علم و بدن

مهم ترین دلایل چاقی

چاقی

Causes of obesity

اضافه وزن و چاقی به عنوان تجمع غیرطبیعی یا بیش از اندازه ،(WHO) بر اساس تعریف سازمان بهداشت جهانی چربی در بدن که سلامتی فرد را مختل می کند شناخته می شود.

 

علل چاقی

دریافت اضافی انرژي بیش از انرژي مصرفی

این معادله ساده انرژي اجتناب ناپذیر است و فهم آن باید پایه هر مدیریت کنترل وزن را تشکیل دهد. اگرچه تنظیم وزن پیچیده تر از یک مشکل ساده ورود و خروج انرژي است، عوامل قدرتمند خارجی دیگر در کارند و در وسعت بیشتر با وراثت می توان آینده فرد را به عنوان ذخیره گر چربی و داشتن استعداد چاقی پیش بینی نمود.

بعضی کارشناسان تخمین می زنند که بیش از ۷۰ % علت چاقی، ژنتیک است اگرچه ژنهاي موثر ممکن است لزوماً نشانگر افزایش وزن حتمی در آینده نباشند. کلیدهاي ژنهاي ما بوسیلۀ عوامل محیطی خاموش و روشن می شوند. علاوه بر وراثت و تأثیرات محیطی، تأثیرات فیزیولوژکی و نورولوژیکی، فاکتورهاي بیوشیمیایی، عوامل فرهنگی و اجتماعی در آمادگی و نهایتاً پیشرفت فردي چاقی موثرند.

سرعت پیشرفت چاقی

حتی پیش از تولد عواملی وجود دارند که ممکن است به آینده فرد در آمادگی براي ابتلا به چاقی تأثیر بگذارند. تولد کودك در وزن بالاتر از متوسط باعث افزایش خطر چاقی در دوران کودکی می شود. بچه هایی که با شیر مادر تغذیه می شوند کمتر در معرض ابتلا به چاقی در بزرگسالی هستند.

تعریف کالري

یک کالري می تواند به عنوان یک کیلوگرم کالري یا یک کیلو کالري توضیح داده شود. معمولا واژه کالري به جاي واژه کیلو کالري مورد استفاده قرار می گیرد.

چگونگی مصرف انرژي حاصل از غذا در بدن

۱-برقراري میزان متابولیسم پایه:انرژي که براي حفظ عملکرد بدن مورد استفاده می شود و صرف فعالیت هاي حیاتی غیر اختیاري می گردند.
۲-ترموژنز: انرژي مصرفی براي فرآیند و هضم غذاها براي تولید انرژي و به طور طبیعی حدود ۱۰ % است.
۳-انرژي استفاده شده براي اجراي فعالیت عضلانی اضافی، کارهاي روزانه و فعالیتهاي ورزشی.

آیا ما واقعاً زیاد می خوریم؟

چاقی می تواند به وسیله افزایش کالري دریافتی و همچنین مصرف ناکافی انرژي ایجاد شود. و علت اضافه وزن اکثریت مردم دو عامل فوق الذکر است. افزایش سریع میزان چاقی نشان می دهد که ما بیش از میزان مورد نیاز روزانه مان می خوریم به عبارت دیگر بطور معمول یک تعادل مثبت انرژي داریم، اگرچه علت این امر ممکن است پرخوري باشد ولی بعضی از مطالعات نشان داده اند که در چند دهۀ گذشته در واقع مصرف غذا کم شده است این مطالعات صرفاً غذاي مصرف شده در منزل را محاسبه نموده اند و غذاي دریافتی در محل کار مانند نوشیدنی هاي شیرین و الکل را به حساب نیاورده اند.

در ۳ سال گذشته یک افزایش شدید در مصرف الکل بخصوص در کشورهاي پیشرفته، بوجود آمده است و مصرف غذاهاي آماده معمول گردیده است. میزان بالاي چربی و قند نه به عنوان غذاي اصلی بلکه به عنوان میان وعده ممکن است به ۱۲۰۰ کالري در هر بار مصرف به عبارت دیگر نیمی از انرژي مورد نیاز یک فرد برسد.

