ماکروفاژ چیست؟
ماکروفاژها سلولهای مهم سیستم ایمنی بدن هستند که در پاسخ به عفونت یا تجمع سلولهای آسیب دیده یا مرده تشکیل می شوند. ماکروفاژها سلولهای بزرگ و تخصصی هستند که سلولهای هدف را شناسایی ، فرو میبلعند و از بین می برند. اصطلاح ماکروفاژ از ترکیب اصطلاحات یونانی “makro” به معنی بزرگ و “فاژین” به معنی خوردن تشکیل شده است.
ماکروفاژها نوعی گلبول سفید خون هستند که بخشی از مکانیسم دفاعی بدن شما و همچنین بخشی از پاسخ ایمنی در آسم هستند. آنها در مغز استخوان شما ساخته می شوند. هنگامی که یک مهاجم خارجی ، مانند باکتری ها ، وارد جریان خون شما می شود ، ماکروفاژها در جنگ برای کمک به از بین بردن باکتری ها ، مواد خاصی را ترشح می کنند.
بدن شما واقعاً باهوش است. مونوسیت ها به طور معمول در جریان خون شما گردش می کنند. هنگامی که بدن شما عفونت را تشخیص می دهد ، مونوسیت ها به آن قسمت از بدن سفر می کنند و تبدیل آنها به ماکروفاژ را شروع می کنند. مونوسیت بسته به نیاز بدن می تواند به چندین نوع مختلف ماکروفاژ تبدیل شود.
تشکیل ماکروفاژها
ماکروفاژها از طریق تمایز مونوسیت ها ، یکی از گروه های اصلی گلبول های سفید سیستم ایمنی بدن ایجاد می شوند.
وقتی آسیب بافتی یا عفونت وجود داشته باشد ، مونوسیت ها از جریان خون خارج می شوند و به بافت یا اندام آسیب دیده وارد می شوند و با یک سری تغییرات تبدیل به ماکروفاژ می شوند. این ماکروفاژها می توانند خود را تغییر داده و ساختارهای مختلفی برای مبارزه با میکروب ها و مهاجمان مختلف ایجاد کنند. به این ترتیب ، ماکروفاژها اولین خط دفاعی را در محافظت از میزبان در برابر عفونت ارائه می دهند.
قطر ماکروفاژهای موجود در بدن انسان حدود ۲۱ میکرومتر است. آنها می توانند طی ماهها زنده بمانند. آنها همچنین در ایجاد ایمنی غیر اختصاصی یا ذاتی نقش دارند.
این نوع ایمنی یک ایمنی طولانی مدت است که وقتی یک ماکروفاژ میکروب را هضم می کند و آنتی ژن میکروب را در سطح خود ارائه می دهد تا سایر گلبول های سفید خون را از وجود ذره مهاجم هشدار دهد. سپس سایر گلبول های سفید خون تکثیر و پاسخ ایمنی در برابر عامل بیماری زا را نشان می دهند.
علاوه بر این ، در صورت بروز عفونت مجدد در آینده ، پاتوژن نمایش دهنده آنتی ژن می تواند مستقیماً توسط آنتی بادی ها شناخته شده و هدف قرار گیرد ، به این معنی که پاتوژن به تعبیری توسط سیستم ایمنی بدن “به خاطر سپرده می شود”.
وقتی سلولها درخواست کمک می کنند
مقایسه اندازه سلول
آیا تا به حال ترکش خورده اید که بعد از یکی دو روز احساس درد ، گرما و تورم داشته باشد؟ سلولهای شما در اطراف ترکش تقاضای کمک داشتند و وقتی رگهای خونی به ماکروفاژها در بافت آلوده اجازه می دهند ، مقداری مایع خون نیز به داخل منطقه نفوذ می کند. این مایعات اضافی و مواد شیمیایی آزاد شده توسط سلول های آلوده می توانند باعث التهاب شوند. این صدمه می زند اما در واقع به بدن کمک می کند تا بهتر با عفونت ها مبارزه کند!
