بیماری ام اس
ییماری MS یک بیماری دستگاه عصبی مرکزی بوده و در این بیماری پوشش محافظ اعصابی که در داخل و اطراف مغز نخاع قرار دارند تخریب می شود.
ام اس هنگامي در بدن آغاز مي‌شود كه گلبول‌هاي سفيد كه نقش دفاعي در بدن دارند به ميلين كه حفاظتي براي رشته‌هاي عصبي است و كمك مي‌كند كه پيام‌هاي الكتريكي با سرعتي چندين برابر منتقل شوند، بجاي يك عامل بيگانه حمله مي‌كنند و هر بار كه اين گلبول‌ها به رشته‌هاي اعصاب مربوط به يكي از اندام‌هاي بدن بیمار،آن اندام دچار مشكل مي‌شود.
چه کسانی به این بیماری دچار میشوند؟
در سطح جهانی شیوع این بیماری به طور متوسط ۳۰ در هر ۱۰۰ هزار نفر است. ۳۵۰ هزار نفر در ایالات متحده به این بیماری مبتلا هستند. معمولا شخص مبتلا به ام اس در سال های بین ۲۰ تا ۵۰ سال تشخیص داده میشود. اما در کودکان و افراد مسن نیز دیده میشود. و زن ها دو برابر مردان احتمال ابتلا به این بیماری را دارند. اکثر مبتلایان به بیماری افراد بین ۲۰ تا ۵۰ سال هستند و در کل جهان، هر چه از خط استوا دورتر شویم، خطر ابتلای به بیماری هم بیشتر میشود.
به طوریکه در مناطق سردسیر عرض‌های بالا و پایین جغرافیایی این بیماری بسیار شایع است. تحقیقاتی در جریان است تا نقش نور آفتاب و ویتامین دی را در ابتلای به MS مورد بررسی قرار دهند.
در بعضی کشورهای چند نژادی، مثل امریکا که افراد نژادهای مختلف در کنار هم زندگی میکنند،بیشتر دیده شده است در بعضی نژادها ابتلای به MS بیشتر و در برخی دیگر کمتر است.
علت بیماری ام اس چیست؟
علل و عوامل خطر ابتلا به بیماری مالتیپل اسکلروزیس یا ام اس پیچیده است. محققان دقیقا عامل به وجود آورنده‌ی این بیماری یا دلیل آن که چرا برخی از افراد به آن مبتلا میشوند درحالی که برخی دیگر به آن مبتلا نمی‌شوند، نمی‌دانند.
به نظر می‌رسد که چند عامل اصلی در به وجود آمدن آن نقش دارند، از جمله سلامت سیستم ایمنی بدن، بیماری‌های عفونی، ژنتیک، شیوۀ زندگی و دیگر موارد. درحالی که هر یک میتواند قسمتی از معمای ام اس را تبیین کند، هنوز هیچ کسی نمی‌تواند تمام موارد مربوط به این بیماری را توضیح دهد.
سیستم ایمنی بدن
اگرچه هیچ کسی علت آن را نمی‌داند، اما اکثر محققان بر این باورند که بیماری MS یک اخلال خود ایمنی است. به این معنا که علائم در اثر حمله سیستم ایمنی بدن به قسمت‌های سالم بدن ایجاد میشود، به طوری که بافت خود فرد به عنوان ویروس یا یک عامل عفونی شناسایی میشود.
به طور خاص در ام‌اس، سیستم ایمنی بدن به سلول‌های مغز و نخاع حمله میکند و به غلاف میلین آسیب می‌زند، لایه‌ای از سلول‌ها که از سلول‌های عصبی محافظت کرده و عملکرد آنها را بهبود میبخشید.
این آسیب بر عملکرد این اعصاب تأثیر می‌گذارد، که منبع علائم بیماری ام‌اس و ناتوانی در ارتباط است. درمان‌های مربوط به بهبود با جلوگیری از حمله سیستم ایمنی بدن به سیستم عصبی، کار میکنند.
بیماری های عفونی
برخی از ویروس‌ها با اثرات مخرب مشابه بیماری ام‌اس شناخته شده‌اند. برخی از محققان معتقدند که عفونت‌ها ممکن است سیستم ایمنی بدن را به سمت حمله به سلول‌های عصبی سوق دهد.