آیا تغذیه صحیح براي پیشگیري از چاقی کافی است؟

یک رژیم غذایی سالم براي حفظ وزن و سلامتی ضروري است. رژیم متعادل، حتی در صورت عدم کاهش وزن منافع زیادي دارد. دریافت انرژي اضافی از طریق چربیهاي اشباع اثرات مضري دارد. و بطور طبیعی با افزایش بیماري قلبی -عروقی همراه است. مطالعات اخیر ارتباط آن را با افزایش میزان سرطان ها نشان داده اند.

یک مطالعه نشان داد؛ در زنانی که روزانه ۹۰ گرم چربیهاي اشباع شده مصرف می نمایند میزان مرگ ومیر از سرطان سینه دو برابر آنهایی است که تنها روزانه ۴۰ گرم چربیهاي اشباع شده می خورند. از مزایاي روشن میوه ها و سبزیها، خاصیت آنتی اکسیدانی، میزان کالري کم و فیبر بالاي آنها است. کاهش وزن متوسط باعث بهبودي علائم بیماري دیابت نوع دو می گردد. اما رژیم غذایی سالم و متعادل باعث بهبودي سریع میزان قند خون می شود.

تاثیر شرایط اجتماعی بر دریافت غذا

مطالعات زیادي نشان داده اند که ارتباط مشخصی بین چاقی و رژیم غذایی غلط و محرومیت اجتماعی وجود دارد. کودکان و بزرگسالانی که در طبقات اقتصادي پایین تري هستند، به طور مشابهی رژیم غذایی با کیفیت پایین تري دارند.

تاثیر فعالیت بر دریافت غذا و چاقی

در طی ۵ سال گذشته میانگین سطح فعالیت بدنی در بزرگسالان بطور چشمگیري کاهش یافته است حدس زده می شود که متوسط انرژي مصرفی یک فرد بزرگسال امروزي بین ۵۰۰-۳۰۰ کالري کمتر از گذشته باشد.

چرا بعضی از افراد چاق هستند و بعضی دیگر نه؟

یک علت چاقی بدون شک، ژنتیک است، بعد از آن علل محیطی است. ما همه می دانیم که بعضی از مردم که بنظر می رسد غیر فعالند، قادرند که هر چه دوست دارند در هر مقداري بخورند ولی چاق نشوند. افراد دیگري هم هستند که داراي استعداد چاقی هستند و در حالیکه غذا زیاد نمی خورند، در تمام طول عمر با اضافه وزن می جنگند.

ژن ها و چاقی

علت تأثیر ژنتیک بر روي آمادگی چاقی روز به روز بیشتر آشکار می گردد. در دهۀ گذشته شواهد جدیدي براي چاقی ارثی پیدا شد در حالیکه بعضی از جهش هاي ژنی در اقلیت افراد چاق پیدا شد (مانند کمبود لیپتین، لیپتین یک هورمونی است که در تنظیم چربی بدن و کنترل اشتهاء دخالت دارد).

چه شواهدي براي تأثیر ژنتیک وجود دارد؟

۱-استعداد ژنتیک، مقدار بافت چربی است که به تغییرات ژنتیکی قابل استناد است.
۲-محیط مشترك، به جنبه هاي محیطی که بطور مستقیم دخیلند براي مثال بین دوقلوهاي یک خانواده اطلاق می گردد.
۳-محیط غیر مشترك، به آنچه که مشترك نیست براي مثال درمان ارجح یک کودك خاص در یک خانواده گفته میشود.

 

✔️نقش هورمون انسولین و لپتین در چاقی چیست؟

اطلاع از سازوکار هورمون های بدن می تواند کمک زیادی به درک درست از تغذیه و چاقی داشته باشید. به همین خاطر به جای توصیه های لاغری که همه جا پیدا می شود، مجله علم ورزش در این مطلب کوتاه شما را با بحث هورمون ها آشنا می کند.

