حقایقی در مورد بیماری ام اس + عوارض و راه های درمان

حقایقی در مورد بیماری ام اس

بیماری ام اس

بیماری ام اس (که مخفف تصلب بافتی متعدد) است یکی از متداولترین بیماریهای سامانه عصبی مرکزی (مغز و نخاع) است.

ام اس در اثر آسیب دیدن میلین ها رخ می دهد. میلین یک ماده چربی است که رشته های عصبی را عایق بندی کرده و همانند روکش سیم برق، امکان انتقال سریع پیامهای عصبی را فراهم می نماید.

در واقع با فراهم کردن سرعت و کارآیی برای پیامهای عصبی است که حرکات بدن با سرعت، دقت، هماهنگی و با حداقل هوشیاری انجام می شود. در تصلب بافتی متعدد، از میان رفتن میلین باعث ایجاد اختلال در توانایی رشته های عصبی برای انتقال پیامهای عصبی به مغز شده که عوارض گوناگون این بیماری را ایجاد می کند.

قسمتهایی از رشته های عصبی که میلین آن از میان رفته (و به آن پلاک یا لزیون گفته می شود) به صورت نواحی سفت شده در می آید؛ در تصلب بافتی متعدد این آسیبها در قسمتهای مختلف مغز و نخاع می شود. به عبارت دیگر ام اس به معنی آسیبهای فراوان است.

نکاتی کوتاه درباره این بیماری

• ام اس بیماری سامانه عصبی است که پیش رونده بوده و درمانی برای آن وجود ندارد.

• برآورد می شود که حدود دو میلیون و پانصد هزار نفر در سراسر جهان به این بیماری مبتلا باشند.

• نسبت ابتلای زنان به مردان برابر ۳ به ۲ است.

• چهار نوع بیماری ام اس وجود دارد: خوش خیم، فراز و نشیبی، پیش رونده ثانویه و پیش رونده اولیه

• تصلب به معنی آسیبها (پلاک ها یا لزیون هایی) است که در مغز یا نخاع ایجاد می شود.

• در بیماری ام اس، میلین (لایه محافظ رشته های عصبی) در سامانه عصبی مرکزی آسیب می بیند.

• التهاب یا از بین رفتن میلین باعث ایجاد اختلال در انتقال پیامهای عصبی شده و بر بسیاری از فعالیتهای بدن تاثیر می گذارد.

• با وجود آنکه علت دقیق ام اس ناشناخته است، سامانه دفاعی بدن می تواند به عنوان آخرین علت بیماری بر آن تاثیر بگذارد.

• ام اس مستقیماً بیماری ارثی نیست اما برخی از آمادگیهای ژنتیکی بر رشد آن تاثیر می گذارد.

• ام اس واگیردار نیست.

• عموماً این بیماری در رده سنی ۲۱ تا ۴۱ سال تشخیص داده شده است، اگرچه بیماری ممکن است زودتر آغاز شده باشد.

• بیماری ام اس به ندرت در رده سنی زیر ۱۲ سال یا بالای ۵۵ سال یافت شده است.

• طول عمر طبیعی فرد در اثر ام اس چندان تغییر نمی کند.

• علایم متعددی برای این بیماری وجود دارد که خستگی یکی از متداولترین آنها است.

• ابتلای به ام اس در کشورهایی که از استوا دورتراند بیشتر است.

• دارویی که بتواند ام اس را درمان کند وجود ندارد، اما با یکسری روشهای مراقبت می توان مسیر بیماری را در جهت موردنظر تغییر داد.

• بسیاری از عوارض ام اس را می توان با موفقیت کنترل و درمان نمود.

علت بیماری ام اس

علت این بیماری هنوز شناخته نشده و پژوهشگران در سرتاسر جهان همچنان سرگرم یافتن آن می باشند.

آسیب دیدن میلین در این بیماری ناشی از واکنش غیرعادی سامانه دفاعی بدن است که در حالت عادی از بدن در برابر ارگانسیمهای مهاجم (باکتریها و ویروسها) محافظت می کند.

در بیماری های « خودزنی»، بدن به بافت ها و سلولهای خود حمله کرده که در مورد خاص بیماری ام اس، میلین مورد هجوم واقع می شود. محققان هنوز علت حمله سامانه دفاعی بدن به میلین را نمی دانند اما تصور می شود که علت آن ترکیبی از عوامل مختلف باشد.

یک نظریه درباره منشا این بیماری آن است که ویروسی که درون بدن به شکل خفته وجود دارد نقش مهمی در رشد بیماری داشته و ممکن است در سامانه دفاعی ایجاد اختلال نماید.

