درمان افرادی که نمیتوانند شیر بنوشند
اگر فردي دچار کمبود يا فقدان آنزيم لاکتاز در بدن، باشد، قند موجود در شير (لاکتوز) به درستي هضم و جذب نمي شود و فرد دچار دل پيچه مي شود. لاكتاز، آنزيم هضم كننده قند شير( لاكتوز) است. اگر پس از سنين کودکي و شير خوارگي شير كم مصرف شود يا اصلامصرف نشود، آنزيم هضم کننده ي آن کم کم از بين مي رود يا مقدار آن در بدن كاهش مي يابد و در اثر خوردن شير ، لاکتوز موجود در شير ايجاد نفخ در شکم مي کند. اين عارضه را “عدم تحمل لاكتوز” گويند.
میزان لاکتوز مصرفی
اکثر افرادي که عدم تحمل لاکتوز دارند اين ظرفيت را دارند، که بتوانند روزانه حداقل يک ليوان شير (۲۴۰ ميلي ليتر که حاوي حدوداً ۱۲ گرم قند لا کتوز مي باشد) را تحمل کنند. در برخي از افراد نيز که مشکل به شکل حادتري وجود دارد، حدود يک دوم ليوان شير (۱۲۰ ميلي ليتر) که حاوي حدوداً ۶ گرم لاکتوز مي باشد، قابل تحمل است.
ماست به دليل اين که نيمه جامد است ديرتر از شير، معده را ترک مي کند که همين امر به تحمل بهتر ماست نسبت به شير کمک مي کند.
فراورده های شیری قابل مصرف
افرادي که دچار عدم تحمل لاکتوز هستند، برخي از فرآورده هاي شيري را بهتر از انواع ديگر مي توانند تحمل کنند.( برخي از فرآورده هاي شيري مانند پنير ، بستني و ماست نسبت به شير، حاوي لاکتوز کم تري هستند.)
۱- شيرپرچرب: در شروع درمان، شير پرچرب، بسيار قابل تحمل تر از شير کم چرب است؛ چرا که چربي موجود در شير، تخليه معده را به تاخير انداخته و در نتيجه لاکتوز موجود در شير به تدريج وارد روده خواهد شد.
۲-شيرکاکائو: مصرف شير کاکائو نيز در اين افراد بهتر از شير ساده تحمل مي شود. کاکائوي اضافه شده به شير از طريق سه فرآيند مي تواند باعث تحمل بهتر شير در اين بيماران شود:
* کاکائو،فعاليت آنزيم لاکتاز را افزايش مي دهد.
* کاکائو، فعاليت باکتري هاي ايجاد کننده ي گازدراثر تخميرلا کتوزرا مهارمي کند.
* کاکائو، تخليه ي معده را کند مي کند.
۳- ماست: ماست به دليل دارا بودن باکتري هاي اسيد لاکتيکي از جمله: لاکتو باسيلوس بولگاريکوس و استرپتوکوکوس ترموفيلوس، بهتر از شير در اين افراد پذيرفته مي شود. با اين که ممکن است در هر واحد ماست حدود ۱۷ گرم قند لاکتوز وجود داشته باشد، ولي به دليل فعاليت اين باکتري ها (لاکتو باسيلوس بولگاريکوس و استرپتوکوکوس ترموفيلوس ) و در نتيجه توليد آنزيم لاکتاز توسط اين باکتري ها، لاکتاز موجود در آن به راحتي هضم و جذب مي شود.
به علاوه ماست، ترشح اسيد معده را تنظيم کرده، هم چنين منجر به تحريک سلول هاي روده جهت ترشح آنزيم لا کتاز مي شود. ماست به دليل اين که نيمه جامد است ديرتر از شير، معده را ترک مي کند که همين امر نيز به تحمل بهتر ماست نسبت به شير کمک مي کند. ماست هاي ميوه اي و يا ماست هايي که حاوي طعم دهنده هستند، نسبت به ماست هاي ساده، کم تر داراي فعاليت لاکتازي مي باشند.
در طول سنين سالمندي که ترشح اسيد معده و هم چنين آنزيم لا کتاز کاهش مي يابد، بهترين منبع جهت تامين کلسيم، ماست است؛ چرا که همان طور که ذکر شد، ماست ترشح اسيد معده را تنظيم کرده و جذب کلسيم را نيز افزايش مي دهد.
۴-استفاده ازمکمل آنزيمي لاکتاز و شيرهاي بدون لاکتوز:استفاده از شيرهايي که لاکتوز آن هيدروليز شده و يا استفاده از مکمل لاکتاز در افرادي که عدم تحمل لا کتوز دارند، مي تواند از عوارض گوارشي پيش گيري کند. امروزه آنزيم لاکتاز را به شکل قرص هاي خوراکي تهيه کرده اند که مصرف آن به همراه شير و فرآورده هاي آن باعث هضم و جذب بهتر قند لاکتوز در لوله ي گوارش خواهد شد.
امروزه شيرهايي با عنوان شير بدون لاکتوز نيز به بازار آمده است. اين قبيل شيرها طي فرايند آنزيمي ويژه اي در کارخانه حدود %۹/۹۹ لاکتوز خود را ازدست مي دهند. افرادي که از قرص هاي لا کتاز استفاده مي کنند، بهتر است آن را به همراه شير و فرآورده هاي شيري مصرف کنند. شيرهاي بدون لاکتوز معمولاً طعم شيرين تري نسبت به شيرهاي معمولي دارند؛ چرا که لا کتوز اين شيرها به گلوکز و گالاکتوز تبديل شده اند که گلوکز موجود در اين فرآورده، طعم شيرين به آن مي دهد.
کودکان و شيرخواراني که به بيماري هاي عفوني دستگاه گوارش مبتلا مي شوند، معمولاً به دنبال آسيب وارد شده به مخاط لوله ي گوارش دچار عدم تحمل لاکتوز ثانويه مي شوند. اين قبيل کودکان بايد تا مدتي بعد از درمان بيماري، از شيرهاي بدون لا کتوز استفاده کنند.
توصیه های لازم جهت درمان عدم توان تحمل:
– مصرف شير را در شروع درمان با مقادير کم آغاز کنيد. به اين صورت که در روزهاي ابتدايي شير را با آب رقيق کرده و از يک قاشق غذاخوري شروغ نماييد.
–در روزهاي ابتدايي درمان، از تعداد واحدهاي شير و فرآورده هاي شيري فقط يک واحد را به شير اختصاص دهيد و بقيه ي واحدها را از دوغ يا ماست استفاده کنيد.
– از مصرف شير به هنگام ناشتا بودن پرهيز کنيد.
–در شروع درمان از شير پرچرب و يا شير کاکائو استفاده کنيد.
– بهترين جاي گزين شير براي افرادي که شير را تحمل نمي کنند، ماست مي باشد.
–حتي الامکان شير را به صورت سرد ميل کنيد.
–بهترين راه پيش گيري از مشکلات ذکر شده مصرف مداوم شير و فرآورده هاي آن است.
بیشتر بدانیم:
