پارگی رباط صلیبی زانو از عواملی است که بسیاری از افراد در ورزش‌های خاص را درگیر می‌نماید. از علائم این ضایعه درد، تورم و عدم وجود ثبات و ایستایی در حالت ایستاده در فرد است. پارگی رباط صلیبی زانو درجات مختلفی دارد.
رباط زانو چیست؟
در زانو چهار رباط اصلی قرار دارد
در زانو چهار رباط اصلی قرار دارد. رباط‌های زانو استخوان ران را به استخوان ساق پا وصل می‌کنند، این رباط ها عبارتند از:
رباط صلیبی قدامی (ACL): رباط صلیبی قدامی در مرکز زانو واقع شده است و چرخش و حرکت به جلو استخوان ساق پا را کنترل می‌کند.
رباط صلیبی خلفی (PCL): این رباط که در مرکز زانو واقع شده است و حرکت به عقب استخوان ساق پا را کنترل می‌کند.
رباط طرفی داخلی (MCL): این رباط باعث ثبات قسمت داخلی زانو میشود.
رباط طرفی جانبی (LCL): این رباط باعث ثبات قسمت خارجی زانو میشود.
نشانه‌های آسیب‌دیدگی رباط متقاطع زانو
نشانه‌های آسیب‌دیدگی رباط متقاطع زانو
از نشانه‌های آسیب‌دیدگیACLمی‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
معمولاً در افراد آسیب‌دیده در هنگام آسیب که در حین چرخش شدید و ناگهانی زانو بوده است، صدایی از زانویشان شنیده شده است و بلافاصله آنها دچار زانودرد شدید گشته‌اند.
معمولاً در ۲ ساعت اول پس از آسیب زانو متورم و گرم شده است.
احساس بی‌ثباتی در زانوی فرد آسیب‌دیده و نیز اقرار به خالی کردن زانو در راه رفتن توسط بیمار. گفتنی است برخی از بیماران فقط در حالت راه رفتن سریع ،دویدن یا از پله پایین آمدن دچار زانودرد یا خالی کردن زانو می‌شوند .
علل و عوامل پارگی رباط زانو
رباط متقاطع زانو به چند علت می‌تواند دچار آسیب شود:
- تغییر مسیر سریع پا
- فرود آمدن نادرست در هنگام پریدن
- پایین آوردن سرعت دویدن ناگهانی
- ضربه مستقیم
- پیچ خوردگی زانو در حین قرار داشتن پا روی زمین
- وارد شدن صدمه یا ضربه به زانو
- کشیدگی بیش از حد زانو
- پرش و فرود آمدن با زانوی خمیده
- توقف ناگهانی در حین دویدن
- تغییر ناگهانی وزن از یک پا بر روی پای دیگر
مطالعات بسیاری نشان داده است که در برخی ورزش‌ها، پارگی رباط یا آسیب ACL در ورزشکاران زن از ورزشکاران مرد بیشتر است.
چنین چیزی به علت وجود تفاوت در فیزیک زنان، قدرت عضلانی و کنترل عصبی عضلانی آنان است. از دیگر علل مطرح شده می‌توان به وجود تفاوت در نحوه قرار گرفتن لگن خاصره و اندام‌های تحتانی (پا)، بالا بودن میزان شلی رباط‌ها در زنان و تأثیر استروژن بر ویژگی‌های رباط‌ها اشاره کرد.
انواع اسیب دیدگی
شدت و علائم پارگی رباط صلیبی پا به میزان کشیدگی یا پارگی رباط صلیبی زانو بستگی دارد.
آسیب دیدگی خفیف (درجه ۱): در این نوع آسیب دیدگی رباط‌های زانو کشیده می شوند اما پاره نمی‌شوند. اگرچه مفصل درد و ورم شدید ندارد، رگ به رگ شدگی خفیف باعث افزایش خطر آسیب دیدگی مجدد میشود.
آسیب دیدگی متوسط (درجه ۲): پارگی رباط زانو به میزان جزئی می باشد. ورم و کبودی شایع است و استفاده از مفاصل، دشوار و همراه با درد است.
آسیب دیدگی شدید (درجه ۳): پارگی رباط زانو بطور کامل می باشد و باعث ورم و گاهی خونریزی زیر پوستی میشود. در نتیجه، مفصل بی ثبات است و نمی‌توان وزن را تحمل کند. اغلب در زمان پارگی درجه سه فرد هیچ دردی را احساس نمی‌کند، زیرا تمامی فیبرهای درد در زمان آسیب دیدگی پاره می‌شوند.
