کاربرد یوگا در درمان زخم معده و بیماریهای گوارشی

زخم معده یکی از بیماریهای بی شمار ناشی از تنشهای عصر حاضر است که در مورد نقش استرس در پیدایش آن برای دانشمندان جای هیچ شک و شبهه ای باقی نمانده است. این بیماری نمونه بارزی از موفقیت همکاری میان طب نوین و روشهای درمانی یوگا است.در این مقاله علم و بدن به کاربرد یوگا در درمان زخم معده میپردازد.

کاربرد یوگا در درمان زخم معده و بیماریهای گوارشی

چگونگی پیدایش زخم معده

سلولهای پوشاننده جدار معده برای کمک به هضم غذا یک ماده اسیدی ترشح می کنند. میزان ترشح این اسید تحت تاثیر عوامل شیمیایی، عصبی و روانی فرد متغیر است.

ورود مواد غذایی به ویژه مواد غذایی پروتئنی باعث تحریک ترشح اسید معده خواهد شد. برخی مواد شیمیایی دیگر مانند الکل، داروهای مسکن ضد التهابی مانند آسپیرین و نیز کافئین موجود در چای، قهوه و برخی نوشیدنیهای گاز دار نیز در تحریک ترشح اسید معده موثرند.

تحریک زوج دهم اعصاب مغزی موسوم به عصب واگ نیز باعث ترشح اسید معده خواهد شد.

یک ماده پروتئینی موسوم به پپسین نیز در شیره معده وجود دارد که به هضم غذا ی خورده شده کمک می کند اما در صورت شکسته شدن سد دفاعی مخاط معده باعث سوراخ شدن دیواره آن خواهد شد.

یون بیکربنات که از مخاط معده ترشح می شود نیز خاصیت خورندگی دارد. هنگامی که اسید از سلولهای معده ترشح می شود به دلیل وجود سد مخاطی دیگر توانایی بازگشت و آسیب زدن به جدار معده را ندارد اما درصورت شکسته شدن این سد مخاطی، اسید معده به دیواره آن آسیب می زند و جدار معده را سوراخ می کند.

یکی از عوامل بسیار موثر در سلامت و استحکام این سد مخاطی میزان خون رسانی به سلولهای مخاطی دیواره معده است.

به طور کلی هر عاملی که باعث افزایش ترشح اسید یا کاهش مقاومت سد مخاطی شود، به پیدایش زخم معده خواهد انجامید.

نقش یوگا در درمان زخمهای گوارشی

یوگا از چهار راه گوناگون به درمان زخمهای گوارشی و به ویژه زخم معده کمک می کند

در تمرینهای بدنی یوگا اندامهای داخلی به نوعی ماساژ داده می شوند و بر اثر این کار جریان خون در آنها افزایش می یابد. کاهش خون رسانی به معده یکی از عوامل موثر در شکسته شدن مقاومت سد مخاطی است.

این تمرینها باعث افزایش ترشح مواد مخاطی محافظ در برابر اسید می شوند.برخی تمرینهای بدنی یوگا میزان ترشح اسید معده را کاهش می دهند.

از همه مهمتر با مهار استرس و ایجاد آرامش زمینه ترشح اسید اضافی را از میان بر می دارند.

سوپتا ویراسانا و پارواوتاناسانا

در برخی آساناها(به تمرینات اصلی و وضعیت‌های یوگا «آسانا» گفته می‌شود) مانند سوپتا ویراسانا Supta virasana، پارواوتاناسانا Parvouttanasana و نیز حرکتهای خمش به پشت خون رسانی به معده افزیش می یابد.

با بهبود خون رسانی ترشح مواد محافظتی در مخاط معده افزایش می یابد و این امر به بهبود سریع تر زخمهای معده کمک می کند.

نقش یوگا در درمان زخم های گوارشی

هم چنین با کاهش میزان تنشهای جسمی و روانی فرد زمینه بهبود هر چه سریع تر وی را فراهم می کنند.

در هر یک از این آسانا ها می بایست دست کم به مدت پنج دقیقه توقف کرد.در حرکتهای خمش به پشت عصب واگ کشش می یابد. کشیده شدن عصب واگ باعث کاهش میزان ترشح اسید معده خواهد شد. این حرکتها هم چنین باعث کاهش میزان گرسنگی خواهند شد.