دراصل، آنچه آنها گمان میکنند این است که، در سیستم ایمنی شما، ویروس یا باکتری یک عفونت “مانند” یک سلول عصبی به نظر می‌آید. سیستم ایمنی بدن برای مبارزه با این ویروس، سلول‌های تخصصی به نام سلول‌های T تولید میکند، این سلول‌های T پس از آنکه عفونت از بین رفت، در بدن شما باقی می‌مانند و زمانی که سلول‌های عصبی را “می‌بینند” دچار سردرگمی میشوند و آن را به عنوان مهاجم و به اشتباه مورد حمله قرار می‌دهند.
یک ویروس که معمولا با ام‌اس مرتبط است ویروس “اپشتین بار” است که باعث ایجاد مونوکلئوز ( به اختصار مونو یا بیماری بوسیدن) میشود. این ویروس بسیار متداول است و در برخی از مراحل زندگی میتواند ما را آلوده کند…
قرار گرفتن زودهنگام در برابر اپشتین بار ممکن است در پیشرفت بیماری ام‌اس نقش داشته باشد. اما متخصصان از نقش اساسی آن مطمئن نیستند.
هم اکنون، هیچ بیماری عفونی (ویروسی، باکتریایی یا قارچی) یافت نشده است که به طورقطعی عامل ایجاد ام اس باشد.
ژنتیک
محققان معتقدند که برخی ترکیبات ژنتیکی احتمال ابتلا به بیماری ام اس را افزایش می‌دهد. در حقیقت، دانشمندان تعدادی از ژن‌ها را که به نظر می‌‌رسید به این بیماری مرتبط هستند جدا کرده است، اکثریت آنها در نزدیکی ژن‌های مرتبط با سیستم ایمنی بدن قرار دارند.
علاوه بر تأثیرگذاری در مبتلا شدن به ام اس، ممکن است که ژن‌ها در شما، به پیش‌بینی نوع ام اس نیز کمک کنند؛ که جدی بودن آن تا چه اندازه‌ای است و آیا شما به خوبی به داروهای اصلاح‌کننده بیماری پاسخ می‌دهید یا خیر.
با این وجود این نکته بسیار مهم است که بدانیم بیماری ام اس یک بیماری ژنتیکی نیست- به این معنی که در ژن‌های مورثی هیچ شخصی، ژنی وجود ندارد که به طور قطعی اعلام شود که شما به می‌توانید به این بیماری مبتلا شوید-. با این حال، مشخص شد که ژن‌ها یکی از عوامل تأثیرگذار در میان بسیاری از علائم هستند.
به دلیل این پیشگویی ژنتیکی، در صورت داشتن اقوامی که بیماری ام اس داشته‌اند، شانس شما در داشتن این بیماری افزایش می‌یابد.
احتمال ابتلاء شما به بیماری ام اس تقریبا:
- ۱ در ۷۵۰ اگر اقوام مبتلا نباشند
- ۱ در ۵۰ اگر پدر و مادر مبتلا باشند
- ۱در ۲۰ اگر خواهر و برادر مبتلا باشند
- ۱ در ۴ اگر دوقلو همسان باشند
جالب این است که دوقلوهای همسان همیشه هر دو مبتلا به ام اس نیستند، حتی اگر آنها ۱۰۰ درصد از اطلاعات ژنتیکی یکسانی برخوردار باشند. به همین دلیل است که محققان به این نتیجه رسیده‌اند که این فقط یک بیماری ژنتیکی نیست.
جغرافیا
ام اس در مناطقی که از خط استوا دورتر هستند، خصوصا بالاتر از عرض جغرافیایی ۴۰ درجه، شایع‌تر است. نرخ‌ها در این مناطق شمالی می‌توانند ۵ برابر بیشتر از سایر مناطق باشند.
اگر قبل از ۱۵ سالگی از یک منطقه پرخطر به منطقه کم‌خطر منتقل شده‌اید، این خطر در شما کاهش می‌یابد. محققان فکر میکنند که هورمون‌های بلوغ ممکن است به نوعی با جغرافیا در تعامل باشند تا خطر MS را افزایش دهند.
جالب است بدانید که مناطقی جغرافیایی وجود دارند که نرخ ام اس در آنها بالاتر است. محققان آنها را مورد مطالعه قرار دادند تا بدانند چه عاملی در محیط ممکن است مسئول این امر باشد. تاکنون نتیجه چندانی حاصل نشده است.
کمبود ویتامین D
نور خورشید ممکن است حداقل تا حدودی در خطر جغرافیایی نقش داشته باشد زیرا افراد مناطق شمال غربی احتمال کمبود ویتامین D دارند.
طبق یک مطالعه در عصب شناسی، مقادیر بالا ویتامین D (بیش از ۷۵ ng/mL) به جلوگیری از بیماری‌های ام اس کمک میکند. حفظ سطح ویتامین D ممکن است افراد مبتلا به ام اس را از عود و وخامت بیماری حفظ کند.
تحقیقات دربارۀ نقش ویتامین D در سلامت انسان در مراحل اولیۀ این بیماری است، بنابراین هنوز مشخص نیست که افراد باید در روز چه مقدار از آن را مصرف کنند. اما اگر در معرض خطر ابتلا به ام اس هستید، ممکن است لازم باشد تا سطح ویتامین D موجود در بدن شما بررسی شود و در صورت کمبود آن با نظر پزشک معالج بهترین راه‌های بهبود در اختیار شما قرار داده شود.
نرخMS
یک فرد متوسط در ایالات متحده آمریکا شانس ۱ در ۷۵۰ را برای ابتلا به ام اس دارد. انجمن ملی ام اس تخمین زده است که تقریبا ۱,۰۰۰,۰۰۰ نفر در آمریکا مبتلا به ام اس هستند. تعداد افرادی که ابتلا به ام اس در آنها تشخیص داده نشده است بسیار زیاد است.
میزان ابتلا به ام اس در ایالات متحده هر ساله رو به افزایش است، اما این بدان معنی نیست که این بیماری تبدیل به یک بیماری شایع شده است. این مورد به دلیل آزمایش‌های تشخیصی بهتر- به ویژه در بهبود تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) و افزایش آگاهی بیماری ام اس است.
یافتن آمارهای قابل اعتماد در سطح جهان دشوار است، زیرا تشخیص بیماری ام اس دشوار است. برآوردهای فعلی حاکی از این است که حدود ۲.۵ میلیون نفر در جهان مبتلا به این بیماری هستند.
عوامل خطر و عوامل بالقوه معمولا با هم آمیخته میشوند تا تشخیص بیماری ام اس صورت گیرد. اگر در معرض خطرات زیادی هستید، خبر خوب این است که می‌توانید برای کاهش این عوامل خطر و سالم ماندن، قدمی بردارید.
علائم این بیماری چیست؟
نشانه های بیماری ام اس ممکن است یک یا چند و یا دارای دامنه ای از(ملایم تا شدید) در مدت زمان مختلف. این علائم عبارتند از :
اختلالات بینایی (دید، انحرافات رنگ، از دست دادن بینایی در یک چشم؛ تاری، چشم درد)
ضعف اندام، از دست دادن هماهنگی و تعادل
اسپاسم های عضلانی، خستگی، بی حسی، سوزن سوزن شدن
از دست دادن حس، از دست دادن تکلم، لرزش، سرگیجه
اختلال دردفع ادرار و اختلال در عملکرد روده
از دست دادن قدرت حافظه
افسردگی ، پارانویا ؛ خنده و گریه غیر قابل کنترل
تشخیص این بیماری چگونه است؟
با توجه به طیف گسترده ی علائم بیماری ام اس ممکن است برای ماه ها تا سال ها تشخیص داده نشود. پزشکان بویژه متخصصین مغز و اعصاب با گرفتن شرح حال دقیق و آزمایشات و معاینات فیزیکی و عصبی شامل:
MRI
آزمون الکتروفیزیولوژیک
تست مایع نخاعی
در مجموع، این سه تست و تست های دیگر به پزشک در تأیید ام اس کمک میکند برای تشخیص قطعی ام اس حداقل دو علامت جدا یا تغییرات در ام آر آی در طول زمان) و در فضا تشریحی (در حداقل دومحل جداگانه در داخل سیستم عصبی مرکزی، که می تواند توسط ام آر آی و یا آزمایش عصبی نشان داده شود؛ نیاز است.
البته نظر پزشک برای رسیدن به تشخیص قطعی لازم است.
ام اس چگونه در مان میشود؟
موضوعات متعددی برای بیمار و پزشک در رابطه با درمان بیماری ام اس وجود دارد. اهداف عبارتند از :
بهبود سرعت بهبود حملات (درمان با داروهای استروئیدی)؛
کاهش تعداد حملات و یا تعدادی از ضایعات ام آر آی،
تلاش برای آهسته کردن پیشرفت بیماری .
کمک های اضافی، عوارض ناشی از از دست دادن عملکرد اندام های آسیب دیده است (درمان داروهایی با هدف علائم خاص).
هنگامی که اهداف مشخص شدند درمان اولیه ممکن است داروهایی در جهت مدیریت حملات ؛ علائم و یا هر دو باشد. درک عوارض جانبی دارو ها امری ضروری برای بیماران است که گاهی بدلیل عوارض جانبی مانع دست یابی به اهداف درمان شوند. مشورت با پزشک نقش مهمی در تعیین نیاز به درمان و دارو دارد.
دارو های شناخته شده بر سیستم ایمنی بدن و مدیریت ام اس متمرکز شده اند. در ابتدا کورتیکواستروئیدها ( مثل پردنیزولون یا متیل پردنیزولون ) به طور گسترده مورد استفاده قرار گرفت. با وجود تاثیر آنها بر روی سیستم ایمنی بدن عوارض جانبی متعددی ایجاد میکنند. کورتیکواستروئیدها امروزه برای حملات شدید مورد استفاده قرار میگیرند.
دارو های این بیماری
از سال ۱۹۹۳ داروی های ام اس بخصوص اینترفرون ها برای مدیریت بیماری تغییر یافت:
اینترفرون برای عود بیماری ام اس:
• ( Interferon beta-1b (Betaseron and Extavia
• (Interferon beta-1a (Rebif
• (Interferon beta-1a (Avonex
داروهای دیگر تایید شده برای عود بیماری ام اس :
• (Glatiramer acetate (Copaxone
• (Natalizumab (Tysabri®
• (Mitoxantrone (Novantrone®
• (Fingolimod (Gilenya®
آینده این بیماری چه میشود
تحقیقات بیشماری در مورد بیماری ام اس صورت میگیرد. بخصوص بر روی درمان سیستم ایمنی بدن تحقیقات ویژه ای انجام میشود. علاوه بر این دانشمندان درحال تلاش برای توسعه برای تحریک سلول های مغز برای تولید ملین جدید و یا جلوگیری از مرگ اعصاب هستند.
با روش هایی به کمک سلول های بنیادی به درمان سلول های از دست رفته بپردازند. درآینده روشهایی برای بهبود تار های عصبی اسیب دیده نیز یافته خواهد شد. دانشمندان همچنین بر روی رژیم های غذایی مفید و دیگر عوامل محیطی نیز مطالعه میکنند.
اميد به زندگي يا ميانگين طول عمر افراد مبتلا به ام‌اس با وچود درمان‌هاي جديد اکنون تقريبا به اندازه افراد غير مبتلا رسيده است. ام‌اس به معناي حکم مرگ نيست، و مبتلايان به ان در صورتي که به طور مناسب درمان شوند، مي‌توانند زندگي معناداري را ادامه دهند.
آمار مبتلایان
زنان ۲ تا ۳ برابر بیشتر از مردان در خطر ابتلا به MS هستند و میزان آن در زنان سریع‌تر از مردان در حال افزایش است. یک مطالعه در سال ۲۰۱۹ تخمین زد که در سال ۲۰۱۷، مردان ۲۶ درصد از موارد ام اس را تشکیل می‌دهند در حالی که ۷۴ درصد آن را زنان تشکیل داده‌اند. محققان بر این باورند که اختلاف هورمونی در زنان و مردان برابر نیست.
علاوه بر این، بیشتر موارد MS در سنین ۲۰تا ۵۰ سالگی هستند. اگرچه بیماری ام اس هم در دوران کودکی و هم سالمندی امکان پذیر است.
بیشتر بدانیم:
