روزه چیست + فواید روزه داری؟
روزه و ریشه ی آن
فواید روزه داری :روزه داری به پرهیز کامل از غذا برای مدتی معین و به منظور دستیابی به اهداف خاص اطلاق می شود. واژه
Fasting یا روزه گرفتن در زبان انگلیسی از واژه قدیمی Feastan گرفته شده که به معنی امساک، رعایت
کردن و استوار بودن است.
روزه گرفتن قدیمی ترین، موثر ترین و کم هزینه ترین روش طبیعی درمان بیماریها بوده و به عبارتی بنیان درمانهای شفا بخش طبیعی محسوب می شود. دکتر آرنولد اِتِرت، مبدع سیستم شفابخش رژیم غذایی،
روزه را با تعبیراتی چون :تنها درمان طبیعی و فراگیر شفا بخش و بسیار قدرتمند ، و تنها قاعده طبیعی بنیادین برای درمان بسیاری از بیماریها، توصیف می کند.
روزه داری یکی از قدیمی ترین سنتها نیز به شمار رفته و تقریباً در همه ادیان از آن پیروی می شود. مسلمانان،
بودائیها، هندوها و بسیاری دیگر از مذاهب زمانهای معینی برای امساک از غذاخوردن دارند. قدیسین قرون
وسطی نیز تاکید زیادی بر این روش امساک داشتند.
شفابخشی به روش روزه گرفتن در بیش از دوهزار سال پیش در دانشکده فلسفه طبیعی طبابت توسط ارسطو ترویج می شد. در طول تاریخ طب، این روش به عنوان یکی از قابل اطمینان ترین روشهای درمان به شمار رفته است. بقراط، جالینوس، پاراسل و دیگر بزرگان علم طب آن را تجویز می کردند. بسیاری از پزشکان سرشناس امروز نیز از این روش شفابخش برای درمان بسیاری از بیماریها سود جسته اند و به فواید روزه اقرار کرده اند.
چگونه روزه از بیماری ها جلوگیری میکند؟
عمومی ترین علت تمامی بیماریها، انباشتگی مواد اضافی و سمومات در بدن در اثر پرخوری است.
بسیاری از افراد بیش از حد می خورند و در عین حال به مشاغل کم تحرک مشغول اند، از این رو فعالیت چندانی برای مصرف شدن این حجم زیاد غذا را ندارند.
این غذای اضافی به سامانه گوارش و اندامهای مربوطه بار بیش از حد وارد کرده و سامانه گوارش را با مواد زاید یا سموم دچار اختلال می کند. به این ترتیب فرآیند هضم و دفع غذا کند شده و عملکرد کل سامانه به هم می خورد. در واقع بیماری فرآیندی است که در واکنش به این انباشتگی مواد زاید بدن ایجاد می شود. به این ترتیب برای رهایی از بیماری لازم است عمل معکوس علت آن را انجام داد؛
یعنی روزه گرفتن.
چنانچه بدن برای مدتی از غذا منع شود، اندامهای دفع مانند روده ها، کلیه ها، پوست و ششها فرصتی برای دفع
مواد زاید انباشته شده در بدن می یابند.
به این ترتیب روزه نوعی فرآیند تصفیه بوده که به خارج کردن مواد اضافی بدن کمک کرده و عیوب ناشی از رژیم غذایی و روش غیر بهداشتی زندگی را رفع می کند. همچنین روزه سبب بازتولید خون و تعمیر و بازیافت بافتهای گوناگون بدن می شود.
روزه تقریباً برای بسیاری از بی نظمیهای شکم، روده ها و برخی از شرایط خاص کلیه ها و ششها سودمند است.
همچنین روزه یک درمان اعجازآمیز برای اِکزِما و دیگر بیماریهای پوستی بوده و در برخی از موارد تنها راه درمان
به شمار می رود. بعضی از نابهنجاریهای عصبی به این روش درمان پاسخ خوبی می دهند. البته روزه درمان همه
بیماریها نبوده و برای برخی از بیماریها مناسب نیست.
دیگر فواید روزه برای بدن
روزه فواید متعددی دارد. با روزه گرفتن، بدن از ذخیره های خود تغذیه می کند. با کم شدن مواد مغذی مورد
نیاز بدن به ویژه پروتئینها و چربیها، بدن شروع به تجزیه و مصرف بافتهای خود از طریق فرآیند اتولیز می کند.
البته بدن این کار به نحو بسیار هوشمندانه ای انجام می دهد. به این معنی که ابتدا بافتها و سلولهای بیمار،
آسیب دیده، فرسوده یا از بین رفته را تجزیه می کند. بافتهای اصلی و اندامهای حیاتی، غدد، سامانه عصبی و
مغز در حین روزه گرفتن تجزیه نمی شوند.
این همان راز اثربخشی روزه به عنوان یک روش شفابخش و سرزنده کننده است. در زمان روزه داری، تولید سلولهای تازه و سالم توسط آمینواسیدهایی که در اثر تجزیه شدن سلولهای بیمار آزاد شده اند افزایش می یابد. ظرفیت اندامهای دفع، مانند ششها، کبد، کلیه ها و پوست به دلیل رها شدن آنها از بار سنگین هضم غذاهای بیش از حد و خارج شدن مواد زائد افزایش می یابد. به این ترتیب این اندامها سریعتر می توانند مواد اضافی و سموم را از بدن خارج کنند.
از فواید دیگر روزه داری :همچنین روزه یک استراحت فیزیولوژیک به اندامهای گوارشی و محافظ بدن می دهد. به این ترتیب، پس از روزه گرفتن، گوارش غذا و بهره گرفتن از مواد مغذی به نحو چشمگیری بهبود می یابد. روزه همچنین تاثیر پایدارکنندگی و نوسازی بر روی تمامی فعالیتهای فیزیولوژیکی، عصبی و روانی می گذارد.
البته باید اشاره کرد که موفقیت طبی روزه تا حد زیادی به نحوه گشایش (افطار) آن بستگی دارد. افطار روزه مهمترین مرحله آن به شمار می رود. باید توجه داشت که: ۱) پرخوری نکنید، ۲) غذا را به آرامی بخورید، ۳) غذا را خوب بجوید. ۴) غذاهای خوب و مناسب بخورید.
به طور کلی آیا روزه برای بدن مفید است؟
براي بسياري از افراد، سوال کليدي درباره روزه داري اين است که آيا روزه براي سلامتي آنها خوب است يا نه.
پاسخ اين مساله نيازمند بررسي تغييرات فيزيولوژيکي است که حين روزه داري در بدن رخ مي دهد و اين
تغييرات بستگي به طول مدت روزه دارد.
به لحاظ فني، بدن هشت ساعت پس از خوردن آخرين غذا وارد وضعيت روزه مي شود، که در اين هنگام روده فرآيند جذب مواد مغذي از غذا را متوقف مي کند. در حالت عادي، گلوکز بدن که در کبد و ماهيچه ها ذخيره شده، منبع اصلي انرژي بدن به شمار مي رود.
هنگام روزه داري، بدن ابتدا از اين منبع براي تامين انرژي استفاده مي کند. با تمام شدن منابع گلوکز، چربي منبع بعدي تامين انرژي خواهد بود. البته از سازوکارهاي ديگري در کبد نيز مقدار کمي گلوکز توليد مي شود.
اگر طي مدت چند روز بدن هيچ غذايي دريافت نکند، بدن براي تامين انرژي شروع به تجزيه پروتئينها نموده که به آن قحطي زدگي بدن گفته شده و مسلماً براي سلامتي بدن مضر است.
با توجه به اينکه پروتئين از تجزيه ماهيچه ها به دست مي آيد، افراد دچار قحطي زدگي، ظاهري بسيار نحيف و ضعيف پيدا مي کنند.