معاینه‌های رایج در خصوص آسیب رباط زانو
معاینه در زمینه زانوی آسیب‌دیده همیشه باید از سوی پزشک متخصص صورت پذیرد. آسیب‌های مفصل زانو در بسیاری از ورزش‌ها شیوع داشته و درمان صحیح آن بسیار با اهمیت است.
به همین دلیل به نظر می‌رسد که اطلاعات موجود در این زمینه می‌تواند کمک زیادی به مربیان و ورزشکاران نماید و دیدگاه آنان را نسبت به روش‌های تشخیصی پزشک متخصص در زمان بروز چنین آسیب‌ها و پارگی‌هایی بهبود دهد.
گفتنی است معاینه کامل و کافی و بدون نقص تقریباً غیرممکن بوده و تنها در صورتی امکان‌پذیر است که عضله‌های مخالف رها و منبسط باشند. ازجمله اطلاعاتی که می‌تواند به پزشک معالج در جهت تشخیص بهتر آسیب‌دیدگی کمک نماید عبارت‌اند از:
جهت وارد شدن ضربه و مقدار نیروی واردشده در هنگام وقوع آسیب می‌تواند اطلاعات مهمی را برای ارزیابی نوع و شدت آسیب به پزشک ارائه نماید.
معاینه ناحیه آسیب‌دیده و مشاهده تورم در اطراف مفصل و داخل آن نیز می‌تواند در تشخیص مفید باشد. بروز خون‌مردگی روی ناحیه آسیب‌دیده یا اطراف مسیر رباط‌های جانبی می‌تواند مبین خونریزی و پارگی رباط باشد.
در مواقع تجمع مایع در مفصل زانو، تورم به بالای استخوان کشکک نیز کشیده میشود. پزشک متخصص با واردکردن فشار دست خود بر قسمت‌های بالایی و پایینی کشکک می‌تواند تشخیص دهد آیا تجمع مایع ادامه دارد یا نه.
لمس کردن ناحیه آسیب‌دیده: پزشک با معاینه خطوط روی مفصل زانو و تمام مسیرهای رباط جانب خارجی را موردبررسی قرار داده و عکس‌العمل بیمار را برسی می‌نماید.
علاوه بر آن تورم ناشی از تجمع خونریزی را که در امتداد رباط پخش شده است نیز هنگام معاینه پارگی رباط زانو قابل تشخیص است.
پزشک معالج با معاینه دامنه حرکتی هرگونه محدودیت باز و بسته شدن مفصل زانو را مورد ارزیابی قرار می‌دهد. از علائم پارگی منیسک زانودرد در هنگام حرکت یا کاهش دامنه حرکتی می‌باشد.
از سایر روش‌های تشخیصی می‌توان به معاینه پایداری اشاره نمود. چنین معاینه‌ای بدین منظور صورت می‌گیرد که پزشک بتواند ناپایداری زانو ناشی از ورزش را تشخیص و نسبت به آن تصمیم‌گیری کند. انجام معاینه کامل بدون رهایی عضله‌ها از فشار غیرممکن است. این امر تا حدی است که گاهی وجود درد در ناحیه امکان انجام معاینه کامل را غیرممکن می‌نماید.
روش تشخیصی اشعه ایکس: گرچه هر آسیبی توسط این تصویربرداری نشان داده نمی‌شود ولی از این ابزار می‌توان بدین منظور استفاده کرد که آیا آسیب با شکستگی استخوان در ارتباط می‌باشد یا خیر.
روش تشخیصی ام آر آی: این روش تشخیصی می‌تواند تصاویر بهتری از بافت‌های نرم مانند رباط صلیبی قدامی را ارائه نماید. بااین‌حال، برای تشخیص پارگی رباط زانو معمولاً به MRI نیازی نیست.
انجام معاینه رباط جانب خارجی: این معاینه در دو حالت امکان‌پذیر می‌باشد، هنگامی‌که مفصل زانو کاملاً باز است و یا در زاویه ۲۰ تا ۳۰ درجه خم شده است. مقایسه مفصل زانوی آسیب‌دیده با زانوی پای سالم می‌توان زاویه ناپایداری را تعیین نمود.
انجام معاینه رباط‌های جانب داخلی و رباط صلیبی قدامی: هنگامی‌که تصور میشود رباط متقاطع یا رباط‌های جانبی آسیب دیده‌اند از آزمون کشش زانو استفاده میشود. بدین‌صورت که فرد آسیب‌دیده به پشت دراز می‌کشد و زانوی او در وضعیت زاویه ۹۰ درجه است.
انجام معاینه تجمع مایع در ناحیه مفصل زانو. پزشک توسط حرکت دست‌ها به سمت یکدیگر مایع داخل مفصل زانو را فشرده،پس‌ازآن با فشار انگشت شست روی استخوان کشکک اگر مایعی در زیر استخوان جمع شده باشد کشکک شروع به جابجایی می‌کند.
انجام معاینه پایداری رباط مفصل زانو در زمانی که زانو باز باشد. اگر مفصل زانو لق باشد رباط جانب خارجی و همچنین کپسول جانب داخلی خلفی و رباط صلیبی قدامی آسیب دیده‌اند.
درمان پارگی رباط زانو
انجام درمان پارگی رباط صلیبی زانو قدامی به میزان جدی بودن عارضه، وجود آسیب‌های دیگر در ناحیه و میزان فعالانه بودن شیوه زندگی فرد آسیب‌دیده بستگی خواهد داشت.
اقدامات اولیه در کشیدگی رباط صلیبی و آسیب به رباط‌های زانو تا زمان مراجعه به پزشک، شامل موارد زیر می شود:
- پس از آسیب دیدگی بین ۴۸ تا۷۲ ساعت به پای خود استراحت دهید
- یخ باید به محض آسیب دیدگی زانو روی زانو قرار داده شود و پس از مرتبه اول،هر دو ساعت یکبار، یخ باید به مدت ۱۵ دقیقه روی زانو قرار داده شود.
- فشار (البته نه فشار خیلی زیاد که باعث آسیب شود) با استفاده از بانداژ فشاری باعث کاهش ورم و کمک به استراحت مفصل زانو میشود
- بالا بردن پا به منظور کاهش ورم موثر می باشد. هدف این است که زانوی آسیب دیده شما بالاتر از سطح قلب قرار گیرد.
- اجتناب از گرم کردن زانو برای مثال، حمام آب گرم، بالشتک‌های گرمایی به مدت ۷۲ساعت
- اجتناب از دویدن یا هر نوع ورزش دیگر که باعث آسیب دیدگی بیشتر میشود
- اجتناب از ماساژ به مدت ۷۲ ساعت که باعث افزایش خونریزی و ورم میشود
پزشک معالج در آسیب رباط اقدام به پرهیز از انجام فعالیت‌های ورزشی نموده و در اسرع وقت اقدام به تمرین برای عضله‌های جلو و پشت ران می‌نماید. در برخی مواقع استفاده از یک بانداژ حمایتی گچی تجویز می‌گردد و این نوع درمان برای چند هفته به طول می‌انجامد.
در پارگی کامل یا درجه۳، بی‌حرکتی در قالب گچی برای چند هفته تجویز و به دنبال آن ۳ هفته قالب گچی متحرک مورداستفاده قرار می‌گیرد. این نوع درمان به‌عنوان درمان جایگزین جراحی یا درمان غیرتهاجمی به‌کاربرده میشود. در جهت حفظ عملکرد عضله‌ای ران، تمرین‌ها و ورزش‌های خاص عضلانی توسط پزشک معالج تجویز میشود. تمرین‌ها باعث افزایش قدرت عضلات، افرایش توان و نیز افزایش دامنه حرکتی در مفصل زانو میشود.
درمان غیرتهاجمی پارگی رباط‌های زانو
- استفاده از داروهای مناسب باعث کاهش درد و تورم زانو میشود. استراحت کردن و داروهای ضد درد می‌توانند به کاهش علائم بیماری کمک کنند. امکان دارد در ابتدای درمان برای محدود کردن درد به استفاده از بریس بلند و عصای زیر بغل رجوع شود.
- معمولاً پارگی‌های PCL که خیلی شدید نباشند را با یک برنامه توان‌بخشی پیش‌رونده می‌توان درمان نمود. بیمارانی که تمایل به بازگشت به فعالیت‌های روزمره دارند ممکن است قبل از بازگشت به فعالیت‌های مذکور نیاز به یک بریس عملکردی زانو داشته باشند. این بریس ها در زمانی که PCL به‌درستی عمل نمی‌کند جایگزین ثبات زانو شده و به جلوگیری از توقف زانو از حرکت در طول فعالیت آرام کمک می‌نماید.
- بیشتر بیماران بعد از آسیب PCL درمان‌های غیر جراحی استفاده می‌کنند. پزشکان توان‌بخشی می‌توانند درد و تورم را با استفاده از یخ، تحریک الکتریکی استفاده از طب سوزنی، حرکت‌درمانی و دوره‌های استراحت درمان می‌کنند.
- پزشکان توان‌بخشی از تمرینات ورزشی و نیز برای بهبود قدرت عضلات چهار سر در جلوی ران برای کمک به بازآوری حرکات نرمال مفاصل و عضلات استفاده می‌نمایند.
- پزشک متخصص اقدام به تجویز بریس های زانو برای شرایط به وجود آمده می‌نمایند.
انواع درمان
دارو
کنترل درد برای مراقبت مناسب از بیمار بسیار اهمیت دارد. داروی مسکن با اثرات ضد دردی که دارد برای بیمارانی که صدمه یا آسیب دیدگی دائمی دارند مؤثر است. برای کاهش ورم و درد داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی تجویز میشود. داروهای مخدر نیز برای مدت کوتاهی پس از آسیب دیدگی حاد تجویز می‌شوند.
فیزیوتراپی و ورزش
فیزیوتراپ برای درمان پارگی رباط زانو، برنامه ای مخصوص را برای شما طراحی می‌کند که سرعت بهبودی را تسریع می‌کند و به شما کمک می‌کند تا فعالیت‌های روزمره خود را از سر بگیرید. زمان بهبودی متغیر است، اما عموماً بین ۲ تا ۱۲ هفته طول می‌کشد. اهداف فیزیوتراپیست برای درمان پارگی رباط پا از قرار زیر است:
- کاهش درد و ورم: فیزیوتراپ ها از روش‌ها و فن آوری های متعددی برای کنترل و کاهش درد و ورم استفاده می‌کند که شامل یخ درمانی، گرما درمانی، اولتراسوند، تحریک الکتریکی عصب از راه پوست، بستن نوار، حرکات ورزشی و روش‌های درمان با دست مثل ماساژ میشود.
- بهبود دامنه حرکتی، انعطاف پذیری، استحکام و تعادل: فیزیوتراپ ورزش های درمانی پارگی رباط صلیبی زانو را با حرکات پسیو شروع می‌کند تا به آرامی پا و مفصل زانوی شما را حرکت دهند و به مرور این تمرین ها به حرکات ورزشی و کششی فعالی که خود شما آنها را انجام می‌دهید پیشرفت می‌کند. فیزیوتراپ نحوه کشش عضلات با حرکات ورزشی سبک را آموزش می‌دهد. او حرکات ورزشی و تجهیزات ورزشی مناسب برای بازیابی استحکام، شتاب و بهبود تعادل شما را انتخاب کرده و شیوه انجام آنها را آموزش می‌دهد.
ازن تراپی
روش ازن درمانی برای انواع مختلفی ازدردهای ماهیچه ای و مفصلی در زانو مفید است. در موارد پارگی رباط صلیبی زانو، تزریق ازون باعث بهبود گردش خون به بافت‌ها میشود وبا مهیا کردن مواد لازم برای بافت‌های آسیب دیده باعث بهبودی این بافت‌ها میشود.
در این روش درمانی ترکیبی از ازون، پروکائین، ویتامین بی ۱۲ و مواد دیگر در بافت های نرم، لیگامان ها یا تاندون‌هایی که به استخوان متصل شده است تزریق میشود. این تزریق در مفصل زانوی آسیب دیده انجام میشود و باعث درمان تورم و افزایش جریان خون میشود، در نتیجه رسوبات فیبری را تحریک می‌کند تا باعث شود سلول‌ها با کمک این رسوبات بافت‌های رباط آسیب دیده را ترمیم کنند. این تزریق باید هر۲-۱ هفته یکبار تکرار شود، بعد از ۱ الی ۳ جلسه ازن درمانی بیماران به نتیجه دلخواه دست خواهند یافت.
پلاسمای غنی از پلاکت (تزریق PRP)
پلاسمای غنی از پلاکت که از پلاکت‌های غلیظ شده خود بیمار گرفته میشود، یک روش درمانی موثر در پارگی رباط زانو می باشد. پلاسمای غنی از پلاکت حاوی فاکتورهای رشد زیادی است، این فاکتورهای رشد بهبودی را تسریع می کنند.
تزریق PRP باعث کمک به درمان طبیعی آسیب دیدگی‌ها توسط بدن میشود. هدف از تزریق PRP تنها برطرف کردن علائم نمی باشد، بلکه این روش بهبودی بیمار را نیز در بر می‌گیرد. در بعضی از موارد، تزریق PRP باعث میشود که بیمار دیگر نیازی به دارو و جراحی نداشته باشد. تزریق PRP برای درمان آسیب دیدگی‌های تاندون، رباط، غضروف و استخوان‌های زانو و همچنین آرتریت مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در طول این روش، میزان کمی از خون بیمار گرفته میشود و سپس در سرعت بالا چرخانده میشود (با استفاده از سانتریفیوژ) تا پلاکت‌ها غلیظ شوند، سپس پلاکت ها دور یا نزدیک ناحیه آسیب دیده زانو تزریق می‌شوند. غلظت فاکتورهای رشد پلاسمای غنی از پلاکت در این سطح سه تا پنج برابر بیشتر از خون نرمال انسان می باشد.
پزشک بسته به شدت پارگی رباط زانو و واکنش اولیه بیمار نسبت به درمان، یک یا چند تزریق را توصیه می‌کند. با توجه به اینکه پلاسمای غنی از پلاکت از خون خود فرد گرفته میشود، یک روش بسیار ایمن است و خطر واکنش نشان دادن به آن صفر است.
زانو بند طبی
در صورتی که در اثر پارگی رباط زانو، زانو بی ثبات به نظر برسد، بستن زانو بند طبی بسیار موثر می باشد. افراد عموما بستن زانو بند را مؤثر می‌بینند، زیرا مانع از حرکات جانبی زانو میشود. پزشک با توجه به شدت آسیب دیدگی، زانوبندی را برای شما تجویز می‌کند که مانع از خم شدن یا صاف شدن زانو میشود. زانوبندها روش بسیار خوبی برای کاهش درد و بی ثباتی، بهبود عملکرد و جلوگیری از آسیب دیدگی بیشتر رباط تا زمان بهبودی هستند.
برای درمان کشیدگی و پارگی رباط صلیبی روش های دیگری همچون شاک ویو تراپی، تحریک الکتریکی عصب از راه پوست و … نیز وجود دارد.
بهبودی و عوارض پارگی رباط زانو
اینکه بیمار و ورزشکار آسیب‌دیده تا هنگامی‌که دامنه کامل حرکتی و قدرت عضلانی خود را در مفصل زانو به دست نیاورده‌اند در تمرین‌های فعال عادی شرکت نکند بسیار اهمیت دارد.
طول دوره بهبودی به شدت آسیب دیدگی و میزان پیروی از برنامه درمانی بستگی دارد. افرادی که به خوبی از برنامه درمان آسیب های ورزشی زانو تبعیت می‌کنند نسبت به افرادی که برنامه درمانی خود را کامل نمی‌کنند سریع تر بهبودی پیدا می‌کنند و در آینده کمتر به مشکلات زانو مبتلا می‌شوند.
پارگی رباط زانو می‌تواند از درجه خفیف تا پارگی کامل را شامل شود. درمان این آسیب‌دیدگی (بجزء پارگی کامل رباط) در ابتدا با روش‌های بدون جراحی مانند ورزش، فیزیوتراپی، تزریق PRP، ازن تراپی و… می باشد، پزشک با تشخیص درجه آسیب‌دیدگی درمان مناسب را پیشنهاد می‌کند. در اکثر موارد درمان پارگی رباط زانو با روش‌های ذکرشده امکان‌پذیر بوده و درمان جراحی تنها در موارد اندکی تجویز میشود
قیمت عمل ترمیم رباط صلیبی زانو
افرادی که کاندید مناسبی برای عمل جراحی پارگی رباط صلیبی زانو هستند در اغلب موارد به دنبال آگاهی از هزینه های این عمل جراحی می باشند.
در برآورد نهایی هزینه عمل رباط صلیبی زانو موارد زیر تاثیرگذار خواهند بود:
- شدت آسیب های وارد شده به مفصل زانو
- روش درمانی انتخاب شده از سوی پزشک متخصص
- هزینه کلینیک و متخصص بیهوشی
- دستمزد جراح و…
به خاطر داشته باشید هزینه عمل رباط صلیبی زانو در طی جلسات معاینه بعد از تشخیص نوع آسیب دیدگی و تعیین روش درمانی، از سوی متخصص ارتوپدی تعیین و به اطلاع شما رسانده می شود.
ممنون از توجه شما سوالات و تجربیات خود را با ما به اشتراک بگذارید
بیشتر بخوانید:
علائم پارگی رباط صلیبی قدامی ACL در مفصل زانو
علائم پارگی مینیسک زانو و درمان آن
