مغز چیست؟
مرکزکنترل وفرماندهی بدن
مغز انسان-مرکز دستگاه عصبی است. دستگاه عصبی مرکزی به وزن یک کیلو و۳۰۰ الی ۱۴۰۰گرم که در درون حفاظ استخوانی به نام جمجمه و ستون فقرات قرار گرفته که مرکزفرماندهی بدن رابعهده دارد.
اما به قسمتی ازمغز است «مُخ»می گویند که شامل نیمکره عصبی و محتویات سلولی آن می باشد.
قسمت سطحی مخ، خاکستری رنگ است و قشر مخ نامیده می‌شود. قشر مخ در انسان به علت وسعت زیاد خود و جای گرفتن در فضای محدود حالت چین خورده دارد. در زیر قشر مخ ماده سفید رنگی وجود دارد که از اجتماع رشته‌های عصبی میلین‌دار تشکیل شده است و این رشته همان دنباله‌های نورون‌هایی هستند که در قشر خاکستری با سایر قسمت‌های دستگاه عصبی قرار دارند.
به طور کلی مغز ما از دو بخش عمده تشکیل شده ، مخ یا سربروم(cereburm) است که خودش به دو نیمکره چپ و راست تقسیم می شود . بخش دیگر مخچه است (cerebellum) است که به معنای «مغز کوچک » است که در زیر مغز قرار گرفته است. هر یک از نیمکره های مغز به ۴ لوب(Lobe) تقسیم می شود:
لوب پس سری-اکسیپیتال(occipital) : برای بینایی، محرک‌ها و اطلاعات بینایی،شناسایی رنگ‌ها وکلمات.
لوب آهیانه ای(partieal) : با پردازش اطلاعات حسی لمسی مانند فشار، لمس و درد ارتباط دارد،برای درک شنیدار و تکلم است.
لوب گیجگاهی– تمپورال(temporal) : برای ادراک فضایی و زبانی،تفسیر صداها و زبانی که می‌شنویم
لوب جلویی باپیشانی یاقُدامی (Frontal): با استدلال، مهارت‌های حرکتی، سطح بالاتر شناخت، و زبان بیانی در ارتباط است.
هر برآمدگی سطح مغز «شکنج» نام دارد و هر شکاف (groove) را شیار (sulcus) می‌نامند.
تالا موس و هیپو تالاموس
تالاموس و هیپوتالاموس در فاصله بین سربروم و ساقه مغز قرار دارد. تالاموس پیام‌های حسی و حرکتی را به غشای مغز می‌فرستد و در تنظیم هوشیاری، خواب و آگاهی نقش دارد. هیپوتالاموس، سیستم عصبی را از طریق غده هیپوفیز به سیستم غدد درون‌ریز بدن (که هورمون‌ها را تولید می‌کنند) مرتبط می‌سازد.
مخچه چیست؟
مخچه(cerebellum) در زیر سربروم واقع شده است و کارکردهای مهمی در کنترل حرکات بدن بر عهده دارد. مخچه نقش مهمی در هماهنگی و تعادل اندام‌های بدن دارد و علاوه بر آن می‌تواند عملکردهای شناختی نیز داشته باشد
مغز یک عضو مهم وفعال با وزن حدود یک کیلو و سیصد گرم الی یک کیلووچهارصدگرم است
آناتومی مغز
جمجمه
جمجمه وظیفه‌ی حفاظت از مغز در برابر آسیب‌ها را بر عهده دارد. جمجمه از هشت استخوان تشکیل شده که در درزها با یکدیگر ترکیب می‌شوند. استخوان‌های جمجمه شامل استخوان‌های قدامی، آهیانه، گیجگاهی، گوه‌ای، پس سری و غربالی است. صورت از ۱۴ استخوان دوتایی از جمله استخوان‌های آرواره، گونه، بینی، کامی، اشکی، کونکای تحتانی بینی، آرواره و استخوان تیغه بینی تشکیل شده است.
مغز
مغز از فسمتهای مهمی چون مغز پیشین، مخچه و ساقه مغز تشکیل شده است.
مغز پیشین بزرگترین قسمت مغز بوده و از دو نیمکره راست و چپ تشکیل شده است و اعمال اصلی، مانند تشخیص حس لامسه، بینایی، شنوایی، تلکلم، استدلال، احساسات، یادگیری و کنترل حرکات را انجام می‌دهد.
مخچه در زیر مغز پیشین قرار دارد. وظیفه‌ی مخچه، هماهنگ سازی حرکات عضلات، حفظ حالت قرارگیری و تعادل بدن است.
شامل مغز میانی، پل دماغی و بصل النخاع است. ساقه مغز در نقش یک مرکز باز پخش عمل می‌کند که مغز پیشین و مخچه را به نخاع متصل می‌سازد. ساقه مغز مسئول انجام بسیاری از اعمال خودکار مانند تنفس، ضربان قلب، دمای بدن، سیکل خواب و بیداری، گوارش و هضم، سرفه، عطسه، استفراغ، و بلع است.
از ۱۰ عصب جمجمه‌ای، ۹ تای آنها از ساقه مغز نشات می‌گیرند.
سطح مغز پیشین حالتی چین خورده دارد که قشر یا پوسته‌ی مغز نامیده می‌شود. ۷۰٪ از میلیاردها سلول عصبی مغز در قشر مغز قرار دارند. سلول‌های عصبی باعث شده‌اند که قشر مغز رنگی خاکستری و قهوه‌ای داشته باشد و به همین دلیل است که آن را بخش خاکستری مغز می‌نامند. در زیر قشر مغز، رشته‌های اتصال دهنده‌ی بلندی بین نورون‌ها وجود دارد که اکسون نامیده شده و بخش سفید مغز را تشکیل می‌دهند.
قسمت های عمیق مغز
هیپوتالاموس:
وظیفه اصلی هیپوتالاموس تنظیم وحفظ وضعیت ثابت وپایدار-هموستاز-بدن است یا به‌عبارت‌دیگر حفظ تعادل بدن. عواملی مانند فشارخون، درجه حرارت بدن، تعادل مایعات و الکترولیت و وزن بدن در یک محدوده‌ای به نام “محدوده تعادلی” حفظ می‌شوند.
هیپوتالاموس در کف بطن سوم مغز قرار داشته و مسئول کنترل سیستم اختیاری بدن است. هیپوتالاموس رفتارهایی همچون گرسنگی، تشنگی، خواب، و واکنش‌های جنسی را کنترل می‌کند. همچنین هیپوتالاموس دمای بدن، فشار خون، احساسات، و ترشح هورمون‌ها را تنظیم می‌کند.
غده هیپوفیز:
غده هیپوفیز در درون حفره استخوانی کوچکی در پایه‌ی جمجمه که زین ترکی نامیده می‌شود، قرار دارد. غده هیپوفیز از طریق ساقه هیپوفیز به هیپوتالاموس متصل است. غده هیپوفیز که به نام غده ارباب نیز شناخته می‌شود، کنترل کننده‌ی دیگر غدد درون ریز در بدن است. غده هیپوفیز باعث ترشح هورمون‌های کنترل کننده‌ی رشد جنسی شده، رشد عضلات و استخوان‌ها را افزایش داده، در برابر استرس واکنش نشان داده و با بیماری مبارزه می‌کند.
غده صنوبری:
غده صنوبری در پشت بطن سوم قرار دارد. غده صنوبری با ترشح ملاتونین به تنظیم ساعت درونی بدن و ریتم‌های شبانه روزی کمک می‌کند. غده صنوبری در رشد جنسی نیز نقش دارد.
تالاموس:
به هسته های خاکستری رنگ و تخم مرغی شکل که به صورت قرینه درنیمکره مخ قرار دارد، تالاموس می گویند.
تالاموس نقش یک مرکز بازپخش برای تمام اطلاعاتی که به قشر رویی مغز می‌آیند و می‌روند را دارد. همچنین تالاموس در احساس درد، توجه، هوشیاری و حافظه نیز نقش دارد.
عقده‌های قاعده‌ای:
عقده‌های قاعده‌ای شامل هسته‌ی دم دار، پوسته و گوی رنگ پریده یا پالیدوم می‌باشند. این هسته‌ها با مخچه همکاری می‌کنند تا بتوانند حرکات ظریفی همچون حرکات نوک انگشتان را هماهنگ سازند.