تحقیقات زیادی برای شناسایی ویروس ام اس انجام گرفته است. البته احتمالاً چیزی به نام ویروس ام اس وجود ندارد بلکه ویروس متداولی مانند سرخک یا هرپس می تواند به عنوان محرک برای ام اس به شمار رود.

 این محرک، سلولهای سفید خون (لیمفوسیتها) را در جریان خون فعال کرده که با آسیب پذیر کردن مکانیسم های دفاعی مغز وارد آن می شود.

درون مغز، این سلولها دیگر اجزای سامانه دفاعی را فعال کرده و به میلین هجوم می برند.

میلین زدایی (Demyelination)

میلین زدایی به از بین رفتن میلین (ماده سفید رنگی که رشته های عصبی را عایق بندی می کند) گفته میشود. میلین به اعصاب در دریافت و انتقال پیامهای مغز در حداکثر سرعت کمک می کند.

 چنانچه این ماده از بین برود، رشته های عصبی کار خود را درست انجام نداده و اثرات ناشی از آسیب میلین به صورت لکه های متعدد مشاهده می شود.

میلین زدایی علت ریشه ای عوارضی است که بیماران ام اس با آن مواجه می شوند.

در اثر این پدیده سرعت انتقال پیامهای عصبی کمتر از حالت عادی خواهد شد. حتی زمانی که آسیبهای ایجاد شده به میلین مجدداً بهبود یابد زمان عکس العمل رشته های عصبی همچنان پایین خواهد ماند.

عوارض بیماری ام اس

عوارض ام اس بستگی به آن دارد که چه قسمتی از سامانه عصبی مرکزی تحت تاثیر آن واقع شده باشد.

هیچگونه مجموعه ای از علایم برای ام اس وجود نداشته و حتی ممکن است با گذشت زمان عوارض آن از نظر شدت و مدت تغییر کند.

برخی از عوارض این بیماری در بسیاری از بیماران مشترک است. در بسیاری از بیماران بیش از یک عارضه ظاهر شده و البته همه عوارض بیماری هم در یک بیمار آشکار نمی شود.

عوارض آن عبارت است از:

•  اختلالات بینایی

تیره شدن بینایی، دوبینی، فلج بینایی، حرکات سریع غیر ارادی چشم، (درموارد نادر) نابینایی

• مشکلات تعادلی و موقعیت دهی

از دست دادن تعادل، رعشه، راه رفتن ناپایدار، سرگیجه، عدم کنترل یک عضو،عدم موقعیت دهی به عضو، ضعف؛ که به ویژه بر روی پاها و هنگام راه رفتن خود را نشان می دهد.

• انقباض عضلات

تغییر انقباضات ماهیچه ها می تواند بر تحرک و راه رفتن تاثیر بگذارد، تشنج موضعی

• تغییر حواس

احساس خارش، احساس سوزنی شدن، احساس کرخت شدن، احساس سوزش، درد مرتبط با ام اس مانند درد صورت یا دردهای ماهیچه ای

• تکلم غیرعادی

کاهش سرعت تکلم، تکلم ناقص واژه ها، تغییرات در آهنگ کلام، مشکل در بلعیدن

• خستگی

نوع تضعیف کننده خستگی عمومی که قابل پیش بینی نبوده و متناسب با مقدار فعالیت نیست. خستگی یکی از عمومی ترین و یکی از مشکل سازترین عوارض ام اس است.

• مشکلات مثانه و شکم

مشکلات مثانه مانند نیاز مکرر به دفع ادرار، عدم توانایی کنترل آن یا دفع ناقص آن، مشکلات شکم مانند یبوست و گاهی عدم کنترل دفع

•  احساسات جنسی

کاهش احساسات جنسی

• حساسیت به گرما

این عارضه عموماً باعث تشدید موقت دیگر عوارض می شود.

• اختلالات هوشیاری و حسی

از دست دادن حافظه کوتاه مدت، از دست دادن تمرکز، قضاوت یا استدلال در حالی که برخی از این عوارض بلافاصله قابل مشاهده اند بعضی هم مانند خستگی، تغییر حواس و مشکلات حافظه و تمرکز غالباً عوارض پنهان می باشند.

انواع بیماری ام اس

دوره ام اس قابل پیش بینی نیست. این بیماری در برخی از افراد تاثیرات جزیی داشته در حالی که در بعضی رشد سریعی داشته و گاه به ناتوانی کلی منجر می شود. البته غالب بیماران در بین این دو محدوده قرار می گیرند.

• ام اس فراز و نشیبی

این نوع بیماری ام اس به صورت غیر قابل پیش بینی عود کرده که با ظاهر شدن عوارض جدید یا تشدید عوارض قبلی خود را نشان می دهد. مدت زمان عود آن متغیر بوده (چند روز یا چند ماه) و بهبود آن می تواند کلی یا جزیی باشد. این بیماری ممکن است ماه ها یا سالها غیر فعال باشد.

درصد این نوع ام اس تقریباً ۲۵ % است.

• ام اس خوش خیم 

این نوع بیماری ممکن است یک دو بار ظاهر شده و بعد از آن کاملاً بهبود می یابد؛ به این ترتیب با گذشت زمان بدتر نشده و ناتوانیهای دائمی ایجاد نمی کند.

ام اس خوش خیم را تنها هنگامی میتوان تشخیص داد که با گذشت ۱۰-۱۵ سال بعد از آن ناتوانی های جزئی ایجاد کرده و ممکن است در ابتدا به عنوان ام اس فراز و نشیبی تشخیص داده شود. درصد این نوع ام اس تقریبا ۲۰ درصد است.

• ام اس پیش رونده اولیه 

در این نوع ام اس عوارض شدید و ناگهانی به چشم نخورده و به آرامی پیشرفت می کند. پیشرفت بیماری ممکن است تا رسیدن به حدی متوقف شده یا ماهها یا سالها ادامه پیدا کند.

درصد این نوع ام اس تقریباً ۱۵ درصد است.

مسیر بیماری ام اس

پیش بینی دقیق مسیر بیماری ام اس در افراد غیر ممکن است، اما در پنج سال نخست علایمی که نشان دهنده چگونگی ادامه بیماری است در بیمار آشکار می شود.

مسیر این بیماری به نوع آن و مسیری که تاکنون پیموده بستگی دارد. سطح ناتوانی ایجاد شده پس از گذشت پنج یا ده سال به عنوان تخمین خوبی برای مسیر آینده

بیماری است. اگرچه متغیرهای زیادی در آن دخیل است:

درصد بالایی از بیماران ام اس (تقریباً ۴۵ درصد) دچار عوارض شدید نشده و به زندگی عادی خود ادامه می دهند.

بخش قابل توجهی از بیماران ( ۴۱ درصد) که به ام اس فراز و نشیبی دچار بوده اند پس از گذشت چند سال به نوع پیش رونده مبتلا می شوند.

سن ابتلا و جنسیت می تواند در تعیین مسیر این بیماری در درازمدت تعیین کننده باشد. برخی از تحقیقات نشان داده که چنانچه هرچه سن ابتلا به بیماری کمتر باشد پیشرفت آن کمتر خواهد بود، البته باید در نظر داشت که ابتلای به ام اس به مدت ۲۰ یا ۳۰ سال برای افراد جوان ممکن است منجر به ایجاد ناتوانیهای اساسی شود.

تحقیقات دیگر نشان می دهد که ابتلا در سنین بالا (بیش از ۵۵ سال) به ویژه در مردان می تواند باعث ایجاد نوع پیش رونده این بیماری شود.

چنانچه این بیماری زود تشخیص داده شود، مداوای آن چشم انداز دلگرم کننده ای خواهد داشت.

داروهای بیماری ام اس

داروهایی مانند اینترفرون بتا برای ام اس فراز ونشیبی می تواند تجویز شود. اینترفرون بتا می تواند پیشرفت ناتوانیها را کم کرده و از شدت عوارض بیماری بکاهد.

فعلاً مشخص نیست که آیا اینترفرون بتا می تواند بر ام اس نوع پیش رونده اولیه تاثیری داشته باشد یا خیر. در شرایط کنونی نمی توان انتظار داشت که تحقیقات علمی بتواند در آینده نزدیک یک روش درمانی برای جلوگیری از رشد این بیماری ابداع کند ؛بدیهی است که یافتن مداوای کامل ام اس به مراتب دشوارتر خواهد بود.

باید به خاطر داشت که غالب بیماران ام اس می توانند با ناتوانی قابل کنترل خود (از قبیل خستگی، لنگیدن یا مشکلات مثانه) به فعالیت روزانه ادامه دهند. طول عمر بیماران ام اس هم تقریباً با دیگران فرقی نمی کند.

msif

همچنین بخوانید:

هر آنچه باید در مورد ام اس بدانید

علت دچار شدن به بیماری ام اس چه میتواند باشد؟

سیستم ایمنی بدن چگونه از ما محافظت میکند؟

تمام چیزهایی که باید در مورد واکسیناسیون کودکان بدانید

آیا پیاده روی بعد از غذا خوردن مفید است؟