از آنجا که روزه ماه رمضان تنها از سحر تا افطار به طول مي کشد، امکان تجديد منابع انرژي بدن در وعده هاي
غذايي سحر و افطار وجود دارد.
با اين روال، انتقال ملايم از مصرف گلوکز به چربي به عنوان منبع انرژي انجام شده و از تجزيه ماهيچه ها براي سوزاندن پروتئين جلوگيري مي شود. استفاده از چربي براي انرژي به کاهش وزن کمک کرده، مانع از تجزيه شدن ماهيچه ها شده، و در دراز مدت سطح کلسترول را کاهش مي دهد.
به علاوه، کاهش وزن باعث کنترل بهتر ديابت و کاهش فشار خون مي شود. به نظر مي رسد فرآيند سم زدايي نيز انجام مي شود، چرا که سموم ذخيره شده در چربي بدن، حل شده و از بدن دفع مي شود. پس از چند روز روزه داري، سطح هورمونهاي خاصي در خون (اندورفينها) بالاتر رفته، که باعث بهبود سطح هوشياري و احساس
عمومي سلامت رواني مي شود.
تغییرات اجزای مختلف دستگاه گوارش بدن هنگام روزه داری
تغییرات اجزای مختلف دستگاه گوارش بدن هنگام روزه داری به صورت زیر است:
- مری: تغییر شناخته شده ای برای آن رخ نمی دهد.
- طحال: تغییر شناخته شده ای برای آن رخ نمی دهد.
- کبد: کنترل کننده اصلی منابع انرژی بدن است. در هنگام روزه داری، کبد با تجزیه منابع موجود در اندامها
گلوکز تولید می کند. - معده: تولید اسید معده در زمان روزه داری کاهش پیدا می کند.
- کیسه صفرا: هنگام روزه صفرا را برای وعده غذایی بعدی تغلیظ می کند.
- لوزالمعده: در حالت عادی انسولین ترشح می کند. هنگام روزه داری، تولید انسولین متوقف شده و هورمونهایی که کبد و ماهیچه ها را به آزاد کردن منابع قند وا می دارد تولید می شود. همچنین، تولید مایعات گوارشی
کاهش پیدا می کند. - روده کوچک: تولید مایعات گوارشی کاهش یافته و هر ۴ ساعت کل روده کوچک انقباضات منظمی انجام می
دهد. - روده بزرگ: بخش زیادی از جذب آب از غذا در روده بزرگ رخ داده و پس از کلیه ها، مهمترین نقش را در حفظ
تعادل آب بدن ایفا می کند
چگونگی بهره مندی کامل از فواید روزه
واقعیت آن است که روزه داری ماه رمضان می تواند به ارتقاء سلامتی افراد کمک کند ولی اگر از رژیم غذایی
صحیحی استفاده نشود، ممکن است وضعیت سلامت فرد کاهش هم پیدا کند!
برای بهره مندی کامل از روزه داری، باید به حجم و نوع غذاهای مصرف شده در ماه رمضان توجه ویژه ای داشت. پرخوری نه تنها به بدن آسیب زده بلکه مانع رشد معنوی فرد در این ماه می شود.
رژیم غذایی متعادل می تواند فرد روزه دار را در طول ماه رمضان سالم و فعال نگه دارد. رژیم غذایی باید ساده بوده و با غذاهای عادی روزمره چندان متفاوت نباشد.
همچنین باید حاوی اندازه معینی از همه گروه های غذایی باشد.
کربوهیدراتهای پیچیده خوراکیهایی هستند که به آزاد کردن آرام انرژی در ساعات طولانی روزه داری کمک می کنند. این نوع مواد مغذی در غلات و دانه ها، از قبیل جو، گندم، جو دو سر، ارزن، لوبیا، عدس، برنج و غیره یافت می شود.