سیستم لیمبیک:
سیستم لیمبیک، مرکز احساسات، یادگیری، و حافظه است. سیستم لیمبیک شامل شکنج کمربندی، هیپوتالاوس، بادامه (واکنش‌های احساسی) و هیپوکامپ می‌باشد.
اعصاب مغزی یا جمجه ای
مغز از طریق نخاع و ۱۲ جفت اعصاب مغزی با بدن در ارتباط است. ده جفت از این اعصاب مغزی که کنترل کننده‌ی شنوایی، حرکات چشم‌ها، احساس‌های صورت، احساس چشایی، بلع و حرکت صورت، گردن، شانه و عضلات زبان هستند، از ساقه مغز نشات می‌گیرند. اعصاب مغزی مربوط به بویایی و بینایی از مغز پیشین نشات می‌گیرند.
پرده های مغز
مغز و نخاع توسط سه لایه‌ی بافتی به نام پرده‌های مغز پوشیده شده و محافظت می‌شوند.
لایه‌های مغز از خارج به داخل عبارتند از:
سخت شامه(دورا ماتر)
سخت شامه یک پوسته‌ی قوی و محکم در داخل جمجمه است. سخت شامه دارای دو لایه به نام‌های لایه ضریع و لایه عمیق است که با یکدیگر ترکیب شده و فقط برای تشکیل «سینوس»های وریدی از یکدیگر جدا می‌شوند. دورا دارای خمیدگی‌ها و چین‌های کوچکی است،خارجی‌ترین لایه است.
چین‌های سخت شامه
۱-چادرینه مخچه -مغز پیشین و مخچه را از یکدیگر جدا می‌کند
۲- داس مغز – نیمکره چپ و راست مغز از یکدیگر جدا می‌کند
–لایه عنکبوتی (آراکنوئید)
لایه عنکبوتیه یک لایه نازک و شبیه تار عنکبوت است که تمام مغز را پوشانده است. عنکبوتیه بافتی کشسانی دارد.
–نرم شامه(پیا ماتر)
نرم شامه داخلی‌ترین لایهٔ مننژی است که تمام چین خوردگی‌های موجود در سطح مغز را در بر می‌گیرد. نرم شامه رگ‌های خونی بسیاری دارد که به قسمت‌های عمقی مغز نیز می‌رسند
ساب دورال چیست؟
فضای بین سخت شامه و لایه‌ی عنکبوتیه را فضای زیر سخت شامه ای یا «ساب دورال» می‌نامند.
زیر عنکبوتیه چیست؟
فضای بین نرم شامه و عنکبوتیه را فضای زیر عنکبوتیه می‌نامند. فضای زیر عنکبوتیه فضایی است که مایع مغزی نخاعی وجو داشته و مغز را در بر می‌گیرد.
بطن چیست؟
مغز دارای حفره‌هایی پر از مایع مغزی نخاعی است که بطن نامیده می‌شوند.
کوروئیدچیست؟
درون بطن‌ها یک ساختاری نواری شکل وجود دارد که شبکه‌ی «کوروئید» نامیده می‌شود و مایع شفاف و بی رنگ مغزی نخاعی در آنجا تولید می‌شود. مایع مغزی نخاعی همیشه در حال گردش است و به طور مداوم جذب و دوباره پر می‌شود.
سیستم عصبی
سیستم عصبی به بخش اعصاب مرکزی و اعصاب محیطی تقسیم می‌شود. سیستم اعصاب مرکزی از مغز و نخاع تشکیل شده است. سیستم اعصاب محیطی از اعصاب نخاعی که از نخاع منشعب می‌شوند و اعصاب دماغی که از مغز منشعب می‌شوند تشکیل شده است. سیستم عصبی محیطی شامل اعصاب خود مختار (سمپاتیک و پاراسمپاتیک) است که اعمال حیاتی بدن، مانند تنفس، گوارش، ضربان قلب، و ترشح هورمون‌ها را کنترل می‌کند.
خون رسانی درمغزچگونه است؟
خون از راه دو شریان جفتی به نام شریان‌های کاروتید داخلی و شریان‌های مهره‌ای به مغز می‌رسد. شریان‌های کاروتید داخلی، خون مورد نیاز اکثر قسمت‌های مغز پیشین را تامین می‌کنند.
شریان‌های مهره‌ای خون مورد نیاز مخچه، ساقه مغز و قسمت زیرین مغز پیشین را تامین می‌کند.
شریان باسیلارچیست؟
شریان‌های-سرخرگ- مهره‌ای( Vertebral artery) مهره‌ای راست و چپ پس از عبور از جمجمه به یکدیگر پیوسته و «شریان باسیلار» را تشکیل می‌دهند.
شریان باسیلار و شریان‌های کاروتید داخلی در پایه‌ی مغز که «حلقه شریانی ویلیس» نامیده می‌شود با یکدیگر در ارتباط هستند. ارتباط بین کاروتید داخلی و باسیلار مهره‌ای یک ویژگی مهم برای حفاطت از مغز است. اگر یکی از شریان‌ها مسدود شود، جریان خون جانبی به حلقه‌ی شریانی ویلیس آمده و مانع خونریزی می‌شود.
کارکردهای مغز
دستگاه عصبی مرکزی:
بخشی از دستگاه عصبی است که در داخل محفظه ای استخوانی به نام استخوان جمجمه و ستون فقرات قرار دارد و از دو قسمت اصلی مغز و نخاع تشکیل شده است.
مغز در داخل استخوان جمجمه و نخاع در داخل ستون فقرات قرار دارد.
مخ:بزرگ ترین قسمت مغز، مخ است که دو نیمکره دارد.
رشته های عصبی محکم و سفیدرنگی دو نیمکره مغز را به هم متصل می کند و ارتباط بین این دو نیمکره را برقرار می کند. در بخش خارجی مخ، لایه ای خاکستری رنگ با برآمدگی ها و شیارهای متعدد وجود دارد که به آن قشر مخ گفته می شود. در زیر قشر مخ ماده ای سفیدرنگ دیده می شود که از تجمع رشته های عصبی دارای پوشش «میلین» تشکیل شده است.
هیپوتالاموس:
دربخش«ملین» چند هسته خاکستری رنگ دیده می شود که مهم ترین آنها همان غده تالاموس و هیپوتالاموس است.
به طور کلی هر قسمت از قشر خاکستری رنگ مخ وظیفه مشخصی را بر عهده دارد. مراکز دریافت و تفسیر اطلاعات منتقل شده از اندام های حسی بدن مانند چشم، گوش و پوست در این قسمت از مغز قرار دارد. بخشی از این قشر خاکستری رنگ مسئولیت انجام حرکات ارادی بدن را بر عهده دارد.
نیمکره های مغز مرکز احساسات، حافظه و تفکر است. نیمکره چپ حرکات مربوط به نیمه راست بدن و نیمکره راست حرکات نیمه چپ بدن را کنترل می کند. علاوه بر این در هر نیمکره مجموعه ای از فعالیت های اختصاصی نیز انجام می شود. برای مثال زبان آموزی، منطق، تفکر ریاضی و یادگیری در نیمکره چپ اتفاق می افتد و در مقابل نیمکره راست برای انجام کارهای دیگری مانند موسیقی و کارهای هنری تخصص دارد.
هیپوتالاموس مرکز تنظیم خواب و بیداری، دمای بدن و احساس گرسنگی و تشنگی است. تالاموس نیز پیام های حسی دریافتی از پیام های دیداری و شنیداری تا ترس و درد را پیش از رسیدن به قشر مخ تقویت می کند.
مخچه:
در قسمت پشت و زیر مخ، بخش دیگری از مغز به نام مخچه قرار دارد.مخچه بخشی از مغز است که در حفظ تعادل بدن نقش بسیار مهمی دارد.مخچه نیز مانند مخ از دو نیمکره تشکیل شده است با این تفاوت که چین خوردگی ها در سطح مخچه کم عمق تر بوده و ساختار منظم تری دارد. بخش سطحی مخچه نیز از قشر خاکستری رنگی پوشانده شده است.
