مینیسک چیست؟
مینیسک ها بافت هایی شبیه غضروف، ولی به مراتب محکم تر از آن و با خاصیت ارتجاعی زیاد مثل لاستیک هستند.گاهی مینیسک زانو دچار پارگی می شود. در این مطلب به علت، علائم و درمان پارگی مینیسک زانو می پردازیم.
هر زانو دو مینیسک دارد. یک مینیسک خارجی و یک مینیسک داخلی. مینیسک ها بافت هایی شبیه غضروف، ولی به مراتب محکم تر از آن و با خاصیت ارتجاعی زیاد مثل لاستیک هستند. آنها مانند بالشتکی در بین دو استخوان اصلی تشکیل دهنده مفصل زانو، یعنی بین استخوان ران و ساق قرار گرفته، وظیفه اصلی آنها جذب شوک های ضربه ای است که به زانو وارد می شود.
در موقع دویدن هر بار که کف پای ما به زمین می رسد، استخوان ساق و ران در محل مفصل زانو به شدت به یکدیگر کوبیده می شوند و مینیسک با قرار گرفتن بین این دو استخوان شدت این ضربه را کاهش می دهد.
پارگی منیسک
پارگی و یا درفتگی کامل منیسک ممکن است در اثر ضربه مستقیم و یا پیچیدگی شدید صورت گیرد.پارگی یا کشیدگی لیگامنت دو طرفی داخلی به نوبه خود باعث به حرکت در آوردن منیسک داخلی می شود.اسپرین کم شدت ولی مکرر زانو باعث کاهش قدرت و ثبات زانو شده و در نتیجه منیسک ها صدمه پذیر تر خواهند بود.(اسپرین: صدمات وارده بر رباط)
پارگی منیسک ها اکثرا” در قسمت خلفی یا پشتی منیسک ایجاد شده و سپس می تواند به قسمت های دیگر آن هم گسترش یابد.پارگی منیسک ممکن است طولی باشد که معمولا” از قسمت های خلفی منیسک شروع شده و می تواند به قسمت های قدامی یا جلویی منیسک گسترش یابد. این منیسک که حالا بر اثر پارگی به دو قسمت داخلی و خارجی تقسیم شده می تواند تحت فشار کندیل استخوان ران قرار گرفته و دو قسمت داخلی و خارجی آن از هم باز شود.
به این وضعیت باز شده مینیسک پارگی دسته سطلی یا پارگی پاکتی می گویند. ایجاد این وضعیت موجب قفل شدن زانو می شود.(انتهای پایینی استخوان ران بصورت یک برجستگی بزرگ درآمده که این برجستگی خود بصورت دو نیمکره کنار هم است. به هر کدام از این نیمکره ها یک کندیل می گویند.)
پارگی مینیسک ممکن است عرضی یا مایل باشد. در این موارد که بیشتر در افراد مسن دیده می شود پارگی از لبه داخلی منیسک شروع شده و به طرف لبه خارجی آن گسترش می یابد. این نوع پارگی معمولا” موجب قفل شدن زانو نمی شود.
چگونه منیسک صدمه دیده درمان می شود؟
نوع درمان پارگی مینیسک بسته به نوع پارگی و اندازه آن و محل و مدت زمانی که از پارگی گذشته، متفاوت است. سن، بیماری های دیگری که ممکن است داشته باشید و اینکه شما زندگی پرتحرکی دارید در تصمیم پزشک برای انتخاب نوع درمان شما موثر است. یک سوم خارجی مینیسک دارای خون رسانی خوبی است و پارگی هایی که در این قسمت هستند ممکن است به طور خود به خودی یا با عمل جراحی ترمیم شونددوسوم داخلی مینیسک خون رسانی ندارد و بنابراین پارگی در این قسمت بهبود نمی یابد.
درمان این پارگی ها معمولا با عمل جراحی است و چون حتی با بخیه زدن پارگی در این قسمت، پارگی جوش نمی خورد درمان جراحی به این صورت است که آن قسمت از مینیسک پاره شده که به صورت یک زائده در کنار بدنه اصلی مینیسک قرار گرفته و موجب گرفتاری بیماری می شود از زانو خارج می شود.
البته باید به خاطر داشت که خارج کردن حتی قسمتی از مینیسک از زانو می تواند موجب افزایش ناپایداری و در نهایت بروز ساییدگی و استئوآرتریت زانو شود. به همین خاطر انجام مینیسکتومی (خارج کردن مینیسک از زانو) فقط در مواردی از پارگی مینیسک انجام می شود که این پارگی برای بیمار مشکلاتی مانند قفل شدن، تورم مکرر یا خالی کردن زانو ایجاد کند.
درمان غیرجراحی پارگی مینیسک زانو؟
اگر پارگی خفیف باشد و درد و دیگر علائم برطرف شود پزشک احتمالاً برنامه تقویت عضلات را تجویز می کند. انجام تمرینات ورزشی برای مشکلات منیسکی بهترین راهکاری است که پزشک فیزیوتراپ و ورزش درمان می تواند تجویز کند.
بلافاصله بعد از آسیب باید بیمار استراحت کند تا بافت آسیب دیده فرصت بهبود داشته باشد. ممکن است پزشک معالج به شما توصیه کند مدتی از عصای زیربغل استفاده کنید. چند بار در روز زانو را با یخ سرد کنید. البته یخی را مستقیما روی پوست نگذارید. یک باند کشی را روی زانو ببندید تا زانو کمپرس شود. دراز کشیده و زانویتان را بالاتر از سطح قلب تان بگیرید تا تورم زانو کم شود. استفاده از داروی مسکن جهت کاهش تورم و درد زانو موثر است.
استراحت و سرد کردن مفصل؟
وجود رگ های خونی در لبه های مفصل در بعضی از موارد فرصت بهبودی را برای مفصل ایجاد می کند. علاوه بر این، استراحت باعث بهبودی مفصل می شود. پزشک همچنین ممکن است مصرف داروهای ضدالتهابی مانند (آسپرین، ایبوپروفن) و استفاده از کمپرس یخ را روی مفصل زانو برای کاهش درد و التهابات به بیمار توصیه کند.
انجام حرکات اصلاحی؟
در صورتی که پزشک پارگی جزیی مینیسک زانو را برای بیمار تشخیص دهد، انجام حرکات صحیح برای شما موثر است. زانوی شما با انجام این فعالیت های منظم، مستحکم می شود. شما باید از انجام فعالیت های شدید و سنگین خودداری کنید. در این گونه موارد پزشک انجام چندین نوع تمرین استقامتی خاص را به بیمار توصیه می کند.
علاوه بر این انجام تمرینات فیزیوتراپی را هم به بیماران پیشنهاد می کند. در حین انجام تمرینات فیزیوتراپی یک متخصص باتجربه به بیمار کمک می کند تا باعث کاهش درد، افزایش تحرک، بهبود استقامت ران و پشت ساق پا شود. زمانی که شما به صورت کامل بهبود یافتید به شما چگونگی انجام فعالیت های مورد علاقه خود، بدون ایجاد هرگونه خطری را آموزش می دهد.
نشانه های پارگی مینیسک زانو:
معمولاً زمانی که افراد از ناحیه منیسک صدمه می بینند احساس درد دارند بویژه زمانی که زانوی خود را صاف می کنند . احتمال دارد که درد خفیف باشد و شخص به فعالیت خود ادامه دهد . اگر تکه های جدا شده منیسک بین استخوان های ران و درشت نی قرار گیرند درد شدیدی رخ می دهد.
چنانچه رگ های خونی مسدود شوند ممکن است تورم اندکی بعد از آسیب ایجاد شود یا در صورتی که مفصل با مایع تولید شده به وسیله سینوویوم در نتیجه التهاب پر شود، تورم چند ساعت بعد رخ دهد. درصورتی که سینوویوم آسیب دیده باشد، احتمالاً ملتهب شده و برای محافظت از خود مایعی تولید می کند که این امر موجب تورم زانو می گردد.
گاهی اوقات صدمه ای که قبلا” رخ داده و درمان نشده باشد، ماه ها یا سال ها بعد دردناک می شود بخصوص اگر زانو مجدداً آسیب ببیند. بعد از هر صدمه ای احتمالاً زانو صدایی مثل” تیک”می دهد، قفل می شود یا احساس ضعف می کند . ممکن است که علائم صدمه منیسک نمایان نشود اما غالباً علائم بروز کرده و نیازمند درمان می باشد.
● خالی کردن زانو
● صدای تق تق زانو
● قفل شدن و خم نشدن
● گرفتن زانو هنگام حرکت کردن
● تورم زانو ۱۲ ساعت پس از آسیب دیدن
● التهاب و حساسیت زانو در یک طرف مفصل
علائم مزمن
اگر به علائم حاد بعد از پارگی مینیسک بی توجهی شود معمولا” این علائم بعد از گذشت چند هفته یا از بین رفته و یا تخفیف می یابد. با این حال علائمی برای بیمار باقی می ماند. مهمترین علائم پارگی منیسک بعد از گذشت چند هفته از آسیب عبارتند از:
تورم زانو بر اثر افزایش مایع سینوویال زانو که در زبان عامه به آن آب آوردن زانو می گویند. این تورم هر وقت به زانو فشار زیادی وارد می شود بصورت دوره ای بیشتر می شود.
درد در سطح مفصلی درست در جایی که منیسک قرار دارد. این درد بسته به محل پارگی بر روی منیسک داخلی یا خارجی است. درد با فشار بر روی محل آسیب بیشتر می شود.
قفل شدن زانو که به صورت گاهگاهی ایجاد شده و مانع از باز شدن زانو می شود. گاهی اوقات خود بیمار یاد می گیرد که زانویش را با انجام حرکاتی از حالت قفل شده خارج کند.
خالی شدن زانو یا احساس ناپایداری زانو که در این حال بیمار احساس می کند زانویش در زیر بدنش ناپایدار بوده و در حین را رفتن به ناگهان در رفته و خالی می شود.
لاغر شدن عضلات چهارسر ران
احساس صدا دادن زانو بصورت کلیک یا تقه در حین خم و راست شدن
بعد از پارگی مینیسک بهبود نخواهد یافت زیرا فاقد رگ خونی مستقیم است.مواد غذایی مینیسک ها با توجه به قانون اسمز از مایع سنوویال تأمین می شود.بعد از پارگی منیسک قسمت پاره شده سخت شده و در نهایت آتروفی می شود.
تشخیص صدمات منیسک چگونه است؟
پزشک با توجه به توضیحاتی که بیمار از آغاز درد و تورم در اختیار او قرار می دهد احتمالاً معاینات فیزیکی انجام داده و از زانو رادیوگرافی می گیرد. معاینه نیز ممکن است شامل این آزمایش باشد که پزشک زانو را خم کرده و سپس در حالی که آن را باز می کند، ساق پا را به داخل و خارج می چرخاند.
درد یا شنیدن صدای تیک بر پارگی مینیسک اشاره دارد. برای تأیید تشخیص صدمه احتمالاً تست ” MRI ” توصیه شود.همچنین ممکن است پزشک برای تشخیص و درمان پارگی مینیسک روش آرتروسکوپی را به کار ببرد.
درپایان
نیروی چرخشی زانو هنگامی که وزن بدن را حمل می کند به آسانی به منیسک ها آسیب می رساند.چرخش سریع ران در حالی که پاها ساکن هستند می تواند باعث پارگی یک قسمت و یا کل منیسک شود.برای مثال (هنگام دریبل بسکتبال مقابل حریف یا چرخش برای زدن توپ تنیس). اگر پارگی جزئی باشد منیسک از جلو و عقب به زانو متصل می ماند و اگر پارگی وسیع باشد احتمالاً منیسک بوسیله رشته ای از غضروف آویزان می شود.وخامت پارگی به محل و وسعت آن بستگی دارد.
در ورزشکاران صدمه منیسک داخلی ۹۰ درصد بیشتر از منیسک خارجی می باشد.دلیل آن ارتباط مستقیم لیگامنت دو طرفی درشت نی با منیسک داخلی می باشد.یک ضربه شدید که بر جانب خارجی زانو وارد آید باعث نزدیک شدن زانو به صفحه عمودی بدن می شود و در نتیجه ممکن است پارگی یا کشیدگی لیگامنت دوطرفی درشت نی اتفاق افتد.
بیشتر بخوانید:
آسیب غضروف مفصلی در ورزشکاران جوان
پیچ خوردگی و آسیب مچ پا و راه های تشخیص و درمان آن