👈رابطه انسولین و چاقی

انسولین یکی از هورمون‌هایی است که تأثیرات مختلفی در متابولیسم و دیگر اعمال بدن می‌گذارد.

وقتی ماده غذایی مصرف می کنید، خصوصاً اگر قند زیادی داشته باشد، انسولین ترشح می شود و با گرفتن قند از خون و ذخیره‌ی آن به صورت گلیکوژن، قند خون را کاهش می دهد. ذخیره قند به صورت تجمع گلیکوژن در سلول‌های ماهیچه‌ای به عنوان یک منبع سوخت و در کبد خواهد بود. مازاد قند به صورت چربی ذخیره خواهد شد.

همچنین با اثر به بافت‌های چربی، استفاده از چربی به عنوان منبع سوخت را متوقف می‌کند. در صورت نبود یا کمبود انسولین در خون، بدن از چربی به عنوان منبع سوخت استفاده می‌کند.

 

👈نقش لپتین در چاقی

هورمون دیگری که در چاقی نقش مهمی ایفا می‌کند، لپتین است. این هورمون به وسیله‌ی سلول‌های چربی تولید می‌شود و به غده‌ی هیپوتالاموس فرمان سیری می‌دهد.

افراد چاق چربی و لپتین فراوانی دارند. مشکل اینجاست که لپتین در بدن آن ها به درستی عمل نمی‌کند و مغز نسبت به آن مقاوم است. به این حالت «مقاومت لپتینی» گفته می‌شود و دانشمندان آن را از عوامل چاقی می‌دانند.در صورت مقاومت به لپتین، فرمان سیری با اختلال به مغز می رسد که در نتیجه منجر به پر خوری می شود.تنظیم تعادل هورمون ها نقش بسزایی در کاهش چربی بدن دارد.

 

 

✔️رابطه استرس با چاقی

بر اساس تحقیقات اشخاصی که دچار استرس طولانی مدت هستند، سالانه چیزی حدود ۶ کیلوگرم چاق تر می شوند.

استرس باعث می شود که سطح هورمون کورتیزول در بدن بالا برود. این هورمون سطح هورمون سروتونین در بدن را کاهش داده و میل شما را به شیرینی بیشتر می کند.

همچنین مطالعات گذشته درباره ی مصرف کربوهیدرات ها و افسردگی نشان می دهند که بین کاهش مقدار هورمون سروتونین (هورمون ضد افسردگی و آرامش دهنده) در بدن و علاقه به خوردن کربوهیدرات ها ارتباط مستقیمی وجود دارد. از مشخصه های کاهش این هورمون، بروز افسردگی و نیز عدم تمرکز فکری است.

 

درمانهاي جراحی براي چاقی جراحی هاي چاقی به طور کلی دو دسته هستند:

۱٫باند ینگ معده (حلقه): در این روش یک نوار تو خالی که از مواد خاصی پر شده که براي بدن مضر نمیباشد در قسمت ۱۵ سی سی از معده میسازد. این نوار به یک محفظهاي که – بالایی معده گذاشته میشود که یک کیسهي کوچک با سایز ۳۰ زیر چوست قرار میگیرد وصل شده و با تزریق سرم داخل این محفظه باند پر میشود. با کم و زیاد کردن میزان این مایع می توان حجم معده را کوچک و بزرگ کرد تا بتوان میزان غذاي مصرفی و وزن بیمار را کنترل کرد.

۲٫باي پس معده: این روش هم حجم معده و میزان غذاي خورده شده را کم میکند و هم جذب مواد غذایی خورده شده را کم میکند. به همین علت بیشترین میزان کاهش وزن را به همراه دارد. این عمل بصورت لاپاروسکوپیک قابل انجام است . در این عمل جراح یک کیسه  کوچک از قسمت بالاي معده درست کرده و سپس قسمتی از روده را به آن وصل میکند. در این روش بین یک تا یک و نیم متر بوده از مسیر جذب خارج می شود.

کاهش وزن سریع و واضح که تا ۲ سال بعد از عمل ادامه دارد و بهبود کیفیت زندگی بسیاري از بیماران ۱۰ سال بعد از عمل هنوز ۷۰ % کاهش وزن خود را حفظ کرده اند.

 

متابولیسم پایین یکی از دلایل کم نکردن وزن

مبارزه علیه چاقی برای بسیاری از افرا چاق که به شدت کالری دریافتی خود را محدود می کنند، ممکن است تبدیل به چرخه ای معیوب شود و سپس حالت یو یو شکلی را تجربه می کنند. یعنی برای مدتی وزن خود را پایین می آورند و سپس دوباره وزنشان بالا می رود، درست مانند حرکت یویو این چرخه بارها و بارها تکرار می شود.

چرخه کاهش و افزایش وزن ممکن است منجر به کاهش سرعت سوخت و ساز شود. هر بار که وزن کم می کنید و سپس اضافه می کنید، تغییراتی در مقدار بافت عضلانی و بافت چربی ایجاد می شود. این تغییر در بافت چربی افزایشی و در بافت عضلانی کاهشی است. از آنجا که بافت چربی از بافت عضلانی کالری کمتری می سوزاند، پس هر بار که این چرخه معیوب را تکرار می کنید، سرعت سوخت و ساز بدن نیز رو به کاهش می رود.

 

👈سوال شده چرا چربی‌های شکمی ماندگار هستند؟

اگر با وجود پیروی از رژیم‌‌های سخت غذایی، کاهش دریافت کالری روزانه و فعالیت بدنی مکرر، هنوز شاهد ماندگاری چربی‌‌ها در ناحیه شکم و دور کمر هستید، شاید دچار فقر منیزیم شده باشید.

ماده معدنی منیزیم در تنظیم خون و عملکرد قلب نقش کلیدی دارد. این ماده معدنی که در غذاهایی مانند سبزیجات تیره رنگ، لوبیا و انواع آجیل یافت می‌‌شود، همچنین به کاهش وزن و از دست دادن چربی‌‌های شکم کمک می‌‌کند. به گفته متخصصان تغذیه مصرف کافی منیزیم با سطوح پایین قند خون و انسولین ناشتا نیز ارتباط دارد.

اما علت دیگر از دست ندادن چربی‌‌های شکم کاهش کیفیت خواب است. مطالعه‌‌ای که نتایج آن در ژورنال آمریکایی اپیدمیولوژی منتشر شده، نشان می‌‌دهد زنانی که خواب شبانه کمتر از ۵ ساعت دارند، ۳۲ درصد بیشتر از سایرین دچار افزایش وزن، افزایش سایز کمر و چاقی شکمی می‌‌شوند. علاوه بر این، بر اساس بررسی‌‌های مرکز تحقیقات تغذیه نیویورک، زنانی که به جای هشت ساعت خواب شبانه، چهار ساعت می‌‌خوابند، در طول روز ۳۰۰ کالری بیشتر مصرف می‌‌کنند. بیخوابی سبب افزایش هورمونی به نام گرلین میشود که اشتها را تحریک می‌‌کند و عامل پرخوری است.

مصرف نمک از مقصران دیگر ماندگاری چاقی شکمی است. نمک بیش از حد باعث احتباس مایعات، نفخ و افزایش سایز شکم میشود. به گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های ایالات متحده، ۹۰ درصد آمریکایی‌ها بیش از ۲۳۰۰ میلی گرم سدیم در روز مصرف می‌کنند. دقت کنید که غذاهای کنسرو شده، سس سالاد و حتی برخی پنیرها حاوی مقادیر زیادی سدیم هستند.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

author-avatar

درباره علی عباس پور

دانشجوی تربیت بدنی دانشگاه فردوسی مشهد و قهرمان دو میدانی کشور و فعالیت در زمینه های بدنسازی ،آمادگی جسمانی ،تغذیه و انواع ماساژ....

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *