از شر جوش وآکنه خلاص شوید

 آکنه چگونه بوجود می آید

وقتی منافذ پوستی (فولیکول) مسدود می شود، چربی ها (سبوم) نمی تواند از طریق سطح پوست خارج شود. این سرپوش ها باعث رشد پروپیونی باکتریوم آکنه می شود که به صورت طبیعی در سطح پوست زندگی کرده و در درون فولیکول های سرپوشیده رشد می کند. وقتی این اتفاق می افتد، باکتری ها زیر سطح پوست رشد می کنند و زایده ای سفیدرنگ را ایجاد می کنند، در این هنگام ۲حالت ممکن است ایجاد شود:

حالت اول: منافذ عفونت کرده به سطح پوست برسند، سبوم یا همان چربی در مجاورت هوا تیره می شوند و یک کومدوی باز یا جوش سرسیاه (black head) ایجاد می شود. زیرا سبوم در مجاورت هوا تیره می شود.

حالت دوم: اگر این فولیکول سرپوشیده زیرپوست باشد برآمدگی سفید رنگی را ایجاد می کند که سرسفید (white head) نامیده می شود و یک کومدو بسته است.

اگر این عفونت ها زیر سطح پوست باز شوند، هجوم سلول های خونی سفید به این عفونت ها و باکتری ها باعث ایجاد تورم و التهاب پوست می شود. وقتی این التهاب به سطح پوست می رسد، آکنه یا جوش ایجاد می شود.

غلبه بر جوش و آکنه در صورت

پیدایش آكنه ناشی از یك علت خاص نیست بلكه چندین عامل در پیدایش و شدت آن نقش دارند. ارث، میكروب‌ها، نوع غذا، مشكلات عصبی و روحی، تغییرات غددی هورمونی، نوع پوست، بهداشت صورت، مصرف برخی داروها و بعضی از بیماری‌ها از جمله عواملی است كه در ایجاد این بیماری نقش دارد.

۱۰ دستور رعایتی

آكنه یك بیماری است كه برای درمان آن باید به پزشك مراجعه و داروهای مناسب را مصرف كرد. درمان آكنه حداقل ۶ ماه طول می‌كشد و تازه احتمال عود آن نیز وجود دارد. در حقیقت آكنه بیماری بسیار سمجی است و مثل كنه به پوست می‌چسبد. اما در كنار دارو یك‌سری اقدامات و توصیه‌های بهداشتی ساده نیز وجود دارد كه با انجام آن می‌توان آسانتر از بیماری كنه‌ای مثل آكنه راحت شد.

۱-دستكاری نكنید. سعی كنید جوش‌ها را دستكاری نكنید و نخواهید با فشار دست آنها را خالی كنید.

۲-آرام باشید. سعی كنید خواب مرتب داشته باشید. استراحت كافی داشته باشید و حتی الامكان از فشارهای روحی و عصبی بپرهیزید.

۳-صورت خود را بشویید. برای شستشو از صابون اسیدی (گوگردی) كه پزشك توصیه می‌كند استفاده كنید. ابتدا صورت خود را خوب صابون بزنید تا از كف پوشیده شود.

۴-پوست را ماساژ دهید. هفته ای یك یا دو بار ماساژ با مواد اسیدی نظیر سركه سیب در كاهش چربی پوست و بهبود جوشها موثر است.

۵-چربی نخورید. از مصرف غذاهای چرب، سس مایونز، خامه، شكلات، گردو، فندق، موز، تخم مرغ و نارگیل، خودداری كنید.

۶-میوه و سبزی بخورید. سعی كنید سبزی و میوه بخصوص سبزی‌های حاوی ویتامینA مثل هویج، اسفناج، شاهی و گوجه‌فرنگی را زیاد مصرف كنید.

۷-داغ نشوید. گرما میزان جوش‌های آكنه را بیشتر می‌كند پس زیاد در محیط‌های گرم نمانید.

۸-ضد آفتاب بزنید. در مورد آفتاب نظرات متفاوت است برخی معتقدند اشعه آفتاب تاثیر خوبی در بهبود جوش‌های غرور جوانی دارد و برخی معتقدند كه نور آفتاب پس از مدتی موجب تشدید آكنه می‌شود. اما مطمئن باشید از زدن ضد آفتاب ضرر نمی‌كنید.

۹-ورزش كنید. ورزش حتی جوش صورت را نیز خوب می‌كند. ورزش و استحمام باعث باز شدن منافذ پوست، بهبود جریان خون آن و رفع چربی می‌شود كه نتیجه آن شادابی پوست و بهبود جوش‌هاست.

۱۰-نقاشی نكنید! مصرف مواد آرایشی و كرم‌های چرب، آكنه را تشدید می‌كند پس سعی كنید صورت خود را كمتر نقاشی كنید.

عوامل ایجاد کننده جوش کدامند

۱- چربی سطح پوست: پوست‌های چرب یکی از عوامل ایجاد آکنه یا جوش صورت می‌باشند.

۲- گروهی از میکروب‌هایی که روی پوست زندگی می‌کنند.

۳-التهابات ایجاد شده روی پوست (در بعضی مواقع)

۴-انسداد مجاری غددی زیرپوستی

عوامل مؤثر یا مستعد کننده ایجاد آکنه کدامند؟

مهم‌ترین عامل، عوامل زمینه‌ای هستند و در کنار آن‌ها یکسری عوامل دیگر وجود دارد مانند:

– افزایش چربی زیر سطح پوست

– استفاده از کرم‌های آرایشی که چربی زیادی دارند

– کار کردن در محیط‌هایی که هوای آن محیط زیاد گرم می‌باشد؛ مانند افرادی که بیشتر در آشپزخانه‌ها و محیط‌های گرم داخل کارخانه کار می‌کنند

– مصرف بعضی از داروهای قلبی

– استفاده از داروهای کورتونی که به صورت نادرست تجویز شود

– استفاده از استروئیدهای آنابولیزان (داروهای افزایش دهنده حجم عضلات) در آقایان ورزشکاران

آکنه معمولا در چه سنی دیده میشود

معمولاً این جوش‌ها در حوالی سن بلوغ و میانسالی دیده می‌شوند. ممکن است یکسری از آن‌ها خود به خود بهبود یابند و نیاز به درمان خاصی نداشته باشند. عوامل ژنتیکی به تنهایی علت مؤثری در ایجاد آکنه نمی‌باشند، ولی عوامل مختلف به نوعی زمینه ساز ایجاد عامل ژنتیک می‌تواند باشد.

در ایجاد آکنه ۳ عامل سلولهای مرده پوست، غدد چربی و باکتریهای سطح پوست نقش کلیدی خواهند داشت:

۱-افزایش ترشح غدد چربی:

در دوران بلوغ ترشح هورمون تستوسترون(TESTOSTRONE) یا همان هورمون مردانه افزایش می یابد. تستوسترون هم در بدن مردان و هم در بدن زنان موجود میباشد اما میزان آن در بدن مردان ۴ برابر زنان میباشد. هنگامی که ترشح تستوسترون افزایش می یابد، تستوسترون توسط پوست بهدی هیدروتستوسترون مبدل گشته و سبب تحریک غدد چربی میگردند. بنابراین حجم و میزان ترشح غدد چربی افزایش می یابد.

۲-عدم ریزش طبیعی سلولهای مرده سطح پوست:

برخی اوقات ریزش سلولهای مرده پوست از حال طبیعی خارج میگردد. ریزش نامناسب سبب میگردد که سلولهای مرده پوست به یکدیگر چسبیده و بروی هم انباشته گردند.

۳-افزایش سرعت تکثیر سلولهای پوست:

برخی اوقات سرعت تکثیر سلولهای پوست از حالت طبیعی خارج گشته و با سرعت بیشتری تکثیر می یابند (۵ برابر حالت طبیعی). همین امر سبب میگردد تا سلولهای پوستی بموقع ریزش نیابند.
۴-هنگامی که سلولهای مرده پوست بموقع نمیریزند و یا سرعت تکثیرشان افزایش می یابد، سبب انسداد روزنه های فولیکول میگردند. بنابراین ترشحات مترشحه از غدد چربی نمیتوانند مانند قبل بسهولت از کانال فولیکول جریان یافته و به سطح پوست بریزند.

از طرفی هنگامی که ترشحات غدد چربی از میزان طبیعی خود افزایش می یابد دو عامل فوق دست بدست هم داده و سبب احتباس و تجمع مواد چرب(SEBUM) در پشت محل انسداد میگردند. تجمع ترشحات  چربی به همراه سلولهای مرده پوست به زیر روزنه های مسدود یک محیط ایده آل برای رشد و تکثیر باکتریهای بی هوازی پوست فراهم می آورند. بنابراین جوش های موسوم به آکنه تجمع باکتریها، سلولهای مرده پوست و چربی میباشند. هرگاه محتویات جمع شده در این کانالهای مسدود به داخل پوست اطراف نفوذ کند یک واکنش التهابی روی میدهد.

تجزیه سبوم به اسیدهای چرب و ترشح آنزیم توسط باکتریها نیزمسبب التهاب میباشند. التهاب جوشها به علت هجوم گلبولهای سفید به سمت جوشها میباشد که برای از میان بردن عامل متجاوز و از میان بردن آنها صورت میپذیرد.
نکته: همانطور که هورمون تستوسترون ایجاد آکنه میکند، استروژن یا همان هورمون زنانه در خشک کردن و کاهش ترشحات غدد چربی موثر بوده و میتواند سبب درمان آکنه گردد.

آکنه چیست؟

ضایعاتی که در اثر بسته شدن مجاری غدد چربی در صورت، گردن، پشت، شانه ها و سینه بوجود می آیند جوش یا به اصطلاح آکنه می گویند. این ضایعات بصورت جوش های سر سیاه، سر سفید، جوش چرکی، کیست و ندول می توانند بروز کنند. آکنه در اکثر نوجوانان دیده میشود و می تواند تا پایان جوانی و حتی بالای سی سال هم دیده شود.

جوش معمولاْ بعد از چند سال بهبود می یابد ولی نمیتوان آن را به حال خود گذاشت چون با بهبود بعضی از جوشها، جوشگاه بوجود آمده تا پایان عمر باقی می ماند و از نظر زیبائی مشکل ساز هستند. گرچه این جوشگاه ها قابل ترمیم هستند ولی مانند پوست صدمه ندیده نمی شوند. در بعضی مواقع جوشگاه ها از نظر روحی فرد را آزار می دهند. بنابراین عاقلانه این است که جوش را درمان نمود تا جوشگاه را؛ چون درمان راحت تر و سریعتر است و نتیجه کار هم رضایت بخش تر است.

چگونگی بوجود آمدن جوش

غدد سباسه یا چربی از بدو در هر دو جنس وجود دارد. در اوایل دوران بلوغ با ترشح هورمون مردانه یا آندروژن این غدد شروع به بزرگ شدن و فعالیت خود که تولید و ترشح چربی است، را آغاز می کنند. غدد چربی در تمام سطوح پوستی بجز در کف پا و دست وجود دارد ولی بیشترین تراکم آنها در صورت، سینه، پشت و شانه ها است. غدد چربی ترشحات خود را بوسیله مجاری چربی که در ارتباط با فولیکول مو است، به سطح پوست تخلیه می کند.

افزایش ترشح چربی باعث صدمه به مجاری غدد میگردد و سلول های جدار این مجاری آسیب دیده و کنده می شوند و این سلول های صدمه دیده بهم پیوسته و تولید پلاک یا لخته می کنند و می توانند مجاری را مسدود نمایند. از طرفی در بعضی افراد پوسته ریزی پوست بعلت بعضی نقص ها در آنزیم های لازمه برای پوسته ریزی طبیعی، بطور کامل انجام نمی گیرد و پوسته های روی هم انباشته شده در منافذ مجاری چربی باعث بسته شدن این مجاری می شوند.

با بسته شدن این مجاری به هر وسیله، چربی در مجاری انباشته شده و باکتری های موجود در این مجاری رشد زیادی کرده و این چربی ها را تخمیر میکنند و مواد شیمیائی تولید شده در اثر تخمیر و ترشح بعضی فاکتورها از باکتری های موجود و همچنین انباشتگی چربی در مجاری باعث صدمه بیشتر به دیواره مجاری شده و آن را  بطور کامل از بین می برند. با ورود چربی، سلول  های مرده دیواره، باکتری ها و مواد تخمیری و آنزیمی به داخل پوست فرآیند التهاب فعال شده و سبب قرمزی و چرکی شدن جوش میگردد.

عوامل ایجاد کنند و تشدید کنند جوش

بهداشت فردی: گر چه آلودگی و کثیف بودن صورت و بدن علت ایجاد جوش نیستند ولی در تشدید جوش کمک می کنند. شستن صورت روزی دوبار با صابون و یا شامپو در بهبودی جوش کمک می کند. با آب گرم نباید صورت را شست، چون گرما ترشح چربی را افزایش می دهد و همچنین آب سرد نیز می تواند منافذ مجاری را خشک تر کنند و به بسته شدن این منافذ کمک نماید. پس بهتر است با آب ولرم صورت را شست.

رژیم غذایی:

معمولاْ غذا باعث ایجاد جوش نمیشود. گرچه غذاهای چرب و شیرین در بعضی افراد جوشها را بدتر می کنند ولی این عمومی نیست و بقیه افراد نیاز به رژیم غذائی ندارند. ترشح زیادی انسولین در خون و رسیدن آن به پوست در برخی افراد باعث ایجاد جوش می شود. با خوردن غذاهای شیرین و چرب ترشح انسولین افزایش می یابد. پس فقط افرادی که با خوردن چربی و شیرینی دچار جوش می شوند نیاز است که از خوردن این غذاها پرهیز کنند.

البته باید توجه داشت که عوامل دیگری نیز در ایجاد و تشدید جوش سهیم هستند. پس باید موقعی قضاوت کرد که این غذاها باعث تشدید جوش می شوند که با هر بار مصرف آنها جوش بدتر شود. از جمله غذا و خوراکیهایی که باعث این علت میشوند شامل: غذاهای چرب، تنقلات، خرما، کشمش، محصولات دریایی ( ماهی و میگو )، بعضی از میوه جات ( موز ، کیوی ، خرمالو ) و غیـره. بهـترین راهکار پرهیز از مواد غذایی و خوراکیهایی است که فرد اظهار میکند با خوردن آنها جوش صورتش بدتر میشود.

نور خورشید:

گرمای حاصل از نور خورشید باعث تحریک ترشح چربی و از طرفی باعث خشک شدن منافذ می شود. پس بهتر است از قرار گرفتن در تابش مستقیم آفتاب اجتناب کرد.

مواد آرایشی:

افرادی که پوست چرب و دارای جوش هستند باید از کرم پودر و مرطوب کننده و حتی ضد آفتاب هایی استفاده کنند که فاقد چربی باشد. این محصولات باید غیر آکنه زا و غیر کومدون زا باشند. موااد آرایشی را باید روزی دوبار از صورت خود با آب و یا شیر پاکن های فاقد چربی و سازگار با پوست چرب پاک کنید.

کرم پودرهای رنگی فاقد چربی می توانند قرمزی پوست شما را از نظر مخفی کنند. در صورت لزوم از مارکی استفاده شود که باعث التهاب پوستی نگردد (شما به آن حساسیت نداشته باشید که با تست کردن در داخل بازو می توانید از سلامت آن مطمئن شوید).

دوران بارداری و عادات ماهیانه

در ۳ ماهه نخست بارداری و چند روز پیش از قاعدگی به خاطر نوسانات هورمونی آکنه تشدید میگردد.
داروها: مصرف برخی داروها میتواند ایجاد آکنه کند مانند استروئیدها و کورتیکواستروئیدها، تزریق و یا مصرف قرص تستوسترون، لیتیوم و دانازول.

غذا های مفید

تعداد کمی از متخصصان پوست عقیده دارند که رژیم غذایی نمی تواند بر آکنه اثر بگذارد؛ اما متخصصین تغذیه زبده و دارای تجربه کافی و نیز پزشکان طب جایگزینی، در این زمینه موفقیت های چشم گیری با رویکرد رژیم غذایی به دست آورده اند.

_جگر در برگیرنده مقادیر بالای ویتامین A است که به کاهش جای زخم کمک می کند. هویج و سیب زمینی شیرین حاوی بتاکاروتن است که به ویتامین A تبدیل می شود. دریافت کافی بتاکاروتن برای آکنه مفید است.

_غلات سبوس دار نیز حاوی کروم است که به کاهش عفونت پوست کمک می کند.

_تخم بزرک، کنجد، ذرت بو داده و آفتاب گردان محتوی اسیدهای چرب ضروری مورد نیاز برای بهبود پوست هستند. می توان مواد فوق را با هم چرخ کرد و در یخچال نگه داری نمود و با ماست، میوه ها، سوپ ها و غلات مصرف کرد.

_همچنین توت ها، مرکبات، فلفل و انبه منابع غنی ویتامین C هستند که برای سلامت سیستم ایمنی و مقابله با عفونت های باکتریایی مورد نیازاند.

غذا هایی که باید از خوردن آن ها پرهیز شود

_ جلبک های دریایی که حاوی مقادیر بالای ید است، در بعضی موارد باعث بدتر شدن آکنه می شود.

_برای بیشتر نوجوانان، داشتن پوستی سالم و درخشان یک اولویت محسوب می شود. شواهد علمی مبنی بر اثر شکلات و شیرینی های خامه ای بر روی پوست و ایجاد آکنه وجود ندارد.

– تحقیقات نشان داده است که رژیم غذایی غنی از چربی های ضروری که بیشتر در مغزها، دانه ها و ماهی های روغنی یافت می شود، می تواند در حفظ سلامت پوست نقش داشته باشد.

_عادات غذایی بد می تواند در کیفیت پوست و مو تأثیر بگذارد.

_بعضی از گیاه شناسان توصیه می کنند که مالیدن مخلوط روغن درختچه چای و برگهای کلم و سیرتازه بر روی پوست مبتلا به آکنه می تواند مفید واقع شود.

بیشتر بدانیم:

آهن زیاد و عفونت های پوستی

شل شدن پوست بعد از بارداری

روغن آووکادو برای پوست

افزایش سطح ملانین در پوست