وظایف مُخچه
پیام های حرکتی مخابره شده از مغز پیش از رسیدن به اندام های مختلف بدن در مخچه تقویت می شود.چشم ها و گوش داخلی مخچه را از وضع بدن آگاه می کنند و مخچه نیز براساس اطلاعات دریافتی به گونه ای ماهیچه ها را کنترل می کند که تعادل بدن حفظ شود.بنابراین می توان وظیفه اصلی مخچه را در کنترل فعالیت های ماهیچه ای بدن خلاصه کرد. همه این فعالیت ها به طور غیرارادی انجام می شود.
جعبه سیاه بدن
مخچه جعبه سیاه سیستم عصبی مرکزی است که علاوه بر حفظ تعادل، سرعت و دامنه حرکات بدن را نیز تنظیم می کند.
بخشی از پیام ها از نخاع به مخچه می رسد که این پیام ها حاوی اطلاعاتی درباره وضع اندام های تحتانی است. بخشی از پیام ها از گوش درونی به مخچه منتقل می شود که این بخش از مغز را از وضعیت سر و گردن آگاه می کند. مغز نیز اطلاعاتی را به مخچه ارسال می کند که مخچه از این اطلاعات برای کنترل حرکات ظریف اندام ها بهره می گیرد.
بصل النخاع:
از دیگر بخش های اصلی تشکیل دهنده مغز«بصل النخاع» است که بین مغز و نخاع قرار دارد.بصل النخاع، پایین ترین مرکز عصبی در استخوان جمجمه است که به نخاع مرتبط می شود. وظیفه این بخش از مغز را می توان در کنترل و اداره فعالیت اندام های داخلی بدن مانند قلب، ریه و اندام های گوارشی خلاصه کرد.
بصل النخاع مهم ترین قسمت تشکیل دهنده مغز است که هر گونه آسیبی به بصل النخاع به مرگ انسان منجر می شود.
ساقه مغز:
مغز میانی و پل مغزی از اجزای اصلی بخش بزرگ تری از مغز هستند که به آن ساقه مغز گفته می شود.اعصاب جمجمه ای در ساقه مغز تجمع پیدا کرده است. ساقه مغز در حفظ هوشیاری، کنترل خواب، تنفس و گردش خون نقش مهمی دارد.
ساقه مغز «معبر اطلاعات دریافتی» از حواس پنجگانه را به مغز هدایت کرده و در مقابل پیام های عصبی را از مغز و ساقه مغز به طرف نخاع و اندام ها هدایت می کند.
پاسخ مردمک چشم به نور، حرکات چشم ها، زبان، صورت، حلق و حنجره در این بخش از مغز کنترل می شود.
«مغز میانی» ساختار مشبک دارد و مسئول حفظ سطح هوشیاری بدن است.
از طریق معاینه و تعیین سطح هوشیاری، حرکت مردمک چشم و قدرت اندام ها می توان سالم بودن مغز میانی را مورد تائید قرار داد.
بطن های مغز
مغز انسان از ۴ بطن تشکیل شده است.
بطن های جانبی شامل دو بطن است که هر یک از آنها در داخل یکی از نیمکره های مغزی قرار دارد. بطن سوم در ناحیه تالاموس است.
بطن چهارم نیز در محل بصل النخاع و پیل مغزی (دماغی) قراردارد.
سیستم عصبی مرکزی: در داخل مایع مغزی ـ نخاعی قرار دارد.
«مایع مغزی ـ نخاعی» به عنوان ضربه گیر عمل می کند و در مقابل هر گونه ضربه مکانیکی از سیستم عصبی مرکزی محافظت می کند.
وجود مایع مغزی ـ نخاعی برای انجام فعالیت های متابولیکی سیستم عصبی مرکزی ضروری است. تجمع این مایع در اطراف بطن های تشکیل دهنده مغز به آسیب دیدگی آن منجر می شود.
لوپ های مغز
وجود شیارهای عمیق، نیمکره های مخ را به چهار لوب یا ناحیه تقسیم می کند.
۱- لوب پیشانی Frontal Lobe
۲- لوب آهیانه ای Parietal Lobe
۳- لوب پس سری Occipital Lobe
۴- لوب گیجگاهی
لوب پس سری(Occipital Lobe): عقب ترین بخش نیمکره مغز است.
این بخش از مخ مرکز پردازش اطلاعات دیداری است. آسیب رسیدن به این ناحیه موجب نابینایی می شود.
لوب آهیانه ای(Parietal Lobe): بخش بالایی وسط نیمکره مغز است که بین لوب های پیشانی و پس سری و بالای لوب گیجگاهی قرار دارد.
حس لامسه، ادراک فضایی و دیداری، تشخیص شکل، رنگ و اندازه اجسام و همچنین احساس درد از مهم ترین کارکردهای این بخش از مغز است. اختلال در انجام محاسبات ریاضی، تکلم، تشخیص چپ و راست بدن و از دست دادن توانایی خواندن و نوشتن از مهم ترین پیامدهای آسیب دیدگی لوب آهیانه ای است.
وظایف لوب گیجگاهی
ذخیره اطلاعات در حافظه، پردازش اطلاعات دیداری و شنیداری و درک زبان از مهم ترین وظایف این بخش از مخ است. لوب گیجگاهی چپ و راست در فعال نگه داشتن حافظه نقش بسیار مهمی دارد.
اما مهم ترین قسمت تکامل یافته مغز لوب پیشانی است. شخصیت، هیجانات، تمرکز، قضاوت، تکلم و حرکات ارادی در این بخش از مغز کنترل می شود. در گذشته تصور می شد در انسان های امروزی لوب پیشانی بزرگ تر شده است و به همین علت انسان های امروزی نسبت به انسان های اولیه باهوش تر هستند، اما تحقیقات اخیر نشان داده است. این بخش از مغز در مقایسه با انسان های نخستین تفاوت چندان زیادی پیدا نکرده است.
قسمت های عمقی مغز
هیپوتالاموس : هیپوتالاموس در کف بطن سوم مغز قرار داشته و مسئول کنترل سیستم اختیاری بدن است. هیپوتالاموس رفتارهایی همچون گرسنگی، تشنگی، خواب، و واکنش‌های جنسی را کنترل می‌کند. همچنین هیپوتالاموس دمای بدن، فشار خون، احساسات، و ترشح هورمون‌ها را تنظیم می‌کند.
تالاموس : تالاموس نقش یک مرکز بازپخش برای تمام اطلاعاتی که به قشر رویی مغز می‌آیند و می‌روند را دارد. همچنین تالاموس در احساس درد، توجه، هوشیاری و حافظه نیز نقش دارد.
غده هیپوفیز : غده هیپوفیز در درون حفره استخوانی کوچکی در پایه‌ی جمجمه که زین ترکی نامیده می‌شود، قرار دارد. غده هیپوفیز از طریق ساقه هیپوفیز به هیپوتالاموس متصل است. غده هیپوفیز که به نام غده ارباب نیز شناخته می‌شود، کنترل کننده‌ی دیگر غدد درون ریز در بدن است. غده هیپوفیز باعث ترشح هورمون‌های کنترل کننده‌ی رشد جنسی شده، رشد عضلات و استخوان‌ها را افزایش داده، در برابر استرس واکنش نشان داده و با بیماری مبارزه می‌کند.
غده صنوبری : غده صنوبری در پشت بطن سوم قرار دارد. غده صنوبری با ترشح ملاتونین به تنظیم ساعت درونی بدن و ریتم‌های شبانه روزی کمک می‌کند. غده صنوبری در رشد جنسی نیز نقش دارد.
عقده‌های قاعده‌ای : عقده‌های قاعده‌ای شامل هسته‌ی دم دار، پوسته و گوی رنگ پریده یا پالیدوم می‌باشند. این هسته‌ها با مخچه همکاری می‌کنند تا بتوانند حرکات ظریفی همچون حرکات نوک انگشتان را هماهنگ سازند.
سیستم لیمبیک : سیستم لیمبیک، مرکز احساسات، یادگیری، و حافظه است.
سیستم لیمبیک شامل :شکنج کمربندی، هیپوتالاوس، بادامه و هیپوکامپ می‌باشد.
سلول های عصبی مغز
مغز شما از حدود صد میلیارد سلول عصبی به نام نورون ساخته شده است. نورون ها از توانایی شگفت انگیزی در جمع آوری و انتقال سیگنال های الکتروشیمیایی برخوردارند.
سیم وکابل های سر-مغز
می توان سلول های عصبی مغز را به خروجی ها و ورودی ها و سیم های درون یک رایانه تشبیه کرد. نورون ها از ویژگی هایی شبیه به دیگر سلول های بدن برخوردارند با این تفاوت که می توانند سیگنال های الکتروشیمیایی را در فواصل طولانی منتقل کنند و به یکدیگر پیام ارسال کنند.
«نورون ها »ابعاد و اندازه های مختلفی دارند. برای مثال نورون های حسی که در نوک انگشتان دست قرار دارند در امتداد طول بازو امتداد پیدا می کنند این در حالی است که طول نورون هایی که در مغز قرار دارند فقط چند میلی متر است.
همچنین شکل نورون ها نیز براساس عملکردشان متفاوت است. نورون های حرکتی که انقباضات ماهیچه را کنترل می کنند از یک سو به جسم سلولی و از سوی دیگر به یک آکسون بلند ـ رشته های باریکی که از سلول عصبی خارج شده و پیام های الکتریکی را از جسم سلولی منتقل می کند ـ ختم می شود.
بخش انتهایی آکسون به دندریت یا پایانه عصبی ختم می شود.
دندریت ها:در نورون های حسی در هر دو انتهای سلول عصبی «دندریت ها»یا پایانه عصبی وجود دارد.
نورون های رابط یا بینابینی انتقال اطلاعات بین نورون های حسی و حرکتی را به عهده دارند.
عملکرد نورون ها به عنوان عضو اصلی سیستم عصبی متفاوت است. نورون های حسی اطلاعات را از محیط اطراف به سیستم عصبی مرکزی منتقل می کنند. نورون های حرکتی سیگنال هایی را از سیستم عصبی مرکزی به پوست، عضلات و غدد مختلف بدن انتقال می دهند.
نورون های رابط
نورون های رابط نیز مسئولیت ایجاد ارتباط بین مغز و ستون فقرات را به عهده دارند. زمانی که پزشک با یک چکش پلاستیکی به زانوی بیمار ضربه می زند گیرنده های عصبی از طریق نورون های حسی سیگنالی را به نخاع مخابره می کند.
«نورون های حسی» این پیام را به «نورون های حرکتی »که ماهیچه ها و عضلات پا را کنترل می کند، منتقل خواهد کرد. ضربه ها یا تکانه های عصبی در امتداد موتور حرکتی منتقل شده و در نهایت موجب تحریک عضلات پا می شود. این واکنش عصبی که در نهایت به لرزش عضله پا منجر می شود بسیار ساده است و در کوتاه ترین زمان ممکن اتفاق می افتد و بر این اساس مغز را درگیر نمی کند. در بدن انسان مجموعه ای از این واکنش های ساده اتفاق می افتد.
خون رسانی مغز
خون از راه دو شریان(سیلار) جفتی به نام «شریان‌های کاروتید داخلی» و شریان‌های مهره‌ای به مغز می‌رسد.
شریان‌های کاروتید داخلی، خون مورد نیاز اکثر قسمت‌های مغز پیشین را تامین می‌کنند. شریان‌های مهره‌ای خون مورد نیاز مخچه، ساقه مغز و قسمت زیرین مغز پیشین را تامین می‌کند.
شریان‌های مهره‌ای راست و چپ پس از عبور از جمجمه به یکدیگر پیوسته و شریان(سیلار) را تشکیل می‌دهند. شریان(سیلار) و شریان‌های کاروتید داخلی در پایه‌ی مغز که «حلقه شریانی ویلیس» نامیده می‌شود با یکدیگر در ارتباط هستند. ارتباط بین «کاروتید داخلی» و باسیلار مهره‌ای یک ویژگی مهم برای حفاطت از مغز است. اگر یکی از شریان‌ها مسدود شود، جریان خون جانبی به حلقه‌ی شریانی« ویلیس» می آید و مانع خونریزی می‌شود.
بیشتر بدانیم:
تئوری غلط چپ مغز یا راست مغز بودن
