجاری ادراری و گوارشی.
کام سخت:
کام سخت بخش استخوانی سقف دهان است. این قسمت جلوی کام را می گیرد. در مقابل کام نرم قرار می گیرد. کام دهان را از بینی جدا می کند. در شکاف کام ارتباطی بین حفره بینی و حفره دهان وجود دارد. این ارتباط بین این دو, صحبت کردن, خوردن و نوشیدن را ممکن می کند. کام برای صحبت کردن و خوردن مهم است، زیرا هوا را از بیرون رفتن از بینی به جای دهان نگه می دارد.
کام نرم:
اگر زبان خود را از جلوی سقف دهان تان به عقب ببرید, می توانید احساسش کنید. اگر دهان خود را باز کنید و نفسی عمیق بکشید, باید کام نرم را بلند کنید. کام نرم به دلیل عملکرد عضلانی اش بالا و پایین می رود.
وقتی در عضله کام شکافی وجود داشته باشد، عملکرد و گفتار را مختل نمی کند. به طور خاص, فهمیدن صحبت ها مشکل می شود، چون هوا به جای دهان از بینی خارج می شود. به علاوه, از آنجا که کام نرم غذا را به پشت گردن می رساند, وقتی فرد غذا را قورت می دهد, در این افراد این کار مشکل می شود .
انواع لب شکری در کودکان را بشناسید
آشنایی با انواع لب شکری در کودکان
زبان کوچک:
زبان کوچک بخشی از کام نرم است که وسط دهان را می بندد. در برخی افراد, کاملاً مشخص است. بعضی دیگر ممکن است یک یا چند تا داشته باشند یا شاید اصلاً نداشته باشند.
شیارهای آلوئولی:
به عنوان ” طاق دندان ی ” یا ” لثه ” شناخته می شود. ” شیارهای آلوئولی ” جایی است که دندان ها از آن بیرون می آیند. یک برجستگی در فک بالایی.
کام اولیه:
کام اولیه, بخشی از کام در جلوی فورامن منتال است. بخش جلویی کام را شامل می شود و شکل مثلثی دارد. شامل چهار دندان مرکزی و رگه آلوئولی می باشد.
کام ثانویه:
کام ثانویه, بخش عقبی کام (بخش پشت فورامن منتال) است که شامل ریج خلفی آلوئول و تمام کام نرم است.
عوارض لب شکری یا شکاف لب:
بسته به میزان و محل شکاف کام یا لب، عوارض آن نیز فرق می‌کند. به طور کلی یک یا چند یا تمام عوارض زیر ممکن است روی دهد:
- سختی در خوردن شیر و غذا.
- سختی در قورت دادن، با این پتانسیل که مایعات و یا مواد غذایی از بینی بیرون می آیند
- صدای تو دماغی
- عفونت های مزمن گوش
تاثیر لب شکری یا شکاف کام بر روی تنفس:
ناهنجاری فک و کام باعث مشکل تنفسی می‌شود. درمان شامل جراحی و به کارگیری پروتزهای دهانی است.
تغذیه نوزادان مبتلا به لب شکری:
تغذیه نوزادان مبتلا به شکاف نیز با مشکلاتی روبه‌رو است. همکاری متخصص تغذیه و گفتار درمانی ممکن است سودمند باشد. دستگاه‌های ویژه‌ای نیز به منظور تغذیه نوزاد در دسترس هستند.
عفونت‌های گوش و کاهش شنوایی در کودکان لب شکری:
هر ناهنجاری دستگاه تنفسی فوقانی می‌تواند عملکرد شیپور استاش (در گوش) را مختل کند و احتمال تجمع مایع در گوش میانی را افزایش دهد.
این امر احتمال عفونت گوش میانی را زیاد می‌کند. کاهش شنوایی نیز نتیجه عفونت‌های مکرر گوش میانی است. برای اصلاح این مشکل متخصص گوش و حلق و بینی از وی‌تی یا گرومت استفاده خواهد کرد.
صحبت کردن کودکان لب شکری یا شکاف کام:
برای این که کودک بتواند به درستی صدا و کلمات واضحی را تولید کند، رشد و تکامل طبیعی لب و کام ضروری است. می‌توان با عمل جراحی، شکاف را ترمیم نمود و با گفتاردرمانی به تکامل گفتاری کودک کمک کرد.
تاثیر لب شکری یا شکاف لب بر روی دندان ها:
گاهی شکاف شامل لثه و فک نیز می‌شود و این امر بر رشد صحیح دندان‌ها و فک تاثیر می‌گذارد. دندانپزشک اطفال یا متخصص ارتودنسی می‌تواند به رفع این مشکل کمک کند.
تشخیص لب شکری چگونه است؟
معمولا لب شکری بعد از تولد نوزاد تشخیص داده می شود. در اولین معایناتی که پزشک روی نوزاد انجام می دهد، لب ها و کام نوزاد معاینه شده و در صورت وجود شکاف، تشخیص داده می شود.
گاهی مواقع لب شکری در یک سونوگرافی قبل از تولد نوزاد و در دوران بارداری مشاهده و تشخیص داده می شود. البته به یاد داشته باشید که سونوگرافی همیشه قادر به تشخیص مشکل نبوده و از این رو پزشکان برای تشخیص زودهنگام لب شکری بر سونوگرافی تکیه نمی کنند.
درمان لب شکری چگونه است؟
عمل جراحی
عمل جراحی می تواند مشکل لب شکری را برطرف کند. هرچند می توان در همان روزهای نخستین زندگی شکاف لب را ترمیم کرد ولی اغلب توصیه می شود که ترمیم اولیه شکاف لب در سن سه ماهگی صورت گیرد. در این سن شیرخوار وضعیت جسمی مناسبتری برای انجام جراحی دارد.
در ترمیم شکاف لب یا لب شکری، می توان اقدامات اولیه ای را برای اصلاح بدشکلی ایجاد شده در بینی انجام داد. که این کار می تواند نتیجه جراحی بعدی را بهبود بخشد.
جراحی برای درمان لب شکری کودکان:
جراحی برای اصلاح لب و کام براساس وضعیت خاص کودک است. پس از ترمیم اولیه شکاف, پزشک ممکن است جراحی را برای بهبود گفتار و بهبود ظاهر لب و بینی اش توصیه کند.
جراحی معمولاً به این ترتیب انجام می شود:
- ترمیم لب شکری – در سه ماهه اول تا پایان ۶ ماهگی.
- ترمیم شکاف کام – در ۱۲ ماهگی یا در صورت امکان زودتر.
- ادامه اعمال – جراحی بین ۲ سالگی و نوجوانی.
جراحی کام و لب در بیمارستان انجام می شود. کودک شما یک داروی بی هوشی عمومی دریافت می کند تا احساس درد نکند یا در طول جراحی بیدار نشود.
روش های مختلفی برای ترمیم شکاف کام و لب وجود دارد, بازسازی نواحی آسیب دیده و پیش گیری یا درمان آن.
نقش ويتامين A در لب شکری نوزادان:
جذب متعادل ويتامين A در دوران بارداري مي تواند خطر ابتلا به شکاف کام و لب را کاهش دهد. نوزادان مادرانی که در دوران بارداری روزانه حدود ۸٫۳ ميلي گرم مکمل ويتامين A مصرف مي کنند نسبت به نوزادان ديگر حدود ۵۰ درصد کمتر در معرض خطر ابتلا به شکاف کام و يا لب شکری قرار دارند.
پزشک ممکن است درمان بیشتری را برای مشکلات ناشی از لب شکری و کام شکاف دار توصیه کند.
مثلا:
- استراتژی های تغذیه ای مناسب
- گفتار درمانی برای تصحیح گفتا.
- ارتودنسی برای تنظیم دندان ها.
- مراقبت توسط دندان پزشک کودکان برای نظارت بر دندان و بهداشت دهان از سنین پایین.
- چکاپ و درمان عفونت های گوشی که ممکن است شامل مشکل در لوله های گوش باشد.
- سمعک یا دیگر دستگاه های کمکی برای کودک با شنوایی ضعیف.
- درمان با یک روانشناس برای کمک به کودک در مقابله با استرس کارهای مکرر پزشکی یا نگرانی های دیگر.
اگر کودک شما به علت ابتلا به لب شکری در تلفظ بعضی کلمات مشکل داشته باشد ممکن است نیاز باشد که کودک شما دوره های خاص گفتار درمانی را نیز طی کند.
بیشتر بخوانید:
کدام ورزش ها در اوایل بارداری بی خطر هست
سلامت قلب در دوران بارداری و بعد از آن
عوامل خطر ابتلا به کم کاری تيروئيد مادرزادی چیست؟