غذاهای حاوی الیاف (فیبر) نیز به آرامی گوارش شده و عبارتند از سبوس، سیب زمینی با پوست، سبزیجاتی مانند لوبیا سبز و تقریباً تمامی میوه ها شامل زردآلو، آلو، انجیر و غیره.
بهتر است از خوراکیهای فرآوری شده و پر از قند، آرد سفید یا چربی مانند :کیک، شیرینی، شکلات و غیره پرهیز کرد.
همچنین از نوشیدنهای حاوی کافئین مانند چای، قهوه و نوشابه ها بهتر است اجتناب کرد. کافئین یک ماده محرک ادرار بوده و باعث از دست رفتن بیشتر آب از طریق ادرار می شود.
نکاتی برای روزه داری سالم
خوردن غذاها و مایعات متعادل در بین روزه ها بسیار مهم است. نقش کلیه ها در تامین سطح آب و املاح بدن
مانند سدیم و پتاسیم اساسی است. البته آب و املاح بدن ممکن است از طریق عرق کردن نیز از دست بروند.
برای جلوگیری از تجزیه ماهیچه ها، وعده های غذایی بین روزه ها باید حاوی مقادیر کافی از خوراکیهای انرژی
زا مانند کربوهیدراتها و تا حدودی چربیها باشد. البته رژیم غذایی متعادل با مقادیر کافی مواد مغذی، نمک و آب
ضروری است.
– در وعده سحر چه بخوریم تا دچار تشنگی نشویم؟
در ماه رمضان ، جهت تامین آب لازم بدن از حدود یک ساعت بعد از افطار تا نیم ساعت قبل از سحر به روزه‌داران توصیه می‌شود، حداقل شش لیوان آب بنوشند . همچنین باید توجه داشته باشید که از خوردن چای پررنگ، قهوه، کاکائو و موادی که باعث دفع بیشتر آب بدن می‌شود، پرهیز کنید.
مصرف غذاهای پر فیبر : بنابراین توصیه می‌شود، در سحری از موادغذایی پر فیبر نظیر سبزیجات و به ویژه میوه‌ها استفاده کنند، زیرا میوه‌ها سرشار از منبع فیبر هستند و ثانیا قند موجود در میوه‌ها در حالت خاص و بدون فیبر هم دیرتر از قندهای ساده جذب می‌گردد.در ماه رمضان از مصرف مواد غذایی سرخ شده، پرچرب و شیرین پرهیز گردد و از غلات و حبوبات به میزان دلخواه در غذای سحری استفاده گردد.
اهمیت فیبر را بشناسید
– زمان افطار، روزه را با یک نوشیدنی ولرم باز کنید
برای اینکه پس از چند ساعت گرسنگی و تشنگی معده آمادگی پذیرش غذا را داشته باشد،در ماه رمضان به روزه‌داران توصیه می‌شود برای افطار نخست از یک نوشیدنی ولرم استفاده کنند، چرا که نوشیدنی‌های سرد معده را منقبض میکند و فرد دچار مشکلات فراوانی می‌شود.
– در ماه رمضان نوشابه ،ادویه‌جات و مواد ترش کمتر بخورید
روزه‌داران در وعده افطار همانند صبحانه از چای و شیر استفاده کنند و یک ساعت و نیم پس از افطار، شام سبک میل نمایند و همچنین چند گروه از موادغذایی که شامل غلات، لبنیات، سبزیجات و میوه‌های تازه و گوشت را در وعده‌های غذایی خود بگنجانند. روزه‌داران مواد ترش و ادویه‌جات و به ویژه نوشابه را کمتر بخورند، زیرا این ماده به دلیل گاز و قندی که دارد، باعث سردرد خواهد شد.
همچنین بخوانید:
اثرات روزه داری بر چاقی شکم، قند، چربی ،فشار خون
روزه داری و حفظ عضلات در ماه رمضان
خواص باورنکردنی بلوبری برای سلامتی
آیا پیاده روی بعد از غذا مفید است؟
۱۷ مورد از منابع غذایی سالم و ارزان پروتئین