کمک بیشتری بیاورید
ماکروفاژها و نوتروفیل ها برای پاکسازی بدن از آوار و مهاجمان کار می کنند ، اما همچنین درصورتی که عفونت بیش از حد بزرگ باشد و دو نفر به تنهایی از عهده آن برآیند ، خواستار تهیه نسخه پشتیبان هستند. سلولهای سیستم ایمنی دیگر ، مانند T-Cells و B-Cells در داستان ما ، هشدار می دهند که کمک آنها توسط مواد شیمیایی موجود در ماکروفاژها مورد نیاز است. ماکروفاژها همچنین با وجود انواع دیگر سلولها مانند بازوفیل ها و ائوزینوفیل ها که اغلب در واکنش های آلرژیک نقش دارند ارتباط دارند. این سلول ها به کنترل التهاب بافت ها نیز کمک می کنند.
انواع ماکروفاژ ها
نام سلول ماکروفاژ | محل حضور در بدن |
«ماکروفاژ های بافت چربی» (Adipose Tissue Macrophages) | بافت چربی |
مونوسیتها | مغز استخوان و خون |
«سلولهای کوپفر» (Kupffer Cells) | کبد |
«هیستوسیتهای سینوسی» (Sinus Histiocytes) | گرههای لنفاوی |
ماکروفاژ های آلوئولار (سلولهای گرد و غبار) | آلوئولهای (کیسههای هوایی) ریوی |
ماکروفاژ های بافتی (هیستوسیتها) تبدیلشده به سلولهای غول پیکر | بافت همبند |
میکروگلیا | سیستم عصبی مرکزی |
«سلولهای هافباور» (Hofbauer Cells) | جفت |
سلولهای مزانژیال داخل گلومرولی | کلیه |
استئوکلاستها | استخوان |
سلولهای اپی تلیوئید | گرانولوم (یک نوع پاسخ التهابی پوستی) |
ماکروفاژ های پالپ قرمز (سلولهای پوشش سینوسی) | بخش قرمز طحال |
ماکروفاژ های صفاقی | حفره صفاقی |
ماکروفاژ های بافت چربی
«ماکروفاژهای بافت چربی» (Adipose Tissue Macrophages) در بافت چربی ساکن هستند، تعداد ماکروفاژهای موجود در بافت چربی بسته به وضعیت متابولیسم متفاوت است. درصد ماکروفاژهای موجود در بافت چربی از ۱۰ درصدِ حجمِ بافت در افراد لاغر تا تقریبا ۴۰ درصد در انسانهای چاق متغیر است. افزایش تعداد ماکروفاژ های بافت چربی با افزایش تولید چربی مولکولهای پیش التهابی ارتباط دارد و ممکن است به عواقب آسیبشناسی وضعیت و شرایط بیمار چاق کمک کند. ماکروفاژ ها سلولهای تغییرپذیری هستند که برای سازگاری با محیطهای مختلف بافتی میتوانند طیف وسیعی از فنوتیپهای (حالتهای ظاهری) مختلف را به خود بگیرند.
بر این اساس، ماکروفاژ ها میتوانند فنوتیپهای پیش التهاب یا ضد التهابی از خود نشان دهند که به طور معمول در فنوتیپ M1 (حالت فعال کلاسیک) و فنوتیپ M2 (حالت فعال شده جایگزین) طبقهبندی میشوند. افزایش جذب ماکروفاژها در بافت چربی چند عامل دارد، مرگ سلولهای چربی بر اثر عوامل پاتولوژیک مشاهده شده در بافت چربی در حال گسترش، یکی از عوامل است. ماکروفاژ ها فاگوسیتهای ویژهای هستند که سلولهای در حال مرگ، مرده یا بقایای سلولی را از بین میبرند. در بافت چربی، وجود سلولهای چربی مرده مشخصه چاقی است. ماکروفاژهای اطراف سلولهای چربی در حال مرگ یا مرده ساختارهای تاج مانند (CLS) تشکیل میدهند.
در بافت چربی سالم و طبیعی ماکروفاژها با تولید مولکولهای ضد التهابی باعث جلوگیری از ایجاد بیماریهای قلبی میشوند اما در بافت چربی افراد چاق و چربیهای غیر عملکردی بدن ماکروفاژهای تاجی شده باعث تولید مولکولهای پیش التهابی و افزایش احتمال ابتلا به بیماریهای قلبی میشوند.
ماکروفاژهای کبد
ماکروفاژ های کبد یا «سلولهای کوپفر» (Kupffer Cells) سلولهای خاصی هستند که در لومن سینوزوئیدهای کبدی (نوعی مویرگ) در کبد قرار دارند و به سلولهای اندوتلیال آنها، که دیواره رگهای خونی را تشکیل میدهند چسبیده هستند. سلولهای کوپفر بیشترین تعدادِ ماکروفاژهای ساکن بافت را در بدن دارند، آنها بخشی از سیستم فاگوسیتهای تکهستهای را تشکیل میدهند.
باکتریهای روده، اندوتوکسینهای باکتریایی و بقایای میکروبی که از دستگاه گوارش از طریق ورید پورت (سیاهرگ بزرگی که از سمت دستگاه گوارش بر میگردد) به کبد منتقل میشوند، در ابتدا با سلولهای کوپفر، اولین سلولهای ایمنی کبد در تماس خواهند بود. به همین دلیل است که هرگونه تغییر در عملکرد سلولهای کوپفر میتواند به بیماریهای مختلف کبدی مانند بیماری الکلی کبدی، هپاتیت ویروسی، کلستاز کبدی (افزایش برخی از آنزیمهای کبدی)، استئو هپاتیت، فعالسازی یا رد کبد در حین پیوند کبد و فیبروز و سیروز کبدی منجر شود.
ماکروفاژهای وجود در کبد سلولهای کوپفر نام دارند که در افراد الکلی میتوانند باعث ایجاد التهاب در کبد و واکنش اکسیداتیو شوند.
تفاوت ماکروفاژ و مونوسیت چیست؟
در بیشتر موارد، تفاوت بین مونوسیتها و ماکروفاژها بر اساس موقعیت و ساختار آنها مشخص میشود. باید توجه داشت که مونوسیتها به طور معمول به مدت ۱ یا ۲ روز در گردش خون هستند، اما زمانی که از خون خارج شده و به ماکروفاژ تبدیل شوند در بافتهای مختلف بدن یا مایع خارج سلولی مشاهده شده و عمر بیشتری دارند. از طرف دیگر، مونوسیتها در مقایسه با ماکروفاژ ها که بزرگترین سلولهای سفید خون به شمار میروند، کوچک هستند. با توجه به اندازه، مونوسیتها قطر بین ۷ تا ۹ میکرومتر داشته در حالی که ماکروفاژها قطری حدود ۲۱ میکرومتر دارند.
اعمال مختلف ماکروفاژها
- ترمیم عضلات
- ترمیم زخم
- هموستاز آهن
- بازسازی اندام
- …….
اهمیت ماکروفاژها در بیماری ها چیست؟
به دلیل نقش آنها در فاگوسیتوز، ماکروفاژها در بسیاری از بیماریهای ایجاد شده در سیستم ایمنی بدن نقش دارند. به عنوان مثال، ماکروفاژ ها در تشکیل گرانولوم (تجمع ماکروفاژی در پاسخ به التهاب مزمن) ضایعات التهابی که ممکن است در تعداد زیادی بیماری ایجاد شود، شرکت میکنند. ماکروفاژ به عنوان میزبان عوامل بیماریزای داخل سلولی و فاگوسیتی مسئول بلع و از بین بردن آنها است.
برخی از عوامل بیماریزا این روند را خراب کرده و در داخل ماکروفاژ زندگی میکنند. این شرایط یک محیط را فراهم میکند که در آن پاتوژن از سیستم ایمنی بدن پنهان شده و به همانندسازی و تکثیر میپردازد. بیماریهای با این الگوی رفتاری شامل سل (ناشی از مایکوباکتریوم توبرکلوزیس) و سالک (ناشی از گونههای لیشمانیا) هستند.
به منظور به حداقل رساندن احتمال تبدیل شدن به میزبان باکتریهای داخل سلولی، ماکروفاژها مکانیسمهای دفاعی مانند القای اکسیدِ نیتریک و واسطههای اکسیژن فعال را انجام میدهند که برای میکروبها سمی هستند. ماکروفاژها همچنین توانایی محدود کردن میزان مواد غذایی میکروب و القا اتوفاژی (از بین بردن اجزای ناکارآمد داخل سلولی) را دارند.
ماکروفاژها به عنوان اولین سد ایمنی در مقابل ویروس HIV عمل میکنند، اما به علت تکثیر ویروس در داخل ماکروفاژ، این سلولها به عنوان منبعی برای تکثیر عمل میکنند.
ماکروفاژها با ترشح سیتوکینها باعث رگزایی در تومور و رشد بیشتر تومور خواهند شد.
علل بروز آسیب های تاندون و تفاوت آنها