در بازگشت از حرکتهای خمش به پشت اندامهای داخلی احساس سبکی می کنند. این کار به بهبود هضم غذا و نیز دفع گازهای روده کمک می کند.باید توجه داشت که اجرای حرکتهای خمش به جلو در بیماران مبتلا به زخم معده ممنوع است چراکه این حرکات با تحریک عصب واگ میزان ترشح اسید معده را افزایش می دهند.

برای درمان نفخ شکم، احساس پری و سوزش سر دل به دنبال صرف غذا نیز می توان سوپتا ویراسانا (روی بالش) و پارواوتاناسانا را انجام داد.

این دو آسانا را می توان به تعداد دلخواه در طول شبانه روز تکرار کرد. اثر حاصل از اجرای این دو آسانا معادل مصرف شربت یا سایر داروهای ضد اسید معده است و همانند آبی که روی آتش می ریزند درد و سوزش معده را بر طرف می کند.

در مراحل اول بیماری چه کنیم؟

در مراحل اولیه بیماری می توان بیماران را بدون کاربرد دارو و تنها با بهره گیری از تمرینهای یوگا درمان کرد. شکی نیست که تشخیص این مطلب تنها بر عهده پزشک معالج است.

داروهای شیمیایی با ممانعت از تولید اسید در سطح سلولی به درمان بیماری کمک می کنند.

این در واقع به نوعی درمان علامتی است و به مجرد قطع مصرف دارو علایم عود می کنند. اما آسانا ها با تاثیر بر عصب واگ میزان ترشح اسید را می کاهند.

یوگا هم چنین باعث می شود که تمام پاسخهای سلولی آرام و ملایم تر شوند.

در صورتی که بیمار در مراحل اولیه همزمان با دارو درمانی به تمرینهای یوگا نیز بپردازد، زود تر می تواند داروهای خود را قطع کند. آسانا میزان ترشح اسید را در سطح پیش از پیدایش بیماری نگه می دارد.

یوگا به بیماران می آموزد که چگونه شیوه زندگی خود را برای تامین سلامتی تغییر دهند.

بیماریهای ناشی از افزایش ترشح اسید معده از مصادیق بارز بر هم خوردن هماهنگی میان جسم و روان انسان است.

دیده شده است افرادی که از سنین نوجوانی یوگا می کنند هرگز به زخم معده یا (اثنی عشر) مبتلا نمی شوند.

در آیین یوگا انسان می آموزد که چگونه سالم زندگی کند و (آسانا و پرانایاما) دو ابزار تامین سلامتی است که مقاومت جسم و روان را در برابر استرس و سایر عوامل بیماری زا افزایش می دهد.

چه زمانی باید برای درمان معده درد به پزشک مراجعه کنید:

گاهی مشکلات شکمی نشان‌دهنده‌ی یک مشکل جدی هستند

استفراغ‌های طولانی‌ مدت شما را در معرض کم آبی قرار می‌دهد. نوشیدن جرعه‌های کوچک آب کمک می‌کند بدن‌تان دچار کم آبی نشود.

اگر تهوع و معده‌ دردتان بیشتر از ۴۸ ساعت طول کشید به پزشک مراجعه کنید.

اگر متوجه شدید بعد از خوردن غذاهای خاصی یا انجام کارهای خاصی مدام دچار ناراحتی معده می‌شوید، درمورد علائم‌تان با پزشک صحبت کنید.

ممکن است چیزی نباشد اما مراجعه به پزشک‌تان می‌تواند احتمال بیماری کرون، یک آلرژی غذایی و یا سایر بیماری‌ها را مورد بررسی قرار دهد.

راه‌های پیشگیری از درد معده:

یک رژیم غذایی سالم داشته باشید.
به جای آن که در یک وعده پرخوری کنید تعداد وعده‌ها را بیشتر و حجم غذا را کم تر کنید.
مواد غذایی را به درستی بجوید.
از مصرف الکل و نوشیدنی‌های کافئین دار اجتناب کنید.
از مصرف بیش از حد غذاهای ادویه دار و سرخ شده اجتناب کنید.
مقدار زیادی آب بنوشید.
ورزش تنفسی و یوگا انجام دهید
آب کافی بنوشید.
بعد از خوردن غذا، به مدت ۲۰ تا ۳۰ دقیقه راه بروید.
پس از صرف یک وعده‌ی غذای بلافاصله به رختخواب نروید.