کلیه
کار کلیه چیست؟
از مهم ترین وظایف کلیه ها در بدن می توان به تصفيه خون، دفع مواد زاید از بدن توسط ادرار،تامين آب كافي برای بافت ها و تنظیم فشار خون وتنظیم مقدار نمكهاي حياتي خون و مایعات بدن را اشاره کرد. همچنين كليه‌ها هورموني به نام اريتروپوتين ترشح مي كنند كه توليد گلبول قرمز خون بدن را كنترل مي كند. اگر فراموش کرده اید گلبول قرمز خون همان سلولهای فداکاری هستند که در هر شرایطی اكسيژن را از ریه ها گرفته و به سلولهای سراسر بدن مي رساند.
نشانه های بیمای کلیوی و درستگاه ادراری
بسیاری از افراد، در حالی مبتلا به بیماری های مزمن کلیوی هستند که حتی از این وضع خود خبر ندارند. نشانه های اولیه بیماری های مرتبط با کلیه، بسیار جزئی و کم اهمیت به نظر می رسند و به همین دلیل ممکن است افراد چندین سال با این نشانه ها زندگی کنند و حتی شکایتی هم نداشته باشند. اما همین مشکلات کوچک، می توانند به نارسایی های کلیوی منجر شوند. به هر حال بهتر است از نشانه های بیماری های کلیوی آگاه باشید. چرا که اگر در هر مرحله ای از بیماری باشید، آگاهی از این علائم می تواند شما را از خطرات بیشتر در امان دارد.
۱٫فشار خون بالا
۲٫پیدایش خون با پروتئین در ادرار
۳٫ آزمایش كراتینین خون، بالاتر از ۱٫۲ میلی گرم در دسی لیتر در زنان و ۱٫۴ میلی گرم در دسی لیتر در مردان(كراتینین ماده دفعی است كه توسط كلیه های سالم از خون خارج می شود. )
۴٫ تكرار ادرار به ویژه در شب
۵٫مشكل در ادرار كردن یا ادرار درد آور
۶٫تورم در چشم ها، دست ها و پاها به ویژه در كودكان
شایع ترین بیماری های کلیوی
مشكلات مادرزادي مجراي ادراري
وقتي جنيني در رحم رشد مي كند ممکن است بخشی از مجرای ادراری وی یا یه شكل غير طبيعي يا در جاي غير عادي رشد كند. يكي از اختلالات مادرزادي شايعتر خروج دو حالب از كليه به جاي يك حالب مي‌باشد که از هر ۱۲۵ نوزاد يكي اين نقص را دارد و مي تواند كليه ها را دچار مشكل و عفونتهاي مكرر كند.
مشكل مادرزادي ديگر عبارت است از كليه نعل اسبي. یعنی هنگامی که دو كليه در انتهايي فوقاني به هم متصل شده و نمايي شبيه به نعل اسب ايجاد مي‌كنند. كليه نعل اسبي معمولاً به درستي عمل مي كند اما مستعد ابتلا به مشكلاتي در آينده مي باشد. اين حالت از هر ۵۰۰ نوزاد در يكي پيدا مي شود.
نارسایی کلیه
نارسایی کلیه مي تواند مزمن يا حاد (ناگهاني) باشد که در آن كليه ها کارایی خود را از دست مي‌دهند ودر نتيجه مواد زائد و سمي در خون تجمع مي‌يابند.
نارسایی حاد كليوی به دليل عفونت باكتريايي ، جراحت ، شوك، حمله قلبي ، مسموميت يا مصرف بیش از حد دارو ايجاد مي شود. درمان آن شامل بر طرف نمودن مشكلي است كه منجر به از كارافتادگي کلیه شده و گاهي نياز به جراحي يا دياليز دارد. (دياليزشامل استفاده از یک دستگاه ي یا وسيله مصنوعي براي دفع آب و زاید بدن است در مواقعي كه كليه ها قادر به انجام چنين كاري نيستند. )
نارسایی مزمن كليه عبارت است از کاهش کارایی كليه که به مرور زمان منجر به نارسایی حاد کلیوی می شود.نواقص مادرزادي، عفونتهاي مكرر كليه يا فشار خون بالا از جمله عوامل ایجاد این بیماری هستند. این نوع نارسایی اگر زود تشخيص داده شود مي تواند درمان گردد اما در اکثر مواقع فرد در آينده به پيوند كليه نياز پيدا می کند.
آخرین راه درمان
برای بیماری که دچار نارسائی مزمن کلیوی شده است یکی از گزینه های درمان علاوه بر همودیالیز ، پیوند کلیه است . پیوند کلیه عبارت است از گرفتن کلیه از یک دهنده زنده (خویشاوند یا غیر خویشاوند ) یا از جسد انسان و پیوند کردن آن به گیرنده مبتلا به نارسائی کلیه .
آیا با یک کلیه هم میتوان زندگی کرد
اگرچه كليه‌ها با همكاري يكديگر اعمال حياتي را انجام مي دهند اما انسان مي تواند تنها با يك كليه هم طبيعي و سالم زندگي كند. در حقيقت ، بعضي افراد با تنها يك كليه به دنيا مي آيند. به طوری که اگر يك كليه فرد برداشته شود ، كليه ديگر براي به عهده گرفتن نقش تصفيه خون طي چند ماه رشد کرده و بزرگ مي شود.
کلیه سنگ ساز
سنگ كليه
سنگ های کلیه از تشكيل نمك و مواد معدني متبلور مانند كلسيم در مجراي ادراري ايجاد مي شوند. اگر سنگ كليه به اندازه‌اي بزرگ باشد كه كليه ها را مسدود كند باعث درد شكمي شديدي می شود. این سنگها معمولا از طريق مجراي ادراري خودبخود دفع مي شوند اما در بعضي موارد لازم است با عمل جراحي برداشته شوند.
وقتی سنگ ها مسئله ساز می شوند:
اگر يک بار سنگ کليه دفع کرده باشيد، مطمئنا از میزان درد آن به خوبی آگاهی دارید و دیگر نمی خواهید این تجربه را تکرار کنید. خوشبختانه امروزه پزشکان مي توانند به شما کمک کنند تا با روش های پیش گیری کننده و در صورت لزوم درمان های مناسب بطور سريع و مطمئن سنگ هاي سيستم ادراري را مرتفع سازيد. این روش ها در صورتي که در سرتاسر عمر اجرا گردند خطر بازگشت مجدد بیماری را به میزان قابل توجهی کاهش مي دهند.
سنگ هاي ساکن در گوشه و کنار کليه اغلب درد ايجاد نمي کنند ولي بيشتر آن ها اگر به حرکت درآيند دردهاي فراموش نشدني را برای شما رقم می زنند. اين دردها اغلب به صورت موج از پهلو و پشت شروع شده، به جلوي شکم و کشاله ران و دستگاه تناسلي منتهي مي گردند. از دیگر علائم سنگ کلیه می توان به تهوع، استفراغ، ادرار خوني يا سوزش و تکرر ادرار اشاره کرد.
داشتن سابقه فاميلي نیز شما را در خطر ابتلاء بيشتري به این بیماری قرار مي دهد. در این مواقع مراجعه به پزشک به شما کمک مي کند تا از علت ایجادسنگ، نوع آن و روش های درمانی آگاه شويد. به عنوان مثال ممکن است پزشک به شما روشی را پیشنهاد کند که کمک مي کند تا سنگ به طور طبيعي دفع شود و يا آن را با ماشين ماری خصوص خرد نمايد يا اقدام به جراحي کند.
عفونت مجاری ادراری
عفونت مجراي ادراري بيشتر به وسيله باكتري هاي روده اي که به طور طبیعی در مقعد وجود دارند ايجاد مي شود. اين باكتريها باعث عفونت هايي در قسمت های مختلفی از مجراي ادراري و از جمله كليه‌ها مي شوند. اكثر كودكان دچار اشكال ملايم این بیماری مي شوند اما اگر شديد و بدون درمان باشد مي تواند منجر به آسيب شديد و دائمي كليه و بعدها نارسایی آن شود.
نفريت
نوعی التهاب كليه است که بر اثر عفونت ايجاد شده و به وسیله مقدار بالاي پروتئين و خون در ادرار مشخص مي شود. شايعترين آن در كودكان سنين ۱۸ ماهه تا ۴ ساله رخ مي دهد و پسران بیشتر از دخترها به آن مبتلا می شوند.
تومور ويلمز
شايعترين سرطان كليه در كودكان است . بيشتر بين ۳و۵ سالگي تشخيص داده شده و پسران و دختران به نسبت مساوي بدان مبتلا مي شوند.
چگونه کلیه هایی سالم داشته باشیم
۱٫تغذیه مناسب
میوه ها و سبزیجات:
اگر میخواهید سلامتی کلیه های خود را بالا ببرید سعی کنید میزان میوه و سبزیجات مصرفی خود را افزایش دهید. اکثر میوه ها و سبزی ها سرشار از آنتی اکسیدان، ویتامین ها و مواد معدنی هستند که می توانند سیستم ایمنی بدن را تقویت کرده و شما را از آسیب های کلیوی ناشی از عفونت ها، سموم ها، ویروس ها و بیماری ها محافظت کنند.از جمله میوه ها و سبزیجات سرشار از ویتامین و آنتی اکسیدان می توان تمشک، فلفل دلمه ای، گریپ فورت، اسفناج، کلم برگ، توت فرنگی، پرتقال و گوجه فرنگی را نام برد.
آب :
حفظ آب بدن برای سلامت کلیه ها ضروری است. براب تامین آب مورد نیاز خود لازم است هر روز به میزان کافی آب بنوشید و از غذاهایی که حاوی مقادیر زیادی آب هستند همانند سوپ ها، سیب، انگور، کاهو، کرفس و گوجه فرنگی استفاده کنید.
ماهی های روغنی:
خوردن ۲۰۰ گرم ماهی روغنی پخته یا کباب شده در هفته می تواند به سلامت کلیه ها کمک کند. ماهی های روغنی مثل ساردین، ماهی تون، سالمون و … سرشار از اسیدهای چرب امگا۳ می باشند. اسیدهای چرب امگا۳ اسیدهای چرب غیر اشباعی هستند که می توانند عملکرد کلیه ها را بهبود بخشیده و میزان التهاب را در بدن کاهش دهند. اگر ماهی دوست ندارید سعی کنید به غذای روزانه خود روغن کانولا، گردو و یا سویا اضافه کنید زیرا آنها هم حاوی مقادیر مناسب اسیدهای چرب امگا۳ هستند.
غلات کامل:
عملکرد سالم کلیه ها را با مصرف یک وعده جو (پرک) در صبح حفظ کنید. گندم کامل نیز می تواند به پاک کردن کلیه ها از سموم کمک کند و خطر سنگ های کلیوی را کاهش دهد.
پروتئین :
اگر میخواهید سلامت کلیه های خود را افزایش دهید سعی کنید به وعده غذایی روزانه خود مقدار محدودی پروتئین گوشت اضافه کنید. ، پروتئین میزان مواد زاید خون را کاهش داده و عملکرد کلیه ها را بهبود می بخشد. از جمله غذاهای پروتئینی مفید برای سلامت کلیه ها می توان سفیده تخم مرغ، ماهی، مرغ بدون استخوان و بدون پوست، مقدار مناسبی از گوشت قرمز و فرآورده های لبنی کم چرب،حبوبات، پنیرسویا و غلات را نام برد.
سیر:
افزودن سیر به وعده غذایی می تواند برای کلیه ها بسیار مفید واقع شود. سیر با خواص ضد التهابی خود می تواند به کلیه های ملتهب یا تحریک شده شما آرامش بخشد. اگر از عفونت های کلیوی رنج می برید، مصرف این گیاه را به شما توصیه می کنیم چرا که همانند یک آنتی بیوتیک طبیعی در بدن شما عمل می کند.
۲٫فعالیت جسمانی
ورزش و تسریع گردش خون نه تنها باعث کاهش استرس می‌شود بلکه عملکرد کلیه را بهبود بخشیده و به دفع مواد زائد کمک می‌کند.
۳٫شناخت علائم هشداردهنده
۲-اختلال عملکرد کلیه و یا نارسایی آن، عارضه‌ای است که با سلامت مو ارتباط مستقیمی دارد. چنانچه مو، خشک و شکننده است و یا درخشندگی‌اش را از دست داده، نیاز به بررسی عملکرد کلیه وجود دارد. همچنین نازک و سفید شدن زودرس موها نیز ممکن است علامتی از اختلال عملکرد کلیه باشد که باید هرچه سریعتر مورد بررسی قرار گیرد.
۳-هپاتیت و یا اختلال عملکرد کبدی نیز از دیگر علائم هشداردهنده برای کلیه است که باید جدی گرفته شود. تحقیقات نشان داده است، افزایش فشار خون یکی از دلایل عمده نارسایی کلیوی است.این عارضه باعث آسیب به عروق خونی شده و توانایی کلیه را در دفع محصولات زائد از جمله نیتروژن کاهش می‌دهد.
۴- از آنجا که تنظیم میزان آب بدن و حذف آب اضافی جزو کارهای مهمی است که کلیه انجام می‌دهد، تجمع آب بخصوص در قوزک پا، نشانه‌ای از بیماری کلیوی است که باید جدی گرفته شود.
بیشتر بدانیم:
مصرف زیاد پروتئین و آسیب به کلیه